Eski Şiirin Rüzgârıyla’da Lâle Devri ve dönemin ruhu

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 1, 135 - 159, 01.04.2011

S. Dilek Yalçın Çelik

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000207

Cited By: 2

Öz

Yahya Kemal’in Eski Şiirin Rüzgârıyle adlı kitabında Lâle Devrini konu alan beş şiir bulunmaktadır. Bunların dördü gazel Bir Sâkî, Mahurdan Gazel, Şerefâbâd, Mükerrer Gazel, bir tanesi de musammat Sene 1140 tarzında yazılmıştır. Bu şiirler, Divan edebiyatı estetiği içerisinde, Türk tarihinin önemli bir devrini işlerler, Bu yanıyla şiirlerde neo-klasik bir anlatım biçimi görülmektedir. Yahya Kemal, Lâle Devrini anlatan şiirlerinde şekil titizliği ve mükemmeliyet kaygısını taşır. Diğer taraftan dil Divan şiiri dilidir. Mazmunlar ve imajlar devrin özelliklerini gösterir. Tüm bu özellikler, Yahya Kemal’in klasik bir tavır benimsemiş olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte şiirler için Divan edebiyatının örnekleri diyebilmek mümkün değildir. Şiirlerde, imajlar ve Divan şiirine ait malzemenin tümünün kendi özelliklerini korumadıkları ve durmadan kendi realitesi dışına taştığı gözlemlenebilir. Dolayısıyla ortaya çıkan ürünler Divan şiiri formunda Yahya Kemal şiiridir

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, Eski Şiirin Rüzgârıyle, Lâle Devri, Divan Şiiri, Neo-Klasik, Bir Sâkî, Mahurdan Gazel, Şerefâbâd, Mükerrer Gazel, Sene 1140

The Spirit of the Tulip Era in Yahya Kemal’s Poems in Eski Şiirin Rüzgârıyle

Öz

The Spirit of the Tulip Era in Yahya Kemal’s Poems in Eski Şiirin Rüzgârıyle Eski Şiirin Rüzgârıyle by Yahya Kemal Beyatlı consist of five poems which subject is period of Lale in Ottoman Era. Four poems which names are Bir Sâkî, Mahurdan Gazel, Şerefâbâd, Mükerrer Gazel written gazal’s style and a poetry which name is Sene 1140 written musammat style. All of these poems have Divan Poetry’s esthetics and historical subjects in Ottoman Era. Therefore their concepts are neo-classic style. Themes of period of Lale poems by Yahya Kemal have a perfection form in Divan poetry. And use language of Divan literature. Mazmuns, images and metaphors show characteristic of Divan poetry. For this reason we say that Yahya Kemal is a classic poet. But we couldn’t say these poems are divan poetry’s sample. Because Yahya Kemal’s image and metaphors in these poems change and turn to modern poetry

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, Eski Şiirin Rüzgârıyla, The Period of Lale in Otoman Era, Divan poetry, neo-klasizm, Bir Sâkî, Mahurdan Gazel, Şerefâbâd, Mükerrer Gazel, Sene 1140.

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif. (2009). Şiir Tahlili (Teori Uygulama). Ankara: Akçağ Yayınları.
• AYVAZOĞLU, Beşir. (1997). Güller Kitabı (Türk Çiçek Kültürü Üzerine Bir Deneme). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• BANARLI, Nihat Sami. (2001). “Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958)”. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1167-1200.
• BAYRAKTAR, Nimet. (1982). “Şemsi Ahmet Paşa: Hayatı ve Eserleri”. Tarih Dergisi. Fatih Sultan Mehmed’e Hatıra Sayısı. Mart. XXXIII: 99-114.
• BAYTOP, Turhan. (1992). İstanbul Lâlesi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1415.
• BEYATLI, Yahya Kemal. (1985). Eski Şiirin Rüzgârıyle. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• CENGİZ, Halil Erdoğan. (1983). Divan Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yayınları.
• HORATA, Osman. (2002). “Zihniyet Çözülüşünden Edebî Çözülüşe: Lâle Devrinden Tanzimat’a Türk Edebiyatı”. Genel Türk Tarihi. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 617-650.
• --. (2006). “Kaynaklar”. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• İSEN, Mustafa. (2006). “Türler”. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet. (1980). “Yahya Kemal Şiirlerini Ne Zaman ve Kaç Yılda Yazdı?”. Kubbealtı Akademi Mecmuası. Ocak.
• KEFELİ, Emel. (2008). “Bir Kültür Pratiği Olarak Yahya Kemal’in Paris Yılları”, Yahya Kemal Beyatlı. (Ed. Kâzım Yetiş). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 65-77.
• KUTLAR, Fatma S. (2005). “Sa’dâbâd Şiirlerinde Mekân”. İlmî Araştırmalar (Dil ve Edebiyat İncelemeleri). Bahar. (19): 93-118.
• MAZIOĞLU, Hasibe. (2009). “Yahya Kemal’de Eski Şiirin Rüzgârları”. Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 861-884.
• ONAY, Ahmet Talât. (1996). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• ÖZBALCI, Mustafa. (1996). Yahya Kemal’in Duygu ve Düşünce Dünyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖZCAN, Abdülkadir. (2003). “Lâle Devri”. İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 81-84.
• ÖZKAN, Abdullah. (2003). Adım Adım Osmanlı Tarihi. İstanbul: Boyut Yayınları.
• ÖZTEKİN, Özge. (2006). XVIII. Yüzyıl Divan Şiirinde Toplumsal Hayatın İzleri: Divanlardan Yansıyan Görüntüler. Ankara: Ürün Yayınları.
• ÖZTUNA, Yılmaz. (1999). Türk Tarihinden Yapraklar. İstanbul: MEB.
• PALA, İskender. (2002). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
• SAKAOĞLU, Necdet. (1994). “Lâle Devri”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 5. İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
• SARAÇ, Yekta. (2008). “Divan Şiirini Yeniden Yorumlayan Şâir Yahut ‘Kökü Mazi’de Olan Âtî’”. Yahya Kemal Beyatlı. (Ed. Kâzım Yetiş). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 134-143.
• TANPINAR. Ahmet Hamdi. (1982). Yahya Kemal. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• UĞURCAN, Sema. (2008). “Yahya Kemal’in Tarihî Dünyası”. Yahya Kemal Beyatlı. (Ed. Kâzım Yetiş). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 210-223.
• YALÇIN, Çelik, S. Dilek. (2004). “Lâle Devri: Bir Lâle Muamması, Masal Diyarı Şiir Gibi Bir Aşk”. Doğu Batı. Şubat-Mart-Nisan. (26): 227-246.
• YESİRGİL, Nevzat. (1952). Nedim Hayatı, Sanatı, Şiirleri. İstanbul: Varlık Yayınları, 88-89.
• YETİŞ, Kâzım. (2008). “Hayatı”. Yahya Kemal Beyatlı. (Ed. Kâzım Yetiş). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 12-64.