ONTOLOGY OF INTROVERSION IN THE SHORT STORY “KARAKIŞ” BY FERİT EDGÜ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 217 - 246, 13.12.2020

Gökhan Reyhanoğulları

Öz

Short-short story called “Karakış”, which is included in Ferit Edgü’s work Doğu Öyküleri, has a structure consisting of twelve sentences and fifty words in total. Given a plane in which five of these sentences are interrogative sentences, and others are considered answers to these sentences, it seems that the dialogue technique, which is one of the most important features of small stories, is preferred. No narrator mediates the conversations of Halit and Hoca mutually. In this conversation, which takes place in a new context created by direct imagery, unlimited opening is provided by the “last sentence”, in which the structural semantic depth of short-short story is provided.
Layers of semantic density with this “last sentence”, the whole depth structure in the understanding of the individual is revealed. In this study, space inventions will be examined in the process of making sense of themselves through associative style beyond the concrete appearance of structural elements such as time, space, and person in short-short stories. These elements, which are not given directly, will be expanded with philosophical, psychological and sociological references to the layers of meaning revealed by imagesality contained in the last sentence, “we will return to ourselves”. In this study, in which the problem of self is centered, the themes that short-short stories stand out in thematic planes will also be examined in this context.

Anahtar Kelimeler

Ferit Edgü, Short-short story, "Karakış", space, self, ontology, introversion

FERİT EDGÜ’NÜN “KARAKIŞ” ADLI KÜÇÜREK ÖYKÜSÜNDE İÇE DÖNMENİN ONTOLOJİSİ

Öz

Öz
Ferit Edgü’nün Doğu Öyküleri adlı eserinde yer alan “Karakış” adlı küçürek öykü, toplamda on iki tümce, elli sözcükten oluşan bir yapıya sahiptir. Bu tümcelerden beşinin soru tümcesi olduğu, diğerlerinin de bu tümcelerin cevabı sayıldığı bir düzlem dikkate alındığında küçürek öykülerin en önemli özelliklerinden biri olan diyalog tekniğinin tercih edildiği görülür. Karşılıklı olarak Halit ve Hoca’nın konuşmalarına herhangi bir anlatıcı aracılık etmez. Dolaysız bir biçimde imgelemin oluşturduğu yeni bir bağlam içinde gerçekleşen bu konuşmada, küçürek öykülerin yapısal olarak anlamsal derinliğinin ortaya çıktığı “son tümce” ile sınırsız açılımın imkânı sağlanmış olur.
Anlamsal yoğunluğun katmanları bu “son tümce” ile küçürek öykülerin bireyi kavrayışındaki bütün derinlikli yapı ortaya çıkar. Bu çalışmada küçürek öykülerde zaman, mekân, kişi gibi yapısal unsurların somut görünümünün ötesinde çağrışımsal üslup aracılığıyla kendilerine anlamlama sürecinde yer buluşları incelenecektir. Doğrudan verilmeyen bu unsurların, son tümce olan “kendi içimize döneceğiz” ibaresinde yer alan imgeselliğin ortaya çıkardığı anlam katmanlarının felsefi, psikolojik ve sosyolojik göndermeleriyle açılımları sağlanacaktır. Kendilik sorunsalının merkeze alındığı bu çalışmada küçürek öykülerin tematik düzlemlerde öne çıkardığı temalar da bu bağlamda incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ferit Edgü, Küçürek Öykü, "Karakış", mekân, kendilik, ontoloji, içe dönme

Kaynakça

• Bachelard, Gaston (2012), Düşlemenin Poetikası, (çev. Alp Tümertekin), İtanbul: İthaki Yayınları.
• Bachelard, Gaston (2013), Mekânın Poetikası, (çev. Alp Tümertekin), İtanbul: İthaki Yayınları.
• Baxter, Charles (1997), “Anlık Kurmaca”, (çev. Taner Karakoç), Adam Öykü, S.12, s.85-90.
• Budak, Selçuk (2017), Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Deveci, Mutlu (2008), “Ferit Edgü’nün Öykülerinde Kendiliğe Çağrı ve Uyanış İzleği”, Erdem, S.51, s.77-89.
• Deveci, Mutlu (2012), Ferit Edgü Varoluş ve Bireyleşme, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Edgü, Ferit (1997a), “Çok Kısa Öyküler… Öykücükler”, Adam Öykü, S.12, s.38-39.
• Edgü, Ferit (1997b), “Ferit Edgü ile Dünden Bugüne”, (kon. Feridun Andaç), Adam Öykü, S.9, s.17-28.
• Edgü, Ferit (2005), “Ferit Edgü ile Masa Başında”, (kon. Gökçe Gökçeer), İmge Öyküler, S.3, s.113-120.
• Edgü, Ferit (2016), Leş Toplu Öyküler (1953-2002), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Francis, H. E. (1997), “Gelenek ve Kısa Öykü”, (çev. Almıla Özdek), Adam Öykü, S.12, s.110-119.
• Jung, Carl Gustav (2013), Dört Arketip, (çev. Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2018), Seçme Yazılar, (ed. Anthony Storr), (çev.Levent Özşar), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2019a), Psikolojide Tipler, (çev. Nur Nirven), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Jung, Carl Gustav (2019b), Feminen Dişilliğin Farklı Yüzleri, (çev. Tuğrul Veli Soylu), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Korkmaz, Ramazan (2003), “Küçürek Öykü (Short-Short Story) Türü ve Örnek Bir Öykü Çözümlemesi Ferit Edgü’nün “Öç”ü”, Adam Öykü, S.49, s.25-30.
• Korkmaz, Ramazan- Deveci, Mutlu (2017), Türk edebiyatında Yeni Bir Tür: Küçürek Öykü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kökden, Uğur (1997), “Kısa Kurmaca”, Adam Öykü, S.12, s.16-19.
• Oates, Joyce Carol (1997), “Yeni Bir Yazınsal Türe Doğru”, (çev. S. Gökçen Ezber), Adam Öykü, S.12, s.120-128.
• Pritchett, V. S. (1998), “Kısa Öykü Üstüne”, (çev. Almıla Özdek), Adam Öykü, S.15, s.37-39.
• Salman, Yurdanur – Hakyemez, Deniz (1997), “Öykülemenin Öyküsü”, Adam Öykü, S.12, s.5-12.
• Yücel, Tahsin (2019), Anlatı Yerlemleri Kişi/Süre/Uzam, İstanbul: YKY.