POSTMODERN BİR KURGU DENEMESİ OLARAK ELİF ŞAFAK’IN PİNHAN ROMANI

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 64 - 79, 26.03.2019

Mehmet Recep Taş

Öz

Küresel kapitalizmin bir türlü doyum noktasına ulaşamayan
itkisi sonucu ortaya çıkan iletişim ve bilişim teknolojilerindeki gelişmeler
yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra insanların hem maddi hem de manevi
değerler açısından yaşam tarzlarını, dünya algılarını ve tüketim
alışkanlıklarını da değiştirir. Rönesans ve Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde
serpilip 2. Dünya Savaşı sonlarına kadar biriktirilen siyasal, sosyal, felsefi
ve bilimsel anlatıların birer birer yapıbozuma uğramasıyla ortaya yeni bakış
açıları ve yeni algılarla kuşanmış yeni durumlar çıkmaya başlar. Elbette bu
değişim ve dönüşümün sanata ve onun bir türü olan edebiyata yansıması da
kaçınılmaz hale gelir. Edebi türler içerisinde ise bu değişimden en çok
etkilenen, insanın sosyolojik ve psikolojik evrimini dillendirmesiyle varlık
bulan roman olur.  Akıl, mantık ve bilim
temelinde şekillenen bir bilinçle neden-sonuç ilişkisi üzerinden hareket eden
olayların kurgulaştırıldığı modern romanın yerini; biçim, teknik ve ilkelerin
radikal bir şekilde değişmeye başladığı; üst kurmaca, metinlerarasılık, çoğulcu
yaklaşım, öznellik, parodi, popüler kültür, pastiş, kolaj vb. tekniklerin
kullanıldığı postmodern roman alır. Postmodern roman; bahsi geçen teknik ve
yaklaşımları da kullanarak sanal ile gerçeğin, mutlak ile izafinin, üst ile
astın arasındaki mesafeyi kısaltır, her şeyi görelilik ilkesi üzerinden
değerlendirildiği bir anlatı düzeni oluşturur. Bu doğrultudan hareketle bu
makalede, 1990 sonrası romanda postmodern anlayışı benimseyen önemli
yazarlardan Elif Şafak’ın ilk eseri olan ve feminizm, tasavvuf, aşk,
eşcinsellik, modernleşme, Doğu-Batı çatışması, Türkiye’nin güncel toplumsal
atmosferinin alegorisi gibi birçok göndermeleri içeren Pinhan adlı romanında belirgin ve örtük postmodern kurgu unsurları
üzerinde durulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

postmodern, roman, Pinhan, Şafak, çokluk

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif (2000). Roman Sanatı ve İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• AYTAÇ, Gürsel (2003). Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları.
• BEŞE, Ahmet , ARAS, Dêniz (2012). “Tom Amca’nın Kulübesi” ve “The Octoroon” Adlı Yapıtlarda Uzam ve Simge /Space and Symbol in Uncle Tom’s Cabin and the Octoroon. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), Retrieved from http://dergipark.gov.tr/ataunisosbil/issue/2829/38321
• ÇETİN, Nurullah (2003) Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Yayınevi.
• ÇEVİK, Mehmet (2006). Postmodern Roman ve Pinhan, folklor/ edebiyat, Cilt:2, Sayı: 46, s.175–198.
• DEDE, Melih Bayram (2002). “Tasavvuf Benim Edebiyatçılığımın Ayrılmaz/Ayrışmaz Bir Katmanı, Elif Şafak’la Söyleşi, https://www.metiskitap.com/catalog/interview/2834. (Dergibi, 5 Nisan 2002). Erişim Tarihi: 30 Aralık 2018.
• DEMİR, Fethi, KUŞ, Yunus (2017) Yeraltı Romanında Anlatı Unsurlarının İşlenişi. Journal of Turkish Studies, 12(Volume 12 Issue 15), 277–296. https://doi.org/10.7827 /TURKISHSTUDIES. 11623.
• DEMİR, Fethi (2013). Postmoderen Romanda İnsanın Konumu. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume 8/4 Spring 2013, p. 607-616, ANKARA-TURKEY
• ECEVİT, Yıldız (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• KUİPER, Kathleen (Ed.) (1995). Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature. Springfield, Mass.
• MORAN, Berna (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ŞAFAK, Elif (2006). Pinhan. İstanbul: Metis Yayınları.
• ÖZCAN, Tarık (2017). Âşık Veysel’in Göklerden Süzüldüm Tertemiz İndim Şiirinin Devir Nazariyesi Bağlamında İncelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 64, s.119–125, Winter III 2017. Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7362.
• AKALIN, Lale - MELİKOĞLU, Esra (2010). Britanya Edebiyatından Öyküler. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• NARLI, Mehmet (2009). Postmodern Roman ve Modern Gerçekliğin Yitimi. Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi. Sayı: 18, s. 122-132.
• SHEEBA, Sheeba (2017). Postmodern literature: Practices and Theory. Excellence International Journal of Education and Research. Vol:4, Issue:3 March 2017. s. 181-189.
• TOPRAK, Funda (2017). İnsan-ı Kâmil’e Bakışlarıyla Yusuf Has Hacip ve Hoca Ahmed Yesevî. Bilig Dergisi, Sayı: 80 (Kış), s. 95-122.
• TÜRKEŞ, Ömer (1998). “Tarihi roman roman gibi roman”. Virgül Dergisi, Haziran 1998, Sayı: 9.
• WATT, Ian (2011).The Rise of the Novel. California: UCP.
• YILDIZ, Ahmet (2016). Etik Bir İdeal Olarak Tanrı-İnsan ve İnsan-ı Kamil: Said Nursi’ye Referansla Nübüvvet ve Felsefe Geleneği Üzerinden Bir Bakış. Müsbet Hareket Sayısı: S. 1, s. 161–178. https://www.academia.edu/32365695/ Erişim Tarihi: 12 Aralık 2018