CİNGÖZ RECAİ ROMANLARINDA NARSİSTİK ERİL SÖYLEM

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 1 - 34, 29.06.2024

Hilal Demir Bayraktar Nihayet Arslan

https://doi.org/10.53372/turkoloji.1225439

Öz

Peyami Safa’nın Server Bedi müstearıyla yayınladığı Cingöz Recai, Türk edebiyatının en uzun soluklu polisiye serisidir. Serinin başkahramanı Cingöz Recai’de narsistik kişiliğin özellikleri tespit edilmiştir. Çalışmamızın kuramsal çerçevesini oluşturan Sigmund Freud ve Jacques Lacan’ın psikanalitik kuramlarında, çocuğun anneyle olan sembiyotik tümgüçlü ilişkisi, ilk nesne olan “baba”nın kastrasyon yasasıyla sonlanıp yeni bir biçim almak zorundadır. Freud’a göre erkek çocuğun yaşadığı “iğdiş korkusu”nun çözümü anneden sembolik bir ayrılış ve babayla özdeşleşmedir. Lacan’ın psikanalitik kuramında, annenin en büyük arzusunun fallus olduğunu fark eden çocuk-özne, başta annesinin eksiği/arzusu “fallus” olma iddiasındadır. Zamanla, hiçbir zaman Öteki’nin (Autre) arzusu olamayacağını anlayan çocuk, “eksik” (manque) olduğunu kabul etmelidir. Lacan’ın kuramında, babanın adı/yasasını (le nom du père) tanımak, çocuk-öznenin “eksik” olduğunu kabul etmesinin ilk adımıdır. Erkek çocuğun annesi için bir “fallus” olma isteği, yetişkin narsisizmin tohumunu atar. Babanın yani sembolik olarak toplumun yasasını tanımayan narsistik erkek, tümgüçlü dünyasından kopmak istemez. Cingöz Recai serisinin bütün romanlarında başkahraman, Oidipus öncesine ait narsistik tümgüçlü bir konumdadır. Çalışmamızda Peyami Safa’nın Server Bedi müstearıyla yazdığı sekiz romanın başkahramanı Cingöz Recai’nin narsisizminin yansımaları erkeklik kurgusu bağlamında ele alınacaktır. Freud ve Lacan’ın başta olmak üzere Heinz Kohut ve Otto Kernberg gibi narsisizm üzerine önemli çalışmalar yapmış psikanalistlerin kuramlarından yararlanılacaktır. Çalışmaya Cingöz Recai serisindeki hikâyeler dâhil edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Cingöz Recai, Narsisizm, Erkeklik, Psikanalitik Eleştiri, Peyami Safa

