NAHÇIVAN AĞIZLARINDA ARKAİK PİTİK VE EPBEK KELİMELERİNİN ETİMOLOJİSİ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 1 - 7, 03.07.2020

Nuray Aliyeva

Öz

Nahçıvan bölgesinden toplanan metinlerden seçilen Azerbaycan yazı dili için arkaik sayılan pitik, epbek gibi kelimelerin ağızlarda yaşaması, dilin çok eskiye dayanan tarihinin göstergesidir. İlk anadilli eserlerimizde, eski destanlarımızda, folklor örneklerimizde, Türk dillerine ait lügatlerde, Türk dillerini araştıran araştırmacıların eserlerinde de bu kelimelerin geçmesi ve günümüzde Nahçıvanın farklı köylerinde kullanıldığı anlamda açıklanması şunu gösteriyor ki ağızlar dilin tarihini yaşatmaktadır. Çünkü bu kelimeler eski destanlarda, Azerbaycan dilinde yazılmış ilk mesnevi olan Destani Ahmet Harami'de Ali'nin Kıssa-i Yusuf eserinde de aynı anlamda kullanılmıştır. Arkaik kelimeleri tespit ederken onlara etimolojik yönden yaklaşmak önemlidir. Arkaik kelimeler adı değişmiş fakat kendisi günümüzde de mevcut olan eşya ve hadiseleri geçmişte ifade eden eski kelimelerdir.

Anahtar Kelimeler

diyalektoloji, Nahçıvan ağızları

Kaynakça

• Aytaç, B. (1994). Arap Lehçelerindeki Türkçe Kelimeler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. Azerbaycan Folklor Antolojisi. Nahçıvan Folkloru. (2012). Nahçıvan: Ecemi. Battal, A. (1934). İbnü-Mühenna Lügati. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası. Celilov, F. (1988). Azerbaycan Dilinin Morfonologiyası. Bakı: Maarif. Destani-Ahmet Harami. (2004). Bakı: Şərq-Qərb. Fasmer, M. (1987). Etimologiçeskiy Slovar Russkogo Yazıka. T.3 (Muza-Syat). Moskva: Progress. Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: TDK yayınları. Gülensoy T., Quliyev E.A., Küçüker P. (2009). Nahçıvan ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu. Guliyev, E., Aliyeva N. (2017). Nahçıvan ağızları sözlüğü. Nahçıvan: Ecemi. Hasanov, H. (2005). Müasir Azerbaycan Dilinin Leksikası. Bakı: Nurlan. Kaşğari, M. (2006). Divanü Lügat -İt-Türk. Bakı: Ozan. Kişveri. (2010). Türk divanı. Bakı: Nurlan. Kul Ali. (2004). Gisseyi-Yusuf. Bakı: Şark-Garp. Mahmutova, L. (1979). İssledovaniya po İstoriçeskoy Dialektologii Tatarskogo yazıka. Kazan: Tatknigoizdat. Oğuzname. (2006). Bakı: Şark-Garp. Radlov, V. (1893). Opıt Slovarya Tyurkskix Nareçiy. T.1. Ç.1. Sankt Peterburg: İAN. Rüstemov, R. (1965). Azerbaycan Dili Dialekt Ve Şivelerinde Fiil. Bakı: Azərb. SSR EA yayınları. Recebli, E. (2001). Eski Türkçe-Azerbaycanca Lügat. Bakı: Azerbaycan Millî Ansiklopedisi yayınları. Sevortyan, E. (1974). Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskix yazıkov. (Obşetyurkskie i Mejtyurkskie Osnovı Na Glasnıe). Moskva: Nauka. Sevortyan, E. (1980). Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskix yazıkov. (Obşetyurkskie i Mejtyurkskie Osnovı Na bukvı “V”, “G”, “D”). Moskva: Nauka. Şiraliyev, M., İslamov, M. (1999). Azerbaycan Diyalektoloji Lûgati. Ankara: TDK yayınları. Şoabdurrohmonov, Ş. (1971). Uzbek Halk Şevalari Lûgati. Taşkent: Fan. Veliyeva, G. (2001). Doğu Abşeron ağızlarının leksikası. Bakı: Elm. Yudahin, K. (1985). Kirgizsko-Russkiy Slovar. Kn.1. A-K. Frunze: Glavnaya Redaksiya KSE. Zerir, M. (2006). Yusuf ve Zuleyha. Bakı: Şərq-Qərb.