MEHMET ÂKİF ERSOY’UN YAKIN ÇEVRESİNDEKİ ÖNEMLİ SİMALAR

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 1, 187 - 199, 14.11.2022

Aliye Uslu Üstten

https://doi.org/10.53372/turkoloji.1107923

Öz

Mehmet Âkif Ersoy’un düşünceleri ile milletin değerlerini kaynaştırması, onu yaşadığı dönemin sanatçılarından ve aydınlarından ayıran özelliklerinin başında gelir. Toplumda ulusal kimliğin inşasında bu derece etkili ve başarılı olması, onun toplumun bir bireyi olarak hikemi olduğu kadar samimi bir üslup kullanmasının sonucudur. Âkif’in yakın çevresini tanımak, aynı zamanda onu besleyen kaynakları da tanımak demektir. Onun hayatının farklı dönemlerine şahit olmuş ve onunla dostluk etmiş şahsiyetler gerek Mehmet Âkif’in hayatında gerekse toplumun nezdinde önemli bir yere sahiptir. Âkif’in duygu ve düşünce dünyasında yer etmiş, onu etkilemiş olan bu isimler, onun çocukluğundan itibaren ele alındığında ilk sırada kendisini yetiştiren ailesi gelir. Âkif’in hayatına giren muhibbi-i azîz dostları arasında ise Abdürreşid İbrahim, Ömer Ferid Kam, Babanzâde Ahmed Naim, Said Halim Paşa, Tahir Olgun, Hasan Basri Çantay, Mahir İz, Eşref Edib Fergan, Fatin Gökmen, Süleyman Nazif, Mithad Cemal Kuntay, Kuşçubaşı Eşref, Yozgatlı İhsan Efendi gibi isimler vardır. Bu nedenle Âkif’in dostlarını tanımak, onu böylesine önemli isimlerle aynı mefkûre etrafında birleştiren nedenleri de ortaya koyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif Ersoy, edebî çevre, dostluk, mefkûre

Kaynakça

• ANAR, Turgay (2017a). “Muhayyelden Müşahhasa Köse İmam: Bosnalı Ali Şevki Hoca Kimdir?. 2. Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyumu (Yayımlanmış Bildiri), Arnavutluk, s. 127-134).
• ANAR, Turgay (2017b). Büyülü Bir Geçmiş Zamanın İzinde: Bosnalı Ali Şevki Hoca. İstanbul: Pendik Belediyesi Kültür Yayınları.
• BAŞ, Selma (2012). “Bir Merhamet Şairi Olarak Mehmet Akif”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2): 193-217.
• CAN, Şefik (1939). “Kendini Unutan Şair”. Bilgi Yurdu, S. 6, İkincikânun, s. 570-573.
• ÇAKAN, İsmail Lütfi (1991). “Babanzâde Ahmed Naim”. İslam Ansiklopedisi, C. IV, 375-376.
• ÇANTAY, Hasan Basri (1966). Âkifnâme (Mehmed Âkif)., İstanbul: Sait Matbaası.
• ERGÜN, Mehmet (1983). Neyzen Tevfik ve “Azâb-ı Mukaddes”i, İstanbul: Tunca Yayınları.
• ERSOY, Emin A. (2006). Babam Mehmed Âkif, İstiklâl Harbi Hatıraları (der. Yusuf Turan Günaydın). İstanbul: Kurtuba Yayınları.
• ERSOY, Mehmet Âkif (2006). Safahat (Haz. M. Ertuğrul Düzdağ). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• EŞREF EDİP (1939). Mehmed Âkif: Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları II. İstanbul: Âsar-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı.
• EŞREF EDİB (2011). Mehmet Âkif Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları (Haz. Fahrettin Gün). 2. Baskı, İstanbul: Beyan Yayınları.
• GÜNAYDIN, Yusuf Turan (2009). Mehmet Akif’in Mektupları. Ankara: Ebabil Yayınları.
• GÜREL, Zeki (2021). Mehmed Âkif Ersoy, İstiklâl Marşı ve Gerçekler. Ankara: Net Kitaplık.
• HİÇYILMAZ, Ergun (1979). Belgelerle Teşkilat-ı Mahsusa ve Casusluk Örgütleri. İstanbul: Ünsal Yayınları.
• HUYUGÜZEL, Ömer Faruk, Gökçek, F., Bağcı, R. (2014). Safahat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk şairleri. Cilt:1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İZ, Mahir (1990). Yılların İzi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• KUNTAY, Mithat Cemal (1986). Mehmet Akif: Hayatı- Seciyesi- Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KUNTAY, Mithat Cemal (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KUNTAY, Mithat Cemal (2001). Mehmet Akif. İstanbul: Timaş Yayınları.
• KUTAY, Cemal (1992). Necid Çöllerinde Mehmed Akif. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• KUTBAY, Muhittin (1946). “Neyzen Tevfik Hayatını Anlatıyor”. En Son Dakika, Nr. 2567, 12 Kasım.
• KOLAYLI, Şefik. (1966). “Kardeşim Neyzen Tevfik-Neyzen’in Şiirleri”. Yeni Tanin, 6 Şubat.
• MERTOĞLU, M. Suat (2008). Sırat-ı Müstakim Mecmuası Açıklamalı Fihrist ve Dizin. İstanbul.
• NEYZEN TEVFİK (1919). Hiç. İstanbul: Mahmut Bey Mtb., 1335/1919.
• NEYZEN TEVFİK (2017). Azâb-ı Mukaddes (Haz. İhsan Ada). İstanbul: Kapı Yayınları.
• HÜSEYİN KÂZIM KADRİ (1927). Türk Lügatı Türk Dillerinin İştikâki ve Edebî Lügatları. C.I, İstanbul: Devlet Matbaası.
• OLGUN, Tahir (1939). Akif’i Nasıl Tanıdım, Nasıl Görüştüm ve Nasıl Gördüm!” Bilgi Yurdu, S. 6, İkincikânun, s. 566-567).
• OLPAK KOÇ, Canan (2021a). “’Kolektif Kimlik Kurma’ Çabası Olarak Mehmet Akif’in ‘Benlik’ Özellikleri”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD). 35: 183-206.
• OLPAK KOÇ, Canan (2021b). “Güneşe Dargın Adam’ Mehmet Âkif ve Mısır Hayatı”, Kurşunla Bağlı Bir Taş Mehmet Âkif Ersoy. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları, s. 25-40.
• ÖKSÜZOĞLU, Osman (2021). Mehmet Âkif’in Mûsikî Dünyası. İstanbul: Albaraka Yayınları.
• SAMSAKÇI, Mehmet (2021). “Dünya ve Ukbâda Beraber: Âkif- Nazif-Naim”. Kurşunla Bağlı Bir Taş Mehmet Âkif Ersoy. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları, s. 69-84.
• SARI, Sultan (2010). “Neyzen Tevfik’in Hayatı ve Şiirleri Üzerinde Bir İnceleme”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• SÜLEYMAN NAZİF (1991). Mehmet Akif (Haz. Ertuğrul Düzdağ). İstanbul. İz Yayıncılık.
• TANYOL, Cahit (1955). Neyzen Tevfik, Ölümünün ikinci yıldönümü münasebetile, Cumhuriyet (Taha Toros Arşivi Nu: T7582516).
• TONGA, Necati (2019). Bir Edebî Muhit Olarak Ankara (1923-1980). Ankara: Çolpan Yayınları.
• YÜCEBAŞ, Hilmi (1976). Neyzen Tevfik (Hayatı-Hatıraları-Şiirleri), 6. Baskı, İstanbul: Yelken Matbaası.