Safevi Ordusunun Yönetim Sistemi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 89 - 96, 31.12.2023

Rəna Nəcəfova

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1392654

Öz

Mirze Refian'ın Düstûr`ül Mülûk'u Safevi Devleti'nin idari ve mali yapısını inceleyen değerli bir kaynaktır. Bu eserlerden çok azı günümüze kadar gelebilmiştir. Bu çalışma da onlardan biridir. Düstûr`ül Mülûk eserinde diğer kaynaklarla karşılaştırıldığında idari teşkilat temsilcilerinin görevleri, ücretlerinin ödenmesi, nizam ve aşiret şartlarının özellikleri, vergiler vb. konularda bilgiler daha detaylı bir şekilde sunulmaktadır. Yazarın bilgileri esas olarak organizasyonel konularla ilgiliydi. Mirze Refia'nın kendisi Safevi sarayında Müstevfi ul-Memalik olarak çalışıyordu. Eserde müstevfinin idari, askeri ve mali sistemi çok açık bir şekilde yazılmıştır. Mirze Refia, Şah'ın "Umera-i Dövlethane-i Mübarek" olarak anılan özel görevlileri, koruması, hizmetçisi, uşakların efendisi ve kahyası hakkında geniş bilgiler veriyor. Daha sonra eserde vezîr-âzam, divanbey, vakiunnevis gibi emirlerin yanı sıra "Umera-i cankı" adlı bir kurumdan da bahsedilmektedir. Eserde yüksek mevkilerden başlayarak alt mevkilere kadar tüm yönetim sistemi hakkında bilgiler verilmiştir. Düstûr`ül Mülûk eseri Safevi ordusu hakkında bilgi edinmek için değerli bir kaynak olduğunu da belirtmek gerekir

Anahtar Kelimeler

Düstûr`ül Mülûk, Safevi ordusu, I. Şah Abbas, Vezîriâzam, Komutanlar

Management System of the Safavid Army

Öz

Mirza Refia`s work Düstûr`ül Mülûk examines the management and financial structure of the Safavid State. Very few of such works have survived to the present day. This work is one of them. In comparison with other sources. In Düstûr`ül Mülûk the duties of the representatives of the administrative organization and the duties of their representatives issues such as payment. Regulations and crew conditions, taxes etc. has been presented in detail. According to the author`s information he also was aware of organizational issues. Mirza Refia himself served as Müstevfi ul-Memalik in the Safavid palace. In the work, the administrative, military and financial system of the Safavid state is written very clearly. Mirza Refia gives extensive information about qorcubashi, qullaragasi, slaves who was the holders of positions who were on special duty of the shah who called umera-i dovlethaneyi mubarek. Later in the work along with emirs such as vezîriâzam, divanbeyi, vakian nevis umarayi cangi he also mentions about an institution called canki. In the work the tasks are written down starting from high duties to below. It should also be recorded in terms of learning about Safavid army the work Düstûr`ül Mülûk is a valuable source.

Anahtar Kelimeler

Düstûr`ül Mülûk, Safavid army, Shah Abbas I, Vezîriâzam, Commanders

Kaynakça

• Efendiyev, O. (2007).Azerbaycan Sefeviler devleti. Bakü: Şark-Garb.
• Erdoğan, E. (2019). Safevi devletinin askeri teşkilatı. İstanbul.
• Ferzelibeyli, Ş.F. (2003). XV Asr Azerbaycan devletlərinin kuruluşu. Bakü.
• Haneda, M. (2016). Safevi hassa birliklerinin tekamülü. Çev. İlker Külbilge, Tarih ve Coğrafiya Araştırmaları Dergisi II.
• Lockhart, L. (Ocak, 