Balkan Savaşları Sırasında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin İstanbul’daki Faaliyetleri

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 70 - 81, 30.06.2020

Hasret İpek İlçin

Öz

1912-1913 Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti’nin nihai bir şekilde Balkan coğrafyasından çekilmesiyle neticelenmiştir. Balkan Savaşları, yalnızca siyasi sonuçları bakımından değil aynı zamanda sosyal ve ekonomik sonuçları bakımdan da oldukça önemlidir. Zira hali hazırda ekonomik olarak zor günler geçiren Osmanlı Devleti, bu savaşla beraber bir de muhacir sorunuyla karşı karşıya kalmıştır. Balkan şehirlerinden akın akın İstanbul’a ve buradan da Anadolu’ya giden bu insanlar, bir sürü sorunu da beraberlerinde getirmişlerdir. Hem savaş hem de muhacir hareketlenmeleri devleti zor duruma düşürmüştür. Bu noktada Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti devlete yardımcı olan en önemli cemiyetlerden bir tanesidir. Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, hem savaş esnasında sağlık hizmetleri vermiş hem de muhacir meselelerinde oldukça yararlılık göstermiştir. Bu çalışma özellikle Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Balkan savaşıyla birlikte İstanbul’daki faaliyetlerini incelemektedir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, Balkan Savaşları, İstanbul, Muhacir, Osmanlı Devleti

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri:
• B.O.A (Başbakanlık Osmanlı Arşivi)
• K.A. (Kızılay Arşivi)
• Resmi Yayınlar:
• Osmanlı Hilâl-i Ahmer Salnamesi, Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık, İstanbul 1329-1331.
• Gazeteler ve Dergiler: Hilâl-i Ahmer Gazetesi, Sabah Nüshası, No. 31, 9 Haziran 1921.
• İktisadiyat Mecmuası, 29 Mart 1333.
• Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmuası, No. 1, 15 Eylül 1921.
• Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmuası, No. 2, 15 Teşrin-i Evvel 1921.
• Tanin, 6 Kasım 1912.
• Tercüman-ı Hakikat, 1 Nisan 1879.
• Tercüman-ı Hakikat, 27 Mart 1879.
• Araştırma Eserleri:
• Ağanoğlu, H. Y. (2011). Balkanların makûs tarihi: Göç. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Ahmed Mithat Efendi (1 Nisan 1879). Hilâl-i Ahmer. Tercüman-ı Hakikat.
• Ahmed Mithat Efendi (27 Mart 1879). Hilâl-i Ahmer. Tercüman-ı Hakikat.
• Ayışığı, M. (2018). 1912 Balkan savaşları sırasında İstanbul’a göç eden muhacirlerin durumlarına dair. Uluslararası Akademik Çalışmalar Sempozyumu (19 Haziran-1 Temmuz 2018 Berlin/Almanya) içinde. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Besim Ömer (2007). Hanımefendilere Hilâl-i Ahmer’e dair konferans. Haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Ankara: Türkiye Kızılay Derneği Yayınları.
• Çapa, M. (1990). Balkan Savaşı’nda Kızılay (Osmanlı Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti. OTAM, 1.
• Doktor Besim Ömer ve Dokuzuncu Washington Konferansı (2016). Yay. Haz. Levent Düzcü-Cemal Sezer, Ankara: Türkiye Kızılay Derneği Yayınları.
• Erdem, N. (2013). Balkan savaşları döneminde Yunan basınında kolera vakaları. Atatürk Yolu Dergisi, 52.
• İzgöer A. Z. ve Tuğ, R. (Haz.). (2013). Padişahın himayesinde Osmanlı Kızılay Cemiyeti 1911-1913 yıllığı. Ankara: Kızılay Yayınları.
• Karal Akgün, S. ve Uluğtekin, M. (2000). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a I. www.kizilay.org.tr/Upload/Dosya/HİLAL-İ_AHMERDEN_KIZILAYA_1.pdf, Erişim Tarihi: 15.09.2018.
• Karal Akgün, S. (2012). Cumhuriyet duyurulurken geride bırakılamayan bir kurum: Hilal-i Ahmer Cemiyeti. Gelişme Dergisi, 39.
• Kerimoğlu, H. T. (2012). Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nda Hint Müslümanlarının Osmanlı Devleti’ne yaptıkları yardımlar. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII (2).
• McCarthy, J. (1998). Ölüm ve sürgün. Çev. Bilge Umar, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Sezer, C. (2014). Hilâl-i Ahmer Cemiyeti hanımlar merkezi dâr-üs-sanâ’ası. History Studies, 6 (3).
• Sezer, C. (2017). Balkan savaşlarında Amerikan Kızılhaç (Salib-i Ahmer) Teşkilâtı’nın Osmanlı Devleti’ndeki faaliyetleri. SUTAD, 41, 237-250.
• Sezer, C. ve Metin, Ö. (2013). Balkan savaşlarından milli mücadeleye Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin yardım faaliyetleri. http://kizilaytarih.org/makale-tez/mk002.pdf, Erişim Tarihi: 11.09.2018.
• Sezer, C. ve Metin, Ö. (2016). Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Balkan savaşlarında muhacirlere yardımları. Ankara: Kızılay Yayınları.
• Tellioğlu, Ö. (2015). Hindistan Müslümanlarının Osmanlı Devleti’ne bağlılığının sembolü: Trablusgarp ve Balkan savaşları sırasında gönderilen yardımlar. Tarih Okulu Dergisi, 24.
• Türkmen, Z. (2004). Balkan savaşlarında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Osmanlı ordusuna yönelik sağlık hizmetleri. Belleten, C. LXVIII, 252.
• Özaydın, Z. (1987). Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti sâlnâmesi. (yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deontoloji Anabilim Dalı ve Tıp Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.