Klasik Türk Edebiyatı’nda bir başka anlamıyla “bahâr”

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 1, 177 - 194, 01.04.2011

Ozan Yılmaz

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000209

Cited By: 2

Öz

Klasik Türk edebiyatı, barındırdığı edebî ve kültürel malzemeyle başlangıcından günümüze müstesna konumunu korumuş bir edebiyattır. Bu edebiyatı meydana getiren müellifler aynı kültür dairesi içinde ortak bir kelime kadrosuna yer vermişlerdir. Kullandıkları kelimeleri her türlü anlamıyla değerlendiren klasik şairler, birbirinden ilginç hayallerini yazıya dökerken farklı olmayı da amaçlarlar. Kelimelerin sadece bilinen temel anlamıyla yetinmeyip mecaz, yan ve terminolojik anlamlarını da şiirlerine taşırlar. Bu makalede, günümüzde daha çok “mevsim” anlamıyla bilinen “bahar” kelimesinin “yaprak” ve “çiçek” anlamlarıyla klasik şiirdeki kullanımı anlatılacaktır. Kelimenin klasik lügatlerdeki anlamlarına değinilecek, 15. yüzyıldan başlayarak çeşitli şairlerden ilgili örnekler verilecektir. Böylece “bahar” kelimesinin “yaprak/çiçek” anlamıyla klasik şiire yansıması ortaya konulacaktır

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, bahâr, yaprak, çiçek

The Word “Bahâr (Spring)” With its Another Meaning in The Classical Turkish Literature

Öz

Classical Turkish literature preserved its supernormal position from beginning to present-day because it contains literary and cultural materials. The writers who composed this literature used common word cadre at the same culture atmosphere. Classical poets, who evaluated their words in use with every meaning, when they write their interesting spectres they aimed to be different. They aren’t do with common meanings of the words and they used metaphoric, subordinatal and terminological meanings of the words in the poetry. In this article, eventhough it has been usually knowed with its “”season” meaning in Classical Turkish Literature, “leaf” and “flower” meanings of the word “bahâr (spring)” are evaluated. After then the meanings of the word “bahâr” to be referred in classical dictionaries, samples from difference classical poets are given beginning from 15thcentury. In this way, reflections of the word “bahâr” to classical poetry with “leafflower” meanings are introduced

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, bahâr (spring), leaf, flower

