Öz
Güneybatı Sibirya bölgesi XVI. yüzyıl boyunca Türk-Moğol ve Fin-Ogur kavimlerinin kadim yurtlarından biri olmuştur. Cengiz Han tarafından teşkil olunan Türk-Moğol Devleti’nin varlığıyla bu bölgede yeni bir Türk devleti olan Sibir Hanlığı kurulmuştur. Bu hanlık hakkında elde edilen veriler aslen Rus kaynaklarına dayanmakla birlikte gerek Rus gerekse Türk tarihi bakımından kıymete haizdir.
Sibir Kronikleri (Sibirskie Letopisi) birçok müellif tarafından neşredilmiş olan el yazma eserlerdir. Söz konusu kroniklerde genel itibariyle Türk hanlıklarına yapılan seferler, bu seferlerden elde edilen fayda, yağma ve ganimetler, Sibir Hanı Küçüm ile Don-Volga atamanı Yermak’ın uzun soluklu mücadelesi, başkent Sibir (İsker)’in işgali ve nihayetinde Türk yurtlarının Rus hâkimiyetine geçiş süreci kronolojik olarak anlatılmaktadır.
Türk tarihi çalışmalarında ana kaynak hüviyeti taşıyan bu el yazma eserler Fatih Ünal, Murat Özkan, Mesut Karakulak, Zafer Sever ve Harun Arslantürk tarafından Rusçadan Türkçeye tercüme edilerek notlandırılmıştır. Sibir Hanlığı Kronikleri serisi Yesipov Kroniği, Stroganov Kroniği ve Remezov Kroniği olmak üzere üç ayrı kitap halinde yayınlanmıştır. Çalışmalar, okura ana metnin tercüme ve notlandırılmasından ziyade ayrıca çalışmanın muhtevasına ve kaynaklarına dair kapsamlı bir ön hazırlık sunmaktadır. Tanıtımı yapılmakta olan Sibir Hanlığı Kronikleri serisi daha yalın ve anlaşılabilir olması amacıyla ayrı ayrı incelenecektir.
Kaynakça
- Arslantürk, Harun, “Sibir Hanlığı Tarihinin İnşasında Bir Kaynak Tahlili: Stroganov Kroniği”, Genel Türk Tarihi Kaynakları: Ordu Çalıştayı Bildirileri, Ed. Mehmet Alpargu, Fatih Ünal, Murat Özkan, Mesut Karakulak, Ordu Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Ordu 2019, s. 339-347.
- Karakulak, Mesut, “Sibirya’da Ruslar: Remezov Kroniği ve Sibir Hanlığı Tarihi Anlatısı”, Genel Türk Tarihi Kaynakları: Ordu Çalıştayı Bildirileri, Ed. Mehmet Alpargu, Fatih Ünal, Murat Özkan, Mesut Karakulak, Ordu Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Ordu 2019, s. 225-231.
- Özkan, Murat, “Sibir Araştırmalarına Dair Bir Rus Mecmuasının Tetkiki: ‘Sibirskiy Vestnik’”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 45, 2019, s. 307-332.
- _______, “Sibir Hanlığı Tarihine Dair Bir Kaynak İncelemesi: Yesipov Kroniği”, Genel Türk Tarihi Kaynakları: Ordu Çalıştayı Bildirileri, Ed. Mehmet Alpargu, Fatih Ünal, Murat Özkan, Mesut Karakulak, Ordu Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Ordu 2019, s. 197-209.
- Sever, Zafer, “Rus Kaynaklarına Göre Stroganov Ailesi ve Sibirya’da Rus Hâkimiyeti”, Doktora Tezi, Ordu Üniversitesi, 2020.
- _______, “Sibirya’da Ruslar: Rus İşgalinin Katalizörü Olarak Stroganov Ailesi”, MUTAD, VIII (I), 2021, s. 91-109. Topsakal, İlyas, “Türk Tarihi Açısından Sibirya’nın Kısa Tarihi (bBaşlangıçtan XVI. Yüzyıla Kadar)”, Turkish Studies, 6/1, 2011, s. 1863-1883.
- _______, Sibirya Tarihi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2017.
- Ünal, Fatih, “Çarlık Döneminde Rusların Sibirya Araştırmaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 41, Güz 2015, s. 613-647.
- Ünal, Fatih, Özkan, Murat, Karakulak, Mesut, Sever, Zafer, Arslantürk, Harun, Sibir Hanlığı Kronikleri I: Yesipov Kroniği, Ötüken Yayınları, İstanbul 2020.
- _______, Sibir Hanlığı Kronikleri II: Stroganov Kroniği, Ötüken Yayınları, İstanbul 2020.
- _______, Sibir Hanlığı Kronikleri III: Remezov Kroniği, Ötüken Yayınları, İstanbul 2020.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Kitap Tanıtımı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 8 Sayı: 1 |
