Needle Lace Design Samples Produced at Mersin Maturation Institute at the Present Time

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 204 - 223, 31.12.2022

Sevim İşbilir Gözde Sönmeztürk Mehmet Göçer

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1204081

Öz

Needle lace, which has been a part of our traditional culture from past to present, draws attention because it is a handicraft belonging only to Turks. Embroidery, which is especially the heritage of Anatolian women, is transferred from generation to generation by loading local meanings with various techniques, motifs, and patterns. Needle laces are traditionally used as ornaments by embroidering on the edges of headscarves or clothes. In recent years, with the effect of modernization and industry, while the traditional use of handmade needle laces has decreased, modern usage areas have increased with the spread of industrial production. Since needle lace, whose usage areas are diversified, is an important part of Turkish handicrafts culture, it is kept alive in Turkey with its modern use in the Institutes of Maturation. This study is limited to eleven examples of needle laces from Mersin region, which were processed in the hand design workshop of Mersin Maturation Institute. Qualitative research method was used in the study. Firstly, a literature review was made, and a draft of the study was created by scanning the publications related to needle lace. Afterwards, workshops, photography and interviews were made with needle lace masters working in the institution, and the collected data were analyzed. At the end of this study, the importance given to traditional needle lace by the Turks, the technical features used in needle lace at Mersin Maturation Institute, the motifs and modern design examples on the use of traditional needle lace in different areas are presented.

Anahtar Kelimeler

Needle lace, Turkish handicraft, Tradition, Mersin Maturation Institute

Günümüzde Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Üretilen İğne Oyası Tasarım Örnekleri

Öz

Geçmişten günümüze geleneksel kültürümüzün bir parçası olan iğne oyaları, yalnızca Türklere ait bir el sanatı olması nedeniyle dikkat çekmektedir. Özellikle Anadolu kadınlarının mirası niteliğinde olan oyalar, çeşitli teknik, motif ve desenlerle yöresel anlamlar yüklenerek nesilden nesile aktarılmaktadır. İğne oyaları geleneksel olarak yazmaların veya kıyafetlerin kenarlarına işlenerek süsleme olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda modernleşmenin ve sanayinin etkisiyle el ile işlenen iğne oyalarının geleneksel kullanımı azalırken sanayi tipi üretimin yaygınlaşmasıyla modern kullanım alanları çoğalmıştır. Kullanım alanları çeşitlenen iğne oyalarının Türk el sanatları kültürünün önemli bir parçası olması sebebiyle Türkiye’de Olgunlaşma Enstitülerinde modern kullanımıyla yaşatılmaktadır. Bu çalışma Mersin yöresine ait iğne oyalarının, Mersin Olgunlaşma Enstitüsündeki el tasarım atölyesinde işlenen 11 örnek ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. İlk olarak literatür taraması yapılmış iğne oyası ile ilgili yayınlar taranarak çalışmanın taslağı oluşturulmuştur. Daha sonra atölye çalışmaları, fotoğraflama ve kurumda çalışan iğne oyası ustaları ile görüşme yapılmış, veriler toplanarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın sonunda; Türklerde geleneksel iğne oyasına verilen önem, Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde iğne oyasında kullanılan teknik özellikler, motifler ve geleneksel iğne oyalarının farklı alanlarda kullanımı üzerine modern tasarım örnekleri aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İğne oyası, Türk el sanatı, Gelenek, Mersin Olgunlaşma Enstitüsü.

Kaynakça

• Akın, M. (2011). Kız teknik eğitim-öğretiminde bir örnek: Ankara Olgunlaşma Enstitüsü (1958-2002). Yüksek lisans tezi. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/31986 adresinden erişildi. Diyarbekirli, N. (1972). Hun sanatı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.
• Eronç, P. (1981). Giyim süsleme teknikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kır Şimşek, S. (2019). Türk iğnesinin mucizesi olgunlaşma enstitüleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Onuk, T. (1990). Namrun İğne Oyaları. https://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_1/onuk.pdf. adresinden erişildi.
• Onuk, T., Akpınarlı, F., Ortaç, S. ve Alp, Ö. (1998). Tarsus el sanatları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Onuk, T. (2000). Osmanlı’dan günümüze oyalar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Ortaç, H, S. (1997). Elazığ iğne oyaları. Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu. İzmir: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özbağcı, T., Kurt, G., Toktaş, P. ve Ülger, N. (2009). Halkbilim araştırmaları merkezi koleksiyonundan el sanatları II dokumalar ve örgüler. Eskişehir: Halkbilim Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Özker, M. (1997). Kütahya geleneksel düğün giysileri ve el işlemeleri. Ankara: Turizm Geliştirme Vakfı.
• Öztürk, İ. (1994). Geleneksel Türk el sanatlarına giriş. Ankara: Özdemir Yayıncılık.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı El Sanatları ve Teknolojisi (2014). İğne Oyası. Erişim adresi: http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0%C4%9Fne%20Oyas%C4%B1.pdf.
• Yenisoy, S. (2019). Geçmişten günümüze Mudurnu iğne oyaları. Arış Dergisi, 15, 88-111
• Zengin, S. (2014). Ordu İli Ünye İlçesinde Bulunan İğne Oyası Ürünlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi: Ankara.