Üniversite Öğrencilerinin Erken Çocukluk Döneminde Yapay Zekâ Kullanımına Yönelik Görüşlerin Metaforlar Yardımıyla İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 96 - 108, 31.12.2024

Halime Nur Sezer

Öz

Erken çocukluk döneminde kullanılan teknolojiler düşünüldüğünde yapay zekâ uygulamaları eğitimde hızla yaygınlaşmaktadır. Bu araştırmanın amacı erken çocukluk döneminde yapay zekâ kullanımına yönelik görüşlerin metaforlar yardımıyla incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenolojiye dayanmaktadır. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen dijital form aracılığıyla toplanmıştır. Hazırlanan dijital form, erken çocukluk döneminde yapay zekâ kullanımı ile ilgili üç adet sorudan oluşmuştur. Katılımcıların “yapay zekâ” kavramına ilişkin metaforlarını belirlemek için ‘yapay zekâ ……gibidir. Çünkü …..’ cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Ayrıca yapay zekanın sunduğu fırsat ve barındırdığı tehditler hakkında görüşleri sorulmuştur. Bu sayede, yapay zekâya yönelik algılar metaforik ifadeler aracılığıyla ortaya çıkarılmış ve bu metaforların anlam dünyası analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, katılımcıların yapay zekâyı genellikle olumlu ilişkilendirdiğini göstermektedir. Sonuçlar incelendiğinde, katılımcılar yapay zekânın eğitimde kullanımının sunduğu fırsatlar konusunda teknolojinin öğrenme süreçlerine katkıda bulunabileceğini ifade etmiştir. Yardımcı, kolaylaştırıcı, farklı seçenekler sunan, gelişimi takibe ve güvenliği sağlamaya olanak sağlama gibi başlıklar öne çıkmıştır. Katılımcılar yapay zekânın eğitimde kullanımının sunduğu tehditler konusunda ise, zararlı içerik, eşitsizlik, bağımlılık, iletişim eksikliği, güvenlik tehlikesi gibi başlıkları öne çıkarmışlardır. Bununla birlikte, yapay zekânın erken çocukluk döneminde kullanımı üzerine farklı bakış açıları geliştirilmiştir. Bu bakış açılarının çeşitliliği, eğitimde yapay zekâ uygulamalarına yönelik politikaların ve stratejilerin daha dengeli ve kapsayıcı bir şekilde geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Erken çocukluk, Yapay zekâ, Metafor, İçerik analizi.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk, Yapay zekâ, Metafor, İçerik analizi.

Kaynakça

• Alanoğlu, M., & Karabatak, S. (2020). Eğitimde yapay zekâ. Eğitim Araştırmaları içinde (Ed. F. Güçlü Yılmaz ve M. Naillioğlu Kaymak), s.175-185.
• Arslan, K. (2017). Eğitimde Yapay Zekâ ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Aydoğdu, F. (2023). Okul Öncesi Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımı, Proceedıng Book of 2nd International Conference On Innovative Academic Studies Icıas 2023: Edited By Umut Özkaya, Vol. 2.
• Creswell, J. W. (2014). Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları Araştırma Deseni (S. B. Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Haenlein, M., & Kaplan, A. (2019). A brief history of artificial intelligence: On the past, present, and future of artificial intelligence. California Management Review, 61(4), 5-14. İşler, B. & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
• Kış, A. (2019). Eğitimde Yapay Zekâ. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı – (2-4 Mayıs 2019) 197-202.
• Körükçüoğlu, A. & Ata R. (2023), Eğitimde Yapay Zekâ Uygulamaları, Güncel Yönelimler ve Meseleler, Geleceğin Eğitimi: Yapay Zekâ ve Dijital Öğrenme, Editör: Doç. Dr. Mehmet Ramazanoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi Barış AYAZ, Bidge yayınları, Ankara.
• Kuprenko, V. (2020). Artificial intelligence in education: Benefits, challenges, and use cases. Erişim adresi: https://medium.com/towards-artificial-intelligence/artificial-intelligence-in education benefits-challenges-and-use-cases-db52d8921f7a.
• Ramazanoğlu, M., Çetin, A. & Ayaz B. (2023), Eğitsel Yapay Zekâya İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri, Geleceğin Eğitimi: Yapay Zekâ ve Dijital Öğrenme, Editör: Doç. Dr. Mehmet RAMAZANOĞLU ve Dr. Öğr. Üyesi Barış AYAZ, Bidge yayınları, Ankara.
• Saçan, S., K. T. Yaralı, S. Z. Kavruk (2022). Çocukların “Yapay Zekâ” Kavramına İlişkin Metaforik Algılarının İncelenmesi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi e-ISSN:2146-5983 Yıl: 2022 Sayı:64 Sayfa: 274-296.
• Sharkey, N. & Sharkey, A. (2010). The crying shame of robot nannies: An ethical appraisal. Interaction Studies, 11, 161–190.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, Yazılı Ve Diğer Materyaller Için Içerik Analizi Ve Uygulama Örnekleri. Epsilon.
• Tozduman Yaralı, K. (2021). Dikkat, bellek ve öğrenmede medyanın etkisi. Çocuk ve Medya içinde, (Ed. Şükran Kılıç), s. 66-93. UNICEF (2021). Children and AI Where are the opportunities and risks?
• https://www.unicef.org/innovation/sites/unicef.org.innovation/files/201811/Children%20and%20AI_Short%20Verson%20%283%29.pdf Williams, R., Park, H. W., Oh, L., & Breazeal, C. (2019). Popbots: Designing an artificial intelligence curriculum for early childhood education. In Proceedings of the AAAI Conference on Artificial Intelligence (Vol. 33, No. 01, pp. 9729-9736).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A. (2020). Yapay Zekâ. 8. Basım. İstanbul: İnkılap Kitabevi. ISBN: 978-605-9118-80-4.