Kaynakça

• AKDOĞAN, Yaşar (1979), “Ahmedî Dîvânı ve Dil Hususiyetleri”, 2 cilt, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, XLV+485+860 s.
• ARSLAN, Mehmet (2003), Leylâ Hanım Divanı, İstanbul: Kitabevi Yay.
• ARSLAN, ----------- (2004), Antepli Aynî Divanı, İstanbul: Kitabevi Yay.
• ARSLAN, ----------- (2007), Mihrî Hatun Divanı, Amasya: Amasya Valiliği Yay. No. 24.
• ARSLAN, Mehmet, İ. Hakkı Aksoyak (1994), Haşmet Külliyâtı, Sivas: Dilek Matbaacılık.
• AYAN, Hüseyin (2002), Nesîmî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni, 2 cilt, Ankara: TDK Yay. No. 567/1.
• AYNUR, Hatice (1999), 15. yy. Şairi Çâkerî ve Dîvânı, İstanbul: Yenilik Basımevi.
• CEYLAN, Ömür-Ozan Yılmaz (2007), Bir Sürgün Şâheseri: Mihnetkeşân, İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmed (1977) Yahyâ Bey Dîvân, İstanbul: İÜEFY No. 2233.
• ÇAVUŞOĞLU, ……….... (1980), Vasfî Dîvan, İstanbul: İÜEFY No. 2709.
• ÇAVUŞOĞLU, ……….... (1982), Helâkî Dîvan, İstanbul: İÜEFY No. 2979 .
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, M. Ali Tanyeri (1981), Hayretî Dîvan, İstanbul: İÜEFY No. 2868.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, M. Ali Tanyeri (1990), Üsküplü İshak Çelebi Dîvan, İstanbul: Mimar Sinan Ünv. Yay. No. 15
• ÇELTİK, Halil (1998), Ömer Ferit Kam ve Âsâr-ı Edebiyye Tedkîkâtı, Ankara: KBY: 2030.
• DENİZ, Sebahat (2005), Tecellî ve Dîvânı, İstanbul: Veli Yay.
• DOĞAN, Muhammet Nur (2000), Fuzuli Leylâ ile Mecnûn, İstanbul: Yapı Kredi Yay.-1350.
• DOĞAN, …………………(2002), Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk, İstanbul: Ötüken Yay.
• ERTEM, Rekin (1995), Yahyâ Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• ERÜNSAL, İsmail E. (1983), The Life and Works of Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, with a Critical Edition of His Dîvân, İstanbul: İÜEFY: 3103.
• GÜRGENDERELİ, Müberra (2002), Hasan Ziyâ’î Hayatı-Eserleri-Sanatı ve Divanı (İnceleme-Metin), Ankara: KBY: 2981.
• İPEKTEN, Halûk (1990), Nailî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• KARAHAN, Abdülkadir (1966), Figanî ve Divançesi, İstanbul: İÜEFY No. 1181
• KAYA, Bayram Ali (2003), The Divan of Azmizade Haleti, 2 cilt, USA: The Department of Near Eastern Languages&Civilizations Harvard University.
• KILIÇ, Filiz (2010), Âşık Çelebi Dîvânı, (e-kitap) ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-213614/h/asikcelebidivanifilizkilic.pdf, No. 3181.
• KINALIZADE HASAN ÇELEBİ (1989), Tezkiretü’ş-Şuarâ (haz. İbrahim Kutluk), 2 cilt, Ankara: TTK Yay. Sayı: 4.
• KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK Yay. No. 601.
• KÖKSAL, M. Fatih (2003), Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil, İstanbul: Kitabevi Yay.
• KÜTÜK, Rıfat (2002), “Lârendeli Hamdî’nin Leylâ ile Mecnûn Mesnevîsi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 840 s.
• MENGİ, Mine (1995), Mesîhî Dîvânı, Ankara: AKM Yay. No. 80.
• MERMER, Ahmet (1991), Mezâkî; Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni, Ankara: AKM Yay. Divanlar Dizisi: 3.
• MERMER, ………...(1997), Karamanlı Aynî ve Dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.
• MÜNŞÎ, Bedrüddin bin Muhammed, Ravzatü’l-Cinâs, Süleymaniye Ktp. Lala İsmail 655, 105 vr. (58b-163b).
• REDHOUSE, Sir James W. (1996), A Turkish and English Lexicon (Türkçe- İngilizce Sözlük), Beirut: Librairie Du Liban Publishers.
• STEINGASS, Frank (1998), A Comprehensive Persian-English Dictionary, Beirut: Librairie du Liban Publishers.
• ŞUÛRÎ HASAN EFENDİ, Ferheng-i Şuûrî, Süleymaniye Ktp. Esad Efendi 3242, 605 vr.
• TARLAN, Ali Nihad (1992), Hayâlî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• TARLAN, ………… (1997), Necati Beg Divanı, İstanbul: MEB Yay.
• TAŞ, Hakan (2004), “Vahyî Divanı ve İncelenmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul., 841 s.
• TULUM, Mertol, M. Ali Tanyeri (1977), Nev‘î Dîvân, İstanbul: İÜEFY No. 2160.
• YILMAZ, Ozan (2008), “XVI. Yüzyıl Şârihlerinden Sûdî-i Bosnevî ve Şerh-i Gülistân’ı”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 989 s.
• ZÜLFE, Ömer (2004), “Yakînî Dîvân, Tenkitli Metin, Tetkik, Dizin”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 530+64 s.