AHMET HAMDİ TANPINAR VE SİNİZM

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 56 - 77, 03.07.2020

Murat Çıkla

Öz

Erdemin en yüce mutluluk olduğunu ifade eden Yunanlı filozof Antisthenes (M.Ö. 444-365), insanın kendine yeter duruma gelebilmesi için güzellik, zenginlik, şan ve şöhret gibi unsurlardan kurtulması gerektiğini savunur. Sinizme göre erdemli olmanın yolu, doğaya uygun olan çabaları seçmek ve ona göre davranmaktan geçmektedir. Onlar için erdem, dünya nimetlerinden ve övgüden uzak duruş anlamına gelir. Siniklere göre mutlu olmak için erdem kendi başına yeterlidir ve ondan başka hiçbir şeye ihtiyaç yoktur. Bir sanatkâr olarak Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, anlatı ve şiir dünyasında sinizme yönelik bir dikkatin varlığı söz konusudur. Tanpınar, sinizme sadece şiirlerinde, hikâyelerinde ya da romanlarında yer vermekle kalmaz, günlük, mektup ve makalelerinde de sinik unsurlardan bahseder. Tanpınar’ın eserlerindeki sinik özellikler taşıyan karakterler, genellikle yerleşik düzene karşı bir yaşam biçimini tercih etmiş, yarı meczup, yarı derviş tabiatlı, pejmürde kılık-kıyafetli insanlardır. Onlar hayata, toplumsal kurallara, kültürel öğelere alaycı bir yaklaşımda bulunurlar. Makalemizin amacı, Tanpınar’ın eserlerindeki sinizme yönelik dikkatleri tespit edip, göstermektir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Sinizm, İnsanlar Arasında, Erzurumlu Tahsin, Saatleri Ayarlama Enstitüsü

Ahmet Hamdi Tanpınar and Cynicism

Öz

Greek philosopher Antisthenes (B.C. 444-365), who stated that virtue is the supreme happiness, argues that in order for man to become self-sufficient, he must be freed from elements such as beauty, wealth, glory and fame. According to cynicism, the way to be virtuous is to choose the efforts that are appropriate to nature and to act accordingly. For them, virtue means posture away from world blessings and praise. According to the cynics, virtue is enough on its own to be happy, and there is no need for anything other than it. As an artist, Ahmet Hamdi Tanpinar has a keen interest in cynicism in the world of narrative and poetry. Tanpınar not only gives place to cynicism in his poems, stories or novels, but also mentions cynic elements in his diaries, letters and articles. The cynical characters in Tanpinar's works are people with a semi-deranged, semi-dervish and a ragged disguise, who generally preferred a way of life against the established order. They take a cynical approach to life, to social rules, to cultural elements. The aim of our article is to identify and demonstrate the attention towards cynicism in Tanpinar's works.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Cynicism, Between People, Tahsin From Erzurum, The Time Regulation Institute

Kaynakça

• AKALIN, L. Sami (1953), Halit Ziya Uşaklıgil, İstanbul: Varlık Yayınları.
• ALANGU, Tahir (1965), Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman, Cilt 3. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• CEVİZCİ, Ahmet (1999), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• ENGİNÜN, İnci, KERMAN, Zeynep (2008), Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GALATA, Meryem (2015), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde Mitolojik Unsurlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• GÖLPINARLI, Abdülbakî (1931), Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul: Devlet Matbaası.
• GRAVES, Robert (2010), Yunan Mitleri, (Çev: Uğur Akpur), İstanbul: Say Yayınları.
• GÜNTEKİN, R. Nuri (1999), Miskinler Tekkesi, İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
• KANTER, M. Fatih (2008), Reşat Nuri Güntekin’in Romanlarında Yapı ve İzlek, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• KERMAN, Zeynep (2014), Tanpınar’ın Mektupları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• LAERTİOS, Diogenes (2007), Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, (Çev.: Candan Şentuna), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• LUCK, George (2011), Köpeklerin Bilgeliği Antikçağ Kiniklerinden Metinler, (Çev.: Oğuz Özügül), İstanbul: Say Yayınları.
• OCAK, A. Yaşar (1992), Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• SHAKESPEARE, William (1992), IV. Henry, (Çev: Bülent Bozkurt), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• TANPINAR, A. Hamdi (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, A. Hamdi (1988), XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• TANPINAR, A. Hamdi (2008), Saatleri Ayarlama Enstitüsü, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, A. Hamdi (2011), Hikâyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, A. Hamdi (2018), Bütün Şiirleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• YÜCEL, Tahsin (2008), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, Bir Gül Bu Karanlıklarda –Tanpınar Üzerine Yazılar-, (Haz: Abdullah Uçman-Handan İnci), İstanbul: 3F Yayınevi.