Terken unvanı hakkında

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 2, 107 - 114, 01.08.2010

Saadettin Gömeç

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000192

Cited By: 1

Öz

Türk tarihinde belirli bir zaman geçtikten sonra hükümdar unvanlarında olduğu üzere, hatun unvanlarında da değişiklikler söz konusudur. Yani ilk zamanlarda başta bulunan en yüksek otoritenin sıfatı “kagan” ve “katun” iken, bir müddet sonra başka bir kelimeye dönüşüyor. Örnek olarak bazı Türk hanedanlarında hakan, han, sultan, hükümdar, padişah, şah vb. biçimindeki erkek unvanlarıyla karşılaştığımız gibi, kadınlar için de zamanla terken, sultan, bige, begüm vb. şeklindeki sanları görmekteyiz. Tabii ki bunun sebebi, yukarıda da belirttiğimiz gibi Türklerin girdikleri kültür çevreleriyle, dinlerin tesiri yüzündendir

Anahtar Kelimeler

Tengriken, Terken, İl Bilge

About The Title of ‘Terken’

Öz

In Turkish history, after a certain time, there occur changes on the titles of wife as it is in the titles of the rulers. In other words, the title of the ruler turns out to be another word after a while whereas it was “kagan” and “katun” at the beginning. For example, in some Turkish dynasties, we see male titles like hakan, han, sultan, hükümdar, padişah, şah, etc. And female titles like terken, sultan, bige, begüm. The reason of this is, of course, as we have mentioned above, the culutral area that Turks joined and the effects of the religions

Anahtar Kelimeler

Tengriken, Terken, Il Bilge.

Kaynakça

• ARAT, R.R. (Haz.) (1979). Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig I. Metin. Ankara, 2. baskı.
• ATALAY, B. (1988). Kaşgarlı Mahmud Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi III. Ankara, 2. baskı.
• CAFEROĞLU, A. (1937). “A.N.Samoyloviç, Ne Turki a Tsaritsa = Türkler Değil İmparatoriçadır”. Ülkü. 9/50. Ankara
• CLAUSON, S.G. (1957). “The Ongin Inscription”. Journal of the Royal Asiatic Society. London.
• _____ (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
• D’OHSSON, M. (2006). Moğol Tarihi. (haz. E.Kalan-Q.Şükürov), İstanbul.
• GENÇ, R. (1982). “Terken”. Türk Ansiklopedisi, 31. Ankara.
• GÖMEÇ, S. (1999). Kök Türk Tarihi. Ankara, 2. baskı.
• _____ (2000). Uygur Tarihi. Ankara, 2. baskı.
• _____ (2003). “Türk Tarihinin Kahramanları: 13- Baz Kagan”. Orkun, Sayı 64, İstanbul.
• _____ (2005). “Türk Tarihinin Kahramanları: 31- Alp-arslan”. Orkun, Sayı 90, İstanbul.
• _____ (2006). Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi. Ankara, 3. baskı.
• _____ (2006). Türk Kültürünün Ana Hatları. Ankara.
• GRENARD, M.F. (1939). “Satuk Bugra Han Menkıbesi ve Tarihi”. (çev. O.Turan), Ülkü. 13/74. Ankara.
• HAMİLTON, J.R. (1975). “L’inscription Turque Runiforme de Khutuk-Ula”. Journal Asiatique. Tome 263. Paris.
• KAFESOĞLU, İ. (1984). Harzemşahlar Devleti Tarihi. Ankara, 2. baskı.
• _____ (1988). “Melikşah”. İslam Ansiklopedisi, VII. İstanbul, 5. baskı.
• _____ (2001). “Selçuklular”. Türk Dünyası El Kitabı. Ankara, 3. baskı.
• KARATAY, O. (çev.) (2006). Mirza Haydar Duğlat. Tarih-i Reşidî. İstanbul.
• KLYAŞTORNIY, S.G. (1978). “Naskalniye Runiçeskiye Nadpisi Mongolii”. Tyurkologiçeski Sbornik. 1975. Moskva.
• KLYAŞTORNIY, S- TRYJARSKİ, E. (1990). "An Improved Edition of the Arkhanen Inscription". Rocznik Orientalistyczny. XLVII. Z.1. Warszawa.
• KÖYMEN, M.A. (1982). Selçuklu Devri Türk Tarihi. Ankara, 2. baskı.
• MALOV, S. (1959). Pamyatniki Drevnetyurkskoy Pismennosti Mongoloii i Kırgizii. Moskva-Leningrad.
• ONAGAVA, H. (1950). “Ongin hibun yakuchu” (A Translation into Japanese of the Ongin Inscription with on Introduction). Asiatic Studies in Honour Toru Haneda on the Occassion of his Sixtieth Birthday. May 15. MCMXLII. Kyoto.
• ONAT, A. (1977). 5. Asırda Kuzey Çin’de Kurulan Hsia Hun Devleti (M.S. 407- 431). Doçentlik Tezi. Ankara.
• ORKUN, H.N. (1936). Eski Türk Yazıtları I. İstanbul.
• OTKAN, P. (1974). M.S. IV. Yüzyılda Hunların Önderliğinde Çin’de Başlayan Yabancı Kavimler Hareketinin Kültürel, Toplumsal ve Ekonomik Etkileri. Doktora Tezi. Ankara.
• RADJABOV, A. (1970). “Ob Onginskom Pamyatnike”. Sovyetskaya Tyurkologiya. No 2. Bakû.
• STEBLEVA, I.V. (1965). Poeziya Tyurkov. VI-VIII vekov. Moskva.
• TEKİN, T. (1968). A Grammar of Orkhon Turkic. Bloomington.
• TRYJARSKİ, E. (1965). "L'inscription Turque runiforme d'Arkhanen, en Mongolie". Ural-Altaische Jahrbücher, Vol. 36. Wiesbaden.
• TRYJARSKİ, E. (1974). “Zur neuren Geschichte des Ongin Denkmals”. Sprache, Geschichte und Kultur der Altaischen Völker. Protokollband der XII. Tagung der PIAC 1969 in Berlin. Berlin.
• VOYTOV, V. (1989). “Onginskiy Pamyatnik. Problemı Kulturovedçeskoy Interpretatsii”. Sovyetskaya Tyurkologiya. No 3. Baku.