FARSÇAYA KOPYALANMIŞ BAZI TÜRKÇE KELİMELER ÜZERİNE ANLAMBİLİMSEL BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 288 - 311, 12.11.2019

Elmas Çokol

Öz

Türkçe, şimdiye kadar Türklerin
yaşadığı hayat tarzlarının, coğrafî sahaların ve tarihî sürecin bir gereği
olarak birçok dille değişik yoğunluklarda sürekli ilişki içinde olagelmiştir.
Uzun süreli ve yoğun ilişki içinde olduğu dillerden biri İran coğrafyası dilleridir.
Dolayısıyla 2000 yılı aşkın süredir iç içe ya da komşu olarak yaşayan
İranlıların dilleri ile Türklerin dilleri arasında, yaşanan bu yoğun ilişkiye
bağlı olarak, geniş çaplı kelime alışverişleri olmuş; fonolojik, morfolojik,
sentaktik ve semantik açıdan bazı benzeşmeler yaşanmıştır.

Türkçe-Farsça ilişkilerini incelemek, Türklük bilimi
açısından çok önemlidir. Bu sebeple bu makalede Gerhard Doerfer’in,
Yeni Farsçadaki Türkçe ve Moğolca kopyaları ele alan eseri (DOERFER, Gerhard, 1963; 1965; 1967; 1975, Türkische
und Mongolische Elemente im Neu­persischen - Unter besonderer Berücksichtigung
älterer Neu­persischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti­mu­ri­den­zeit
I-IV, Akademie der Wissenschaften und der Literatur. Ver­öffent­lichungen der
orientalischen Kom­mission 16; 19; 20; 21, Wiesbaden.) temel alınarak Türkçeden
Farsçaya geçen kelimelerin hedef dilde yaşadığı anlam değişmeleri tespit
edilmeye çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Dil ilişkileri, Türkçe-Farsça ilişkileri, kod kopyalama, anlambilim

A SEMANTIC ANALYSIS ON SOME WORDS COPIED FROM TURKISH TO PERSIAN

Öz

Turkish
has been in constant contact with many languages in different densities as a
requirement of the life styles, geographical areas and historical process of
Turks so far. One of the languages in which it has long-term relations is the languages
of Iranian geography. Therefore, there has been a wide variety of word exchanges
between the languages of the Iranians and Turks who have been living together
or as neighbours for more than 2000 years. Between this two languages some assimilations
have been seen in terms of phonology, morphology, syntax and semantics.

Examining Turkish-Persian relations is very
important for Turcology. For this reason, in this article, based of Gerhard
Doerfer's work on Turkish and Mongolian copies in New Persian (DOERFER, Gerhard, 1963; 1965; 1967; 1975, Türkische und Mongolische
Elemente im Neu­persischen - Unter besonderer Berücksichtigung älterer Neu­persischer
Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti­mu­ri­den­zeit I-IV, Akademie
der Wissenschaften und der Literatur. Ver­öffent­lichungen der orientalischen
Kom­mission 16; 19; 20; 21, Wiesbaden.) meaning changes of the vocabularies
copied from Turkish to Persian in the target language will be scrutinized.

Anahtar Kelimeler

Language relations, Turkish-Persian relations, code copy, semantics

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2004). Dilbilim ve Türkçe Yazıları. İstanbul: Multilingual.
• AKSAN, Doğan (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AKSAN, Doğan (2016). Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• ATMACA, Emine (2011). Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine Söz Varlığındaki Değişmeler ve Anlam Olayları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇOKOL, Elmas (2018). Farsçaya Kopyalanmış Türkçe Kelimeler Üzerine Bir Dil İncelemesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DEMİRCİ, Kerim (2017). Türkoloji İçin Dilbilim Konular Kavramlar Teoriler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• DOERFER, Gerhard (1963). Türkische und Mongolische Elemente im Neu¬persischen - Unter besonderer Berücksichtigung älterer Neu¬persischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti¬mu¬ri¬den¬zeit (Band 1). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH [16].
• DOERFER, Gerhard (1965). Türkische und Mongolische Elemente im Neu¬persischen - Unter besonderer Berücksichtigung älterer Neu¬persischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti¬mu¬ri¬den¬zeit (Band 2). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH [19].
• DOERFER, Gerhard (1967). Türkische und Mongolische Elemente im Neu¬persischen - Unter besonderer Berücksichtigung älterer Neu¬persischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti¬mu¬ri¬den¬zeit (Band 3). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH [20].
• DOERFER, Gerhard (1975). Türkische und Mongolische Elemente im Neu¬persischen - Unter besonderer Berücksichtigung älterer Neu¬persischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Ti¬mu¬ri¬den¬zeit (Band 4). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH [21].
• HAZAR, Mehmet (2014). Türkçe (Sözcük) Anlam Bilimi – I. Konya: Eğitim Yayınevi.
• KARAAĞAÇ, Günay (2008). Türkçe Verintiler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KARAAĞAÇ, Günay (2013a). Anlam (Anlam Bilimi ve İletişim). İstanbul: Kesit Yayınları.
• KARAAĞAÇ, Günay (2013b). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KILIÇ, Veysel (2009). Anlambilime Giriş Temel Kavramlar. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• PALMER, Abram Symthe (1882). Folk-Etymology A Dictionary of Verbal Corruptions or Words Perverted in Form or Meaning, by False Derivation or Mistaken Analogy. London: George Bell And Sons, York Street, Covent Gaede.
• SAV, Bahattin (2003). Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme. Ankara: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 23, 1, s. 147-166.
• STEINGASS, Francis Joseph (1975). A Comprehensive Persian-English Dictionary. Beirut: Librairie Du Liban.
• TAVKUL, Ufuk (2000). Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.