Cumhuriyetin 10. Yıl Kutlamalarında Devlet-Millet Kaynaşmasının Somut Bir Örneği: Adana Tören Takları

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 121 - 140, 31.12.2022

Oğuz Kalafat Emine Kalafat

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1189606

Cited By: 1

Öz

Türkiye’de Cumhuriyetin ilanının “10. Yıl” kutlama törenlerine nümerik tarih olması nedeniyle devletin yöneticileri tarafından özel önem gösterildi. Kutlamaların üç gün sürmesi ve devlet-halk kaynaşmasının istenmesinin yanında hem yurt içine hem de yurtdışına güçlü mesajlar verilmesi düşünüldü. 10. yıl kutlamalarına başkent dışında taşrada da özel önem gösterilmesi istendi. Adana kenti Millî Mücadeleyi yakından hissetmiş bir bölge olarak bu kutlamalara yoğun bir şekilde hazırlandı. Diğer kentlerden farklı olarak şehrin farklı cadde ve meydanlarına “10. Yıl Takları” hazırlatıldı. Özellikle Adana kentinin iç dinamikleri olan valilik, belediye, bankalar, fabrikalar, cemiyetler, sanayi ve ticaret odaları, spor camiası, kalabalık mahalleleri, kentte yaşayan Museviler, çiftçiler, memurlar, Cumhuriyet Halk Fırkası, kentin önde gelen politikacıları, iş adamları, esnafları gibi birçok paydaşı yaklaşık 40’a yakın tak yaptırdı. Takların caddelerin ortasına yer alacak şekilde ve altından insan ile araçların geçebileceği formda yapılması da kutlamalara özen gösterildiğini ortaya koyuyordu. Işıklı şekilde yapılan bu taklar Adana’da yaklaşık 50 bin kişinin katıldığı muazzam törenin öne çıkan simgeleri haline dönüştü. Cumhuriyet prensiplerinin Adana halkı tarafından benimsediğini gösteren kutlama takları devlet-millet kaynaşmasının somut göstergesi olarak hafızalardaki yerini aldı. Ayrıca bölge yerel basını da takların planlanmasını, hazırlanmasını, yapımını ve kutlamalarda verdiği sinerjiyi okuyucularına aktararak bir anlamda kentin belleği oldu.

Anahtar Kelimeler

Adana, Cumhuriyet, 10. yıl törenleri, Taklar

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Kütüphane Dokümantasyon Daire Başkanı Ahmet Karataş ve Derya Onar

A Concrete Example of State-National Connection at the 10th Anniversary of the Republic: Adana Triumphal Arches

Öz

The “10th Anniversary” celebration ceremonies of the proclamation of the Republic in Turkey were given special importance by the administrators of the state, as it was a numerical date. It was thought that the celebrations would last three days and that strong messages would be given both at home and abroad, as well as asking for state-people fusion. It was requested that special attention should be paid to the 10th anniversary celebrations in the provinces as well as in the capital. The city of Adana, as a region that felt the National Struggle closely, prepared intensely for these celebrations. Unlike other cities, “10th Anniversary Triumphal Arches” was prepared in different streets and squares of the city. In particular, the internal dynamics of Adana city, such as the governorship, municipality, banks, factories, societies, chambers of industry and commerce, sports community, crowded neighborhoods, Jews living in the city, farmers, civil servants, Republican People's Party, leading politicians of the city, businessmen, tradesmen, and many of its stakeholders had nearly 40 triumphal arches built. The fact that the triumphal arches were placed in the middle of the streets and in such a way that people and vehicles could pass under them also revealed that the celebrations were taken care of. These illuminated triumphal arches became the prominent symbols of the enormous ceremony attended by approximately 50 thousand people in Adana. The triumphal arches, showing that the principles of the Republic were adopted by the people of Adana, took their place in the memories as a concrete indicator of the state-nation fusion. In addition, the local press of the region became the memory of the city in a sense by conveying the planning, preparation, production of the triumphal arches to their readers and the synergy it gave in the celebrations.

