EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN “MEMLEKET HİKÂYELERİ"

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 29 - 50, 03.07.2020

Gülten Bulduker

Öz

Sanat eserleri bir toplumun estetik algısını yansıtır. Resim, musikî, mimarî, heykel gibi güzel sanatlar arasında sayılan edebiyat da toplum hayatında önemli bir yere sahiptir ve hem kültürel bir değer hem de sosyal bir kurum olmasıyla edebiyat sosyolojisine zemin hazırlamıştır. Fakat bu yöntem, henüz kuramsal olarak gelişmeye muhtaçtır. Edebiyat, malzeme kaynağı olarak sosyolojinin hizmetine mi sunulacak yoksa sosyolojik imkânlarla edebî eser mi değerlendirecek sorusu tartışılmaktadır. Her iki alana da açık olan bu yöntemle bir devri aydınlatacak malzemeye ulaşmak ortak beklentidir. Ancak bir edebiyat araştırmacısı, ayrıca eserin taşıdığı edebî değerden de söz etmek durumundadır. Edebiyat araştırmalarında edebî eser temel kaynak olmakla birlikte, eserin doğru kavranması ve yorumlanmasını sağlayacak her türlü kaynak ve yöntem kullanılmalıdır.
Metin tahlili, edebiyat araştırmalarında anlama ve yorumlamaya dayanan, ayrıca çeşitli eleştiri yöntemleriyle desteklenebilen bir metottur. Bu çalışmanın Giriş kısmında edebiyat sosyolojisi hakkında kısa bir bilgi verilmiş ve ardından Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri (1919) başlıklı eserinde yer alan hikâyeleri, edebiyat sosyolojisinin imkânları doğrultusunda tahlil edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Refik Halit Karay, Memleket Hikâyeleri, Edebiyat sosyolojisi, Köy

Kaynakça

• Kaynakça Akman, Eyüp (2013). “Yakup Kadri Karaosmanoğlu Üzerine Bazı Düşünceler ve Unutulan Bir Makalesi: Kastamonu”. Kırıkkale Ün. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3. Sayı 2, s.41-6. Aktaş, Şerif (2004). Refik Halit Karay. Ankara: Akçağ Yayınları. Alver, Köksal (2006). “Edebiyat Sosyolojisinin İmkânı”. Edebiyat Sosyolojisi. Ankara: Hece Yayınları. ……….…….. (2012). “Edebiyata Giriş”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri. Ankara: Hece Yayınları. ……………... (2003). “Sosyolojik Eleştiri”. Hece Eleştiri Özel Sayısı, s. 239-244. Aydın, Ertuğrul (2009). “Edebiyat Sosyolojisinde Sosyolojik Kaynak ve Ölçütler”. Turkish Studies-Volume 4/1-I. Coşkun, Sezai, (2003). “Türkiye’deki Edebiyat Sosyolojisi Çalışmaları Üzerine Tespit, Tahlil ve Teklif ”. Hece Eleştiri Özel Sayısı, s. 609-615. Coşkun, Sezai (2012). “Köy-Kent Kavşağında Türk Hikâyesi-Türk Hikâyesinde Bir Çözümleme Denemsi”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri. Ankara: Hece Yayınları, s.437-458. Çağan, Kenan (2012). “Şiirin Sosyolojik İmkânı Bağlamında Mehmet Akif Şiirinin Toplumu Anlamaya Katkısı”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri. Ankara: Hece Yayınları. Çetişli, İsmail (2011). Edebiyat Sanatı ve Bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları. Dilthey, Wilhelm (1999): Hermeneutik ve Tin bilimi. (çev.: Doğan Özlem). İstanbul: Pradigma Yayınları. Escarpıt, Robert (1992). Edebiyat Sosyolojisi. (çev.: Hüseyin Portakal), İstanbul, İletişim Yayınları. İpşirli, Mehmet (1993). “Cer”. TDV İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 7, s. 388. Kaplan, Mehmet (1999). Nesillerin Ruhu. İstanbul: Dergâh Yayınları. ………………... (2002). Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları. Kaplan, Ramazan (1998). Bilgi ve Kuramları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. ………………... (1997). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy. Ankara: Akçağ Yayınları. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1998). Yaban. İstanbul: İletişim Yayınları. Karpat, Kemal H. (2009). Osmalı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları. Karay, Refik Halit (tr.). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılâp Yayınları. Köprülü, Fuad (2004). Edebiyat Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yayınları. Kösemihal, Nurettin Şazi (1964-1966). “Edebiyat Sosyolojisine Giriş”. Sosyoloji Dergisi, S:19-20, s.1-36. Kudret, Cevdet(1987). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Lanson, Gustave (1926). Tarih-i Edebiyatta Usûl. (çev.: Yusuf Şerif). İstanbul: Matbaâ-i Âmire. Meriç, Cemil (2006). Kırk Ambar -Cilt 1-Rümuz-ül Edeb. İstanbul: İletişim Yayınları. Moran, Berna(2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları. Önal, Mehmet (1999). En Uzun Asrın Hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları. Pospelov, Gennadiy Nikolayeviç (2005). Edebiyat Bilimi. İstanbul: Evrensel Basım Yayın. Ran, Nazım H. (2002). Memleketimden İnsan Manzaraları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Sevimay, Fuat (2016). “Memleket Hikâyeleri, Bir Anadolu Kasabası”. Edebiyatta Mimarlık. İstanbul: Yem Yayınları. Soykan, Ömer Naci (2009). Edebiyat Sosyolojisi Kuram ve Uygulama. İstanbul: Dönence Yayınları. Swingewood, Alan (2006). “Edebiyat Sosyolojisine Yaklaşımlar”. Edebiyat Sosyolojisi. (Ed.: Köksal Alver). (Çev.: Kaya Bayraktar). Ankara: Hece Yayınları. Şan, M. K. (2006). “Edebiyat Sosyolojisinin Tarihinden Basamaklar”. Edebiyat Sosyolojisi. (ed: Köksal Alver), Ankara: Hece Yayınları. Tieghem, Poul Van (1943). Mukayeseli Edebiyat. (çev.: Yusuf Şerif Kılıçel). Ankara: Maarif Matbaası. Tunalı, İsmail (1976). Marksist Estetik. İstanbul: Altın Kitaplar Matbaası. Wellek, Rene ve Warren, Austin (2001). Edebiyat Teorisi. (çev.: Ömer Faruk Huyugüzel). İzmir: Akademi Kitabevi. Williams, Raymond (1993). Kültür. Ankara: İmge Kitabevi. Yardım, Mehmet Nuri (2000). “Memleket Hikâyecisi Refik Halit Karay”. Türk Öykücülüğü Özel Sayısı. Hece Yayınları, s.224-228.