NAHÇIVAN AĞIZLARINDA BAZI ORTAK TÜRKÇE AKRABALIK KELİMELERİ HAKKINDA

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 1 - 13, 30.12.2018

Nuray Aliyeva

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000301

Öz

Makalede Nahçıvan ağızlarında kullanılan akrabalık kelimeleri araştırılmıştır. Araştırma gösteriyor ki, Nahçıvan ağızları bu tür kelimeler açısından zengindir ve Azerbaycan yazı dilinde bulunmayan bazı akrabalıkla ilgili kelimeler (güvəy, dadaş, guba, dədə) bu ağızların söz varlığında muhafaza edilerek günümüze ulaşmıştır. Bu kelimeler çok eski olmakla birlikte Türk dillerinin tarihinin, eskiden günümüze geçirdiği evriminin ve birbirleri ile ilişkisinin öğrenilmesinde de çok önemlidir. Araştırma bu kelimelerin Türkiye Türkçesinde ve ağızlarında, diğer birçok Türk dillerinde de ortak kullanıldığını gösteriyor. Bazı kelimeler tamamıyla aynı anlamda ve şekilde kullanılırken bazıları da aynı fonetik şekilde farklı anlamlar taşımaktadır. Bu kelimeler Türk dillerinin çok eskilere dayanan ortak tarihinin bir göstergesidir. Makalede araştırılan, Nahçıvan ağızlarına dair akrabalık kelimeleri bir kez daha göstermektedir ki her ne kadar dillerimiz tarihin sonraki evrelerinde Farsça, Arapça, Rusça ve diğer Avrupa dillerinin etkisine maruz kalsa da ağızlarımız eski Türkçeyi kendi söz varlığında muhafaza etmiş ve günümüze kadar taşımıştır. Bu kelimelerin incelenmesinin sonucunda Türk halklarında akrabalık ilişkilerinin çok güçlü olduğu gerçeğini de ortaya koymaktadır. Bu kelimelerin neredeyse aynı denilebilecek fonetik şekillerde eski yazıtlarda ve destanlarda mevcut olması dillerimizin çok eskiden beri sabitleşmiş söz varlığının olduğunu da göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Nahçıvan Ağızları, Türk Dilleri, Akrabalık Adlandırma, Terminoloji

Kaynakça

• Azerbaycan diyalektoloji lugati (1999). I cilt. Ankara: Kılıçaslan Matbaası.
• BAYRAMOV, İbrahim (2010). Qərbi Azərbaycan şivələrinin leksikası. Bakı: Elm və təhsil.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1994). Sivas ve Tokat illeri ağzılarından toplamalar. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1995a). Güney doğu illerimiz ağızlarından toplamalar. Ankara: Ankara Universitesi Basımevi.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1995b). Anadolu illeri ağızlarından derlemeler. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Eski Türk sözleri lugati (1969). Leningrad: Nauka.
• EREN, Emin (1997). Zonguldak-Bartın-Karabük illeri ağzıları. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Matbaası.
• ERTEN, Münir (1994). Diyarbakır ağzı. Ankara: Semih Ofset.
• ERCİLASUN, Ahmet B.(2002). Kars ili ağzıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım evi.
• BATTAL, Abdullah (1934). İbnü-Mühenna lügati. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası.
• GÜLENSOY, Tuncer (1973). Altay dillerindeki akrabalık adları üzerine notlar. Ankara.
• GÜLENSOY, Tuncer ve Buran A. (1994). Elazığ yöresi ağızlarından derlemeler. Ankara: Semih Ofset.
• GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye türkcesindeki Türkce sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: TDK yayınları.
• KALAY, Emin (1998). Edirne ili ağzıları. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Matbaası.
• KAŞĞARİ, Mahmut (2006a) . Divanü lüğət-it-türk. Dörd cilddə. II cild. Bakı: Ozan.
• KAŞĞARİ, Mahmut (2006b). Divanü lüğət-it-türk. Dörd cilddə. III cild. Bakı: Ozan.
• Kitabi-Dədə Qorqud (2004). Əsil və sadələşdirilmiş mətnlər. Bakı: Öndər.
• KONONOV, Andrey (1968). Tyurkskaya Filologiya v SSSR (Çev. Ayhan Çelikbay). Moskva: Nauka.
• POKROVSKAYA, L.(1961) Terminı Rodstva v Tyurkskix Yazıkax. İstoriçeskoye razvitiye leksiki tyurkskix yazıkov (Red. E. İ. Ubryatova). Moskva: Nauka.
• RECEBLİ, Ebülfez (2001). Eski Türkce-Azerbaycanca lugat. Bakı: Azerbaycan Milli Ansiklopedisi Neşriyatı.
• SAĞIR, Mukim (1995). Erzincan ve yöresi ağzıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım evi.
• Uzbek xalk şevalari luğati (1971). Derleyen: Şoabdurraxmonov Ş. Toşkent: Fan.
• Этимологический словарь тюркских языков (Общетюркские и межтюркские основы на буквы «Җ», «Ж» и «Й») (1989). Ответственный редактор Л.Левитская. Москва: Наука.
• Этимологический словарь тюркских языков (Общетюркские и межтюркские основы на буквы «К» и «Қ») (1997). Ответственный редактор Г.Благова. Москва: Языки русской культуры.
• ЮДАХИН, K. (1985) Киргизско-русский словарь. В двух книгах. Кн.1. АК. Фрунзе: Главная редакция КСЭ.