Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 165 - 182, 31.12.2021

Rafet Aydın Osman Canavar Meray İşlek

Öz

Bu araştırmanın amacını; öğretmenlerin sahip oldukları kişilik özelliklerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi oluşturmuştur. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Afyonkarahisar İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nde görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Örneklem ise; çalışmaya gönüllü olarak katılımda bulunan 663 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmanın örneklemi, uygun örnekleme tekniği ile seçilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla, “Kişisel Bilgi Formu” ve “A ve B Tipi Kişilik Yapısı Ölçeği” kullanılmıştır. Toplanan veriler, bilgisayar paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma bulguları değerlendirildiğin de; öğretmenlerden %44,6’sı A tipi kişilik yapısına; % 55,4’ü ise B tipi kişilik yapısına sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre, B kişilik yapısının, A kişilik yapısına nazaran öğretmenler arasında daha yaygın olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin sahip olduğu kişilik yapılarına cinsiyet açısından bakıldığında, kadın öğretmen arasında B kişilik yapısının çoğunlukta olduğu görülmektedir. A kişilik yapısı erkek öğretmenlerde, kadın öğretmenlere nazaran daha yaygındır. Buna karşın öğretmenlerinin kişilik yapılarının cinsiyetlerine göre dağılımı anlamlı farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin, A kişilik yapısı en fazla eğitim fakültesi mezunu olan öğretmenlerde, en az ise fen edebiyat mezunu olan öğretmenlerde görülmektedir. Fakat öğretmenlerin mezun oldukları fakülte türüne göre kişilik yapıları anlamlı farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin kişilik yapıları anne eğitim durumlarına göre anlamlı farklılık göstermemekle birlikte, A kişilik yapısı en az anneleri herhangi bir eğitim kurumunu bitirmemiş olanlarda, en çok da anneleri ortaokul mezunu olanlarda görülmektedir. Öğretmenlerin kişilik yapıları baba eğitim düzeyine göre anlamlı olarak farklılaşmamaktadır. Ancak baba eğitim düzeylerine göre, A kişilik yapısına, baba eğitim düzeyi ‘okuryazar ve değil’ olan öğretmenlerde daha az sıklıkla rastlandığı görülmektedir. A kişilik yapısı ise en çok baba eğitim düzeyi ‘ilkokul’ olan öğretmenlerde görülmektedir. Öğretmenlerin kişilik yapılarının öğretmenlik mesleğini değiştirme düşüncelerine göre dağılımı anlamlı farklılık göstermiştir. Bu sonuca göre, öğretmenlerden fırsat sunulması halinde öğretmenlik mesleğini değiştiririm diyenlerde A kişilik yapısı daha yaygındır. Fırsatım olsa bile öğretmenlik mesleğinden ayrılmam diyenlerde ise B kişilik yapısı daha yaygın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte, öğretmenlerin kişilik yapılarının demokratlık seviyelerine göre dağılımı anlamlı farklılık göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Kişilik Tipleri, Öğretmen, Öğretmen Kişilik Tipi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• 1. Akıncı, Z., Güven, M. ve Demirel, O. N. (2015). Öğrencilerin a ve b tipi kişilik yapısı ile psikoşiddet (mobbing) ve depresyon arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 52(604), 55-74.
• 2. Aksoy, Ö. (2009). Öğretmen ve okul yöneticilerinde a tipi kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyleri ve bayrampaşa ilçesi ilköğretim okullarında yapılan bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 3.Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4). 25-42.
• 4. Aslıpek, F. (2014). Öğretmenlerin kişilik tipleri ile çatışma çözme stratejileri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• 5. Avcı, U. ve Kaya, U. (2010). Yıldırma (mobbing) ve kişilik ilişkisi: hizmet sektörü çalışanları üzerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 51-79.
• 6. Aydın, A. (2005). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (6.Baskı). Ankara: Tekağaç Eylül Yayıncılık.
• 7. Aydin, C. ve Özel, Ç. H. (2017). A ve B kişilik tiplerinin boş zaman davranışlarının kıyaslanması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 21-41.
• 8. Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem teknik ve ilkeler (11.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• 9. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, Ö. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. (20.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• 10. Durna, U. (2004). Stres, a ve b tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 191-206.
• 11. Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275-290.
• 12. Franzoi, S. L. (2006). Essentials of psychology (2.Baskı). Ohio, USA: Atomic Dog Publishing.
• 13. Fretwell, C. E., Lewis, C. C. & Hannay, M. (2013). Myers-briggs type indicator, A/B personality types, and locus of control: where do they intersect?. American Journal of Management, 13(3), 57-66.
• 14. Griffin, R. W. & Moorhead, G. (2014). Organizational behavior: managing people and organizations (11.Baskı). USA: South-Western, Cengage Learning.
• 15. Hisam, A., Rahman, M. U., Mashhadi, S. F. & Raza, G. (2014). Type A and Type B personality among Undergraduate Medical Students: Need for psychosocial rehabilitation. Pakistan journal of medical sciences, 30(6), 1304-1307. Doi: http://dx.doi.org/10.12669/pjms.306.5541
• 16. Huck, S. W. (2012). Reading statistics and research.(6.Baskı). Boston, USA: Pearson Education, Ally & Bacon. 17. Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (30.baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 18. Keleş, Y. E. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kişilik tipleri ile yaşam boyu öğrenme yeterlik algılarının incelenmesi (Manisa Celal Bayar Üniversitesi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• 19. Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• 20. Liao, P., Wen, F. & Yu, C. C. (2010). Job characteristics, work commitments, and job satisfaction of the Thai workers in Taiwan's construction industry: Taiwan-using type A and B personalities as moderators. In 2010 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (2273-2277).
• 21. Luthans, F. (2011). Organizational behavior: an evidence-based approach (12.Baskı). New York: McGraw-Hill/Irwin.
• 22. Martin, G. N., Carlson, N. R. & Buskist, W. (2013). Psychology (5.Baskı). Massachusetts, USA: Allyn & Bacon.
• 23. Özsoy, E. (2013). A tipi ve b tipi kişilik ile iş tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• 24. Robbins, S.P. & Judge, T.A. (2012). Örgütsel davranış. (İnci Erdem Çev.). İstanbul: Nobel. (Orijinal eserin yayın tarihi 2011).
• 25. Sayar, K. ve Dinç, M. (2008). Psikolojiye giriş (1.Baskı). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• 26. Zel, U. (2001). Kişilik ve liderlik (1.Baskı).Ankara: Seçkin Yayıncılık.