Anahtar Kelimeler

Adana, Rubuplic, 10th anniversary ceremonies, Triumphal Arches

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Kütüphane Dokümantasyon Daire Başkanlığı Arşivi, 1933.
• Ateş, N. Y. (2003). 19 Mayıs nasıl bayram oldu? Toplumsal Tarih, 113, 34-37.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi CHP Fonu; 490. 01/1150. 36. 1.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi CHP Fonu; 490. 01/1151. 39. 1.
• Bey, A. (2002). Osmanlı adet, merasim ve tabirleri, Yay. Haz. Kazım Arısan, Duygu Arısan Güney, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Cumhuriyet, 31 Ekim 1924.
• Curl, J. S. (1992). Classical architecture. London: Anova Boks.
• Çanak, E. (2013). Adana’da Cumhuriyet’in onuncu yılı kutlamaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXIX, 86, 1–26.
• Doğaner, Y. (2007). Cumhuriyet’in onuncu yıl kutlamaları. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 9, 119–45.
• Elmacı, M. E. (1998). Osmanlı başkentinde cumhuriyetin ilk yıldönümü. Toplumsal Tarih, 58, 14-18.
• Erendil, M. (1988). İlginç olaylar ve anekdotlarla Atatürk. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• İdil, V. (1989). Anadolu’da Roma imparatorluk devri zafer anıtları. Jale İnan Armağanı, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, s. 351-362.
• Kütükçü, M. (2022). Çukurova strategy of France in the National Struggle Period. Atatürk Yolu Dergisi, 70, 306-322.
• Meclisi Mebusan Zabit Ceridesi, C. I. Devre 1, 27 Ocak 1909 (13 Kanunu Sani 1324).
• Meclisi Mebusan Zabit Ceridesi, C.4, Devre 1, 1 Haziran 1909 (19 Mayıs 1324).
• Özgen, H. M. (2009). Anadolu’da Roma Dönemi Takları ve Tak Biçimli Kent Kapıları (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı Klasik Arkeoloji Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi.
• Polat, B. S. (2007). Millî bayram olgusu ve Türkiye’de yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları (1923-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Sarıkaya, E. (2019). Roma zafer takları. Eskiçağ Araştırmaları Dergisi, 2 (15), 8-13.
• Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, Cilt:3, Birleşim: 57, 11 Nisan 1928.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt 1, İçtima Senesi 2, Devre 2.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 2, İçtima Senesi: 1, Cilt 3, İçtima 42.
• TBMM Zabıt Ceridesi, İçtima: 24, Celse: 1, C.10, s.70-74.
• Tarım Ertuğ, Z. (2000). Osmanlı Devleti’nde resmî törenler ve birkaç örnek. Yeni Türkiye, 27-34 (2000).
• Tekeli, İ. (1997). Bir Toplumsal Anlatım ve Katılım Biçimi Olarak Kutlama Şenlikleri, ‘Bir Çağdaşlaşma Projesi Olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılı’
• Toprak, Z. (1987). İstanbul’da amele bayramları II. Tarih ve Toplum, 43, 44-47.
• Türk Sözü, 9 Ekim 1933, Sayı: 2735.
• Türk Sözü, 12 Ekim 1933, Sayı: 2738.
• Türk Sözü, 22 Ekim 1933, Sayı: 2746.
• Türk Sözü, 26 Ekim 1933, Sayı: 2750.
• Türk Sözü, 26 Temmuz 1933 Sayı: 2693.
• Türk Sözü, 27 Ekim 1933 Sayı: 2751.
• Türk Sözü, 30 Ekim 1933 Sayı: 2753.
• Türkçe Sözlük, C 1. (Ankara: Türk Dil Kurumu, 1992).
• Uzun, H. (2010). Milletin iradesiyle oluşan bir bayram: Atatürk’ü anma 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı ve Atatürk döneminde kutlanışı. http://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12513/156> [accessed 11 January 2022].
• Yeni Adana, 24 Ekim 1933, Sayı: 4628.