A. Gulmuhammedov’a (1885-1931) Göre Türkistan’da Milli Matbuat

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 101 - 114, 30.06.2020

Tahir Aşirov Osman Arıcan

Öz

1885-1931 yılları arasında yaşamış olan Türkmen aydını Abdulhekim Gulmuhammedov, 1870-1927 yılları arasında Türkistan matbuat tarihini, 1927 tarihinde “Türkistan möçberinde milli metbuğat” (توركستان مه چبه رينده ميللى مه تبوغات) adlı makalede kaleme almıştır. Yazar “Türkistan möçberinde milli metbuğat” (Türkistan çapında milli matbuat) başlıklı yazısının girişinde matbuata, “Matbuat her bir milletin canı ve ruhudur” der. Düşünür, Türkistan’da Türkçe matbuat tarihinin 1870’in Nisan ayında başladığını belirtir. Yazar söz konusu yazısında, XIX. yüzyıl sonu XX. yüzyıl başında Türkistan’da matbuatı, genelde Türkistan’da ve özelde Türkmenistan’da olmak üzere iki ana başlıkta değerlendirmiştir. İlk olarak Türkistan’daki yayınları, Şubat 1917 Rus İmparatorluğunda ortaya çıkan devrim bağlamında “Şubat Devrimine Kadar Çıkan Yayınlar” ve “Şubat Devriminden Ekim Devrimine Kadar Çıkan Yayınlar” şeklinde tasnif etmiştir. İkinci bölümde Türkmenistan’daki yayınları konu edinmiştir. Yazar, genelde Türkistan’da, özelde ise Türkmenistan’da yayınlanan gazeteler, dergiler hakkında genel bilgi sunmaktadır. Gulmuhammedov’un yazısında, adı geçen gazeteler ve dergiler, Türk dünyası açısından önemli yayınlardır. Çünkü düşünür “Türkistan çapında milli matbuat” başlıklı yazısıyla Türkistan halkının fikir ve anlayış bakımdan milliliğini yansıtan matbuatın bilinmesi gerektiği üzerinde durur

Anahtar Kelimeler

Gulmuhammedov, Matbuat, Türkistan’da Matbuat, Türkmenistan’da Matbuat

Kaynakça

• Gulmuhammedov, A. (1927). “Türkistan Möçberinde Milli Metbugat” (توركستان مه چبه رينده ميللى مه تبوغات), Türkmenistan, Aşkabat. Aşirov, T, - Muhammedov, G. (2019). “Sovyet Türkmenistanı’nda Türkmen Dili Tarihi Üzerine Araştırmalar: K. Böriyev Örneği”. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi. 3/1: 122-132. Aşirov, T. (2019). “A. Gulmuhammedov (1885-1931)’un Türk Kurultayı ve Türklük Bilimine Bakışı”. A.Y.Ü. VIII. Uluslararası Türkoloji Kongresi. 8-10 Ekim 2019, Tükistan/İstanbul: 365-370. Aşirov, T. – Arıcan O. (2019a). “Y. M. Faktoroviç’e Göre Sovyet Türkmenistanı’nda Süreli Yayınlar”. Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi 1: 98-108. Aşirov, T. – Arıcan (2019b). “Türkmen Basın Tarihinde “Tokmak” Dergisi”. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 121-131. Aşirov, T. – Albayrak, Ç (2020a). “Sovyet Türkmenistanı’nın İlk Yıllarında Edebî Eleştiri -A. Gulmuhammedov ile H. Şahberdiyev Eleştirileri Bağlamında–”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (1) , 106-115. Aşirov, T. – Albayrak, Ç (2020b). “Ilyasov, K. – H. Goçmıradov. H. (1990). Dövrüŋ Aynası (“Sovet Türkmenistanı” Gazeti 70 Yaşadı), Aşgabat: Türkmenistan. 208 S.”. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 141-146.