Kaynakça

• AKDUR ÇİÇEK, S. (2021), Narsistik Kişilik Özelliklerinin Anne Babadan Çocuğa Aktarımı: Ebeveynlik Tarzlarının Rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• AKHTAr, S. (2009), Comprehensive Dictionary of Psychoanalysis, London, Karnac Books.
• APA (2022, 09, 10), https://dictionary.apa.org/omnipotence
• APA (2022, 10, 10), https://dictionary.apa.org/narcissism
• APA (2022, 10, 14), https://dictionary.apa.org/grandiosity
• APA (2022, 10, 27), https://dictionary.apa.org/penis-envy
• AR, Y. (2014), Büyüklenmecilik ya da İncinebilirlik: Narsistik Kişilik Örgütlenmesinin Şema Terapi Yaklaşımı Çerçevesinde Ele Alınması, AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 1(3), 29-43.
• BAYDAR, M. (2015), Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar?, İstanbul, İletişim Yayınları.
• DEMİRCİ, İ. & EKŞİ, F. (Haziran 2017), Büyüklenmeci Narsisizmin İki Farklı Yüzü: Narsistik Hayranlık ve Rekabetin Mutlulukla İlişkisi, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46: 37-58
• FINK, B. (2020), Lacancı Özne, çev. Kemal Güleç, İstanbul, Encore Yayınları.
• FREUD, S. (2017), Narsisizm Üzerine ve Schreber Vakası, çev. Banu Büyükkal, Saffet Murat Tura, İstanbul, Metis Yayınları.
• FREUD, S. 2021), Cinsellik Üzerine (Üç Deneme Bekâret Tabusu/Kadın Cinselliği/Fetişizm ve Diğer Konular), çev. Selçuk Budak, İstanbul, Öteki Yayınevi.
• GRIJALVA, E., NEWMAN, D.A., Tay, L., Donnellan, M.B., Harms, P.D., Robins, R.W., Yan, T. (2014), Gender differences in narcissism: a meta-analytic review. Psychology Bulletin, 2015 Mar;141(2): 261-310. https://doi.org/10.1037/a0038231.
• KARAMOLLAOĞLU, A. (2004), Doksanlı Yıllar ve Sonrasında Hollywood Sinemasında Eril Narsisizm ve Fallik Karakter Temsilleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• KERNBERG, O.(2020), Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm, çev.: Mustafa Atakay, İstanbul, Metis Yayınları.
• KOHUT, H. (2020), Kendiliğin Çözümlenmesi (Narsistik Kişilik Bozukluklarının Psikanalitik Tedavisine Sistemli Bir Yaklaşım), çev.: Cem Atbaşoğlu, Banu Büyükkal, Cüneyt İşcan, İstanbul, Metis Yayınları.
• LACAN, J. (1994), Fallus’un Anlamı, çev: Saffet Murat Tura, İstanbul, Afa Yayınları.
• LACHOWICZ-TABACZEK, K., LEWANDOWSKA, B., KOCHAN-WÓJCIK, M., (2021), Grandiose and Vulnerable Narcissism as Predictors of the Tendency to Objectify Other People. Current Psychology 40, 5637–5647. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00569-3.
• LEMAIRE, A. (1996), “Simgesele Girişte Oidipus’un Rolü”, çev.: Nesrin Tuna, Freud’dan Lacan’a Psikanaliz içinde, İstanbul , Ayrıntı Yayınları.
• RANK, O. (2014), Doğum Travması, çev. Sabir Yücesoy, İstanbul, Metis Yaınları.
• REIK, T. (2009), Aşk ve Şehvet Üzerine/Cinslerin Duygusal Farklılıkları, çev. Ali Kılıçlıoğlu, İstanbul, Say Yayınları.
• SAFA, P. (2018), Cingöz Recai’nin Harikulâde Sergüzeştleri, Haz. E. Üyepazarcı, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2019a), Cingöz’ün Esrarı, Haz. B. Öztürk, haz. D. Ardalı Büyükarman ve S. Ağan, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2019c), Kral Faruk’un Elmasları Peşinde, Haz. S. Şahin, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2019d), Cingöz Merih’te, Haz. S. Şahin, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2020a), Arsen Lüpen İstanbul’da, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2020b), Beyaz Cehennem, Haz. S. Şahin, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2020c), Sultan Aziz’in Mücevherleri, Haz. S. Şahin, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2020d), Sağdan Üçüncü Söğüt, Haz. S. Şahin, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SAFA, P. (2019b), Allo… Allo… Yetişiniz!, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• SCHMIDT, A. (2019) “Kernberg ve Kohut’un Narsistik Kişilik Bozukluğu Kuramlarının Karşılaştırması”, Türk Psikiyatri Dergisi; 30(2):137-41
• ŞAHİN, S. (2022), Cingöz Recai’nin Akıl ve Gerilimle Harmanlanmış Yeni Bir Serüveni: Siyah Pervanaler, Türkbilig, 2022/43: 147-155.
• The Feminism Book (2019), Kolektif, London, Dorling Kindersley Publishing.
• TURA, S. M. (1994), “Olmakta Eksik” Lacan’da Kastrasyon ve Narsisizm, Fallus’un Anlamı, İstanbul, Afa Yayınları.
• TURA, S. M. (2021), Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, İstanbul, Metis Yayınları.
• TURA, S. M. (2022), Günümüzde Psikoterapi, İstanbul, Metis Yayınları.
• TÜKEL, R. (2017), “Freud’un Metinlerinde Ego İdeali”, Narsisizm Üzerine ve Schreber Vakası, İstanbul, Metis Yayınları.
• ÖZATA DİRLİKYAPAN, Jale (2007). Yazınsal Kavrayışta Köklü Bir Değişim: Türk Öykücülüğünde 1950 Kuşağı, Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• SAZYEK, Hakan (2015). Roman Terimleri Sözlüğü (2.baskı), Ankara: Hece Yayınları.
• SEVER, Özge (2020). Ergin Çiftçi: ‘İnsan olmak içine kapatıldığımız bir zırh’ [Söyleşi], https://porsukkultur.com/ergin-ciftci-insan-olmak-icine-kapatildigimiz-biz-zirh/ (Erişim Tarihi: 29.09.2021).
• TUTUMLU, Reyhan (2007). Vüs’at O. Bener’in Yapıtlarına Anlatıbilimsel Bir Yaklaşım, Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• YİĞİTLER, Ş. Şükrü (2020). “Mustafa Kutlu’nun Bu Böyledir Adlı Eserinde Yapı ve Anlatım”, Söylem Filoloji Dergisi, 5(2), 379-394.