Dil Biriminin Aracısız Gösterge ve Saymaca Gösterge Katmanlarından Eğretilemeli Katmana Ulaşması

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 32 - 42, 30.06.2020

Deniz Demiryakan

Öz

Dil biriminin çok katmanlı duruma gelmesi birdenbire olmaz. Bu değişim aşama aşama olur ve söz konusu dil birimi başlangıçtaki anlamından süreç içinde uzaklaşır. Bu uzaklaşma, dil biriminin başlangıçtaki anlamıyla ilişkisinin bulanıklaşmasına neden olur. Dili konuşanlar, eğretilemeli katmanda kullandığı yeni dil biriminin hep o katmanda olduğu algısına kapılır. Oysa dilin bu birimleri, süreç içinde farklı yer ve zamanlarda birçok etken ile birlikte anlam yapılarında, anlam alanlarında bazı değişikliklere uğramışlardır. Değişiklikler de dil birimlerinin eğretilemeli katmana ulaşmasını sağlamıştır. Tüm bu karmaşık sürece odaklanan bu çalışmada da güzel, kötü, özle-, sev-, üzel-, öfke, öfkelen-, kıskan-, saygı, düşman, korku, ikirciklenme, ad, barış, savaş, utan-, bil-, uğur, dalaş-, didiş- sözcüklerinden hareketle dil birimlerinin gerçek anlamlı kullanımları, anlam ve ses-biçim gibi iki eklemli, yani iki katmanlı iken; bu birimlerinin eğretilemeli anlamlarıyla kullanımlarına eşlik eden süreci ve her sözün ilkesel olarak aracısız gösterge katmanından başlama zorunluluğu, gerekli görülen yerlerde başka dillerle de ilişkiler kurularak açıklandı.

Anahtar Kelimeler

Tek-Çift ve Çok Katmanlılık, Anlam Alanı ve İlişkisi, Gösterge, Dil Biriminin Soyutluğa Evrimi, Gösterge Değeri

Kaynakça

• Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish. London: Oxford University Press.
• Demiryakan, D. (2019). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish'in sözcük yuvaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., İstanbul.
• Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Karaağaç, G. (2017). Türkçe üzerine yazılar. Ankara: Akçağ.
• Öztekten, Ö. (2017). Dillerde ‘işaret’ ~ ‘bilmek’ ~ ‘yeterli, muktedir olmak’ kavramlarının anlam ilişkisi ve Türk dilindeki izleri. XII. Büyük Türk Dili Kurultayı (pp.163-169). Bükreş, Romania.
• Partridge, E. (2006). A short etymological dictionary of modern English. London and New York: Routledge.
• Türkçe sözlük (2015). Ankara: Türk Dil Kurumu.