Birleşik Sözcük mü Öbek mi?

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 105 - 122, 26.03.2019

Yasemin Çürük

Öz

Birleşik sözcükler, birden fazla sözcüğün
birleşmesiyle ortaya çıkan bir yapı olduğu için benzer yapılarla
karıştırılmaktadır. Özellikle de hem tanım hem de yapı bakımından en çok benzerlik
gösterdiği öbeklerden farkını ortaya koymak bu sebeple önemlidir. Çünkü
öbekler, geçici, birleşik sözcükler kalıcı yapılardır. Öbekler de birleşik
sözcükler gibi kimi zaman bir kavrama karşılık gelebilir. Kimi zaman da öbekler
sözlükselleşme sürecine girebilir. Bu da durumu daha çok karmaşıklaştırabilir. Bu
noktada birleşik sözcükleri tespit etmek için çeşitli ölçütler belirlenmiştir. Bu
çalışmada sesbilimsel, biçimbilimsel, anlambilimsel, sözdizimsel ve
sözlükselleşme ölçütlerinden yola çıkarak hangi yapıların birleşik sözcük
olduğu konusunda incelemeler yapılmıştır.

Sonuç olarak birleşik sözcükler
öbeklerden farklıdır. Bu farklar çok keskin olmamakla beraber bu tür yapıları
birbirinden ayırt etmekte yardımcıdır. Bu çalışmada bu farklar ortaya konmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

birleşik sözcük, öbek, sözlükselleşme, sözlükbilim, biçimbilim

Kaynakça

• Banguoğlu, Tahsin (2000). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bauer, L. (1989). English Word-Formation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bauer, L. (2012). Introducing Linguistic Morphology , Second Edition. Edinburg: Edinburg University Press.
• Çürük, Yasemin (2017). Türkçede Birleşik Sözcükler: İsimler. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demircan, Ömer (1978). "Bileşik sözcük ve bileşik sözcüklerde vurgu”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1977. 263-275.
• Donalies, E. (2004). Grammatik des Deutschen im europäischen Vergleich: Kombinatorische Begriffsbildung. Mannheim: Institut für deutsche Sprache.
• Ergenç, İ. (2002). Konuşma Dili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü. İstanbul: Multılingual Yayınları.
• Fabb, Nigel (1998). Compounding. Spencer, Andrew, Arnold Zwicky eds. The Handbook of Morphology. Oxford: Blackwell, 66–83.
• Ganiyev, F. (2010). Tatarcada Birleşik Kelime Teşekkülü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Giegerich, H. J. (2011). Compounding and Lexicalism. In R. Lieber, & P. Stekauer (Eds.), The Oxford Handbook of Compounding (pp. 178-200). (Oxford Handbooks in Linguistics). Oxford: Oxford University Press.
• İmer, K. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Karahan, Leyla (1999). Türkçede Söz Dizimi -Cümle Tahlilleri-. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Katamba, Francis (1993). Morphology. New York: St. Martin's Press.
• Korkmaz, Zeynep (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Levi, S. (2002). Intonation in Turkish: the realization of noun compounds and genitive possessive NPs. Ms. University of Washington.
• Lieber, R. -Š. (2011). “Introduction: Status and Definition of Compounding”. The Oxford Handbook of Compounding. Oxford: Oxford University Press.
• Marchand, H. (1960). The Categories and Types of Present-Day English Word-Formation. Wiesbaden: Otto Harratsowitz.
• Neef, M. (2011). IE, Germanic: German. The Oxford Handbook of Compounding (s. 386-399). Oxford: Oxford University Press.
• Plag, I. (2011). Word-Formation in English. Cambridge: Cambridge University Press.
• Türkçe Sözlük. (1983). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (1988). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzun, N. E. (1990) “Türkçe Dilbilgisinde ‘Tamlama’ ve ‘Bileşik’ Sorunu”: IV. Dilbilim Sempozyumu Bildirileri, 17-18 Mayıs 1990, yay.: A.S. Özsoy ve H. Sebüktekin, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayını.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim: Temel Kavramlar. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts adresi için İnternet erişim tarihi 06 Şubat 2017.