Relations of Safavid Dynasty with Crimean Tatars

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 302 - 318, 18.06.2020

Leila Mohebbi Çevirmen: Umut Kırca

Öz

Crimean Tatars which came under the rule of Ottoman Empire in the IX. century of the hegira are descended from the Cuci Nation and during the struggles between the Ottomans and Safavids, Crimean Tatars organized an attack to Azerbaijan and Caucasus repeatedly with the ally of the Ottoman's capacity. They attacked Iran in the time of Shah Muhammad Hudabende most. These attacks continued during the reign of Shah Abbas I. However he was able to prevent their devastating attacks by establishing friendly relations with Ghazi Giray Khan who was the great khan of Tatars and creating a conflict between the Ottomans and the Crimean Khanate.

Anahtar Kelimeler

Iran, Safavid Dynasty, Tatars, Crimea, Ottomans

Safevî Devleti’nin Kırım Tatarları ile Münasebetleri [Farsça Kaynaklara Göre]

Öz

Hicrî IX. yüzyılda Osmanlı Devleti hâkimiyetine giren Kırım Tatarları, Cuci Ulusu’nun neslindendi ve Osmanlılar ile Safevîler arasındaki mücadeleler esnasında, Osmanlıların müttefiki sıfatıyla defalarca Azerbaycan’a ve Kafkasya’ya saldırı düzenlediler. İran’a en çok Şah Muhammed Hüdabende zamanında saldırdılar. Şah I. Abbas zamanında da bu saldırılar devam etti fakat o, Tatarların büyük hanı Gazi Giray Han ile dostane ilişkiler kurarak ve Osmanlılar ile Kırım Hanlığı arasında ihtilaf çıkartarak onların yıkıcı saldırılarını engelleyebildi.

Anahtar Kelimeler

İran, Safevî Devleti, Tatarlar, Kırım, Osmanlılar

Kaynakça

• Bosworth, Clifford Edmund, Silsilehâ-yi İslamî-yi Cedid, çev. Feridun Bedreî, Merkez-i Şenasî-yi İslam ve İran, Tehran 1381 hş.
• Hammer-Purgstall, Joseph von, Târih-i İmparatorî-yi Osmanî, çev. Mirza Zeki Ali Abadî, ed. Cemşid Keyanfer, İntişârât-i Zerrîn, Tehran 1368 hş.
• İskender Bek Turkmen Munşî, Târih-i Âlem Ârâ-yi Abbasî, 2. Baskı, İntişârât-i Emîr-i Kebîr, Tehran 1352 hş.
• Kadı Ahmed Hoseynî Kummî, Hulâsatü’t-Tevârîh, ed. İhsan İşrâkî, Dâneşgâh-i Tehran, Tehran 1363 hş.
• Molla Celal Muneccim Yezdî, Târih-i Abbasî (Ruznâme-i Molla Celal), ed. Seyfullah Vahid Neya, İntişârât-i Vahid, Tehran 1366 hş.
• Muhammed Hidayetullah Âfuşte-i Natanzî, Nekâvetu’l Âsâr fî Zikri’l Ahyâr, ed. İhsan İşrakî, 2. Baskı, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, Tehran 1373 hş.
• Muhammed Masum Hâcegî-yi İsfahanî, Hulâsatu's-Siyer, 2. Baskı, İntişârât-i İlmî, Tehran 1380 hş.
• Muhammed Yusuf Vâle-i Kazvinî, Holdeberrîn (Hadike-i Şeşom u Heftom ez Rovze-i Şeşom), ed. Muhammed Reza Nasîrî, Encumen-i Âsâr ve Mefâhir-i Ferhengî, Tehran 1382 hş.
• Oruç Bek Bayat, Don Juan-i İranî, çev. Mesud Receb Niya, Bungah-i Neşr ve Tercume-i Ketab, Tehran 1338 hş.
• Paul, Stanley Lin ve diğerleri, Târih-i Devlethâ-yi İslamî u Hânedanhâ-yi Hukûmetger, C. II, çev. Sadık Seccadî, Neşr-i Târih-i İran, Tehran 1370 hş.
• Pietro Della Valle, Sefernâme, çev. Şuaeddin Şifa, 2. Baskı, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, Tehran 1380 hş.
• Seyyid Hasan Hoseynî Esterabadî, Târih-i Sultânî (ez Şeyh Safî tâ Şah Safî), ed. İhsan İşrâkî, 2. Baskı, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, Tehran 1346 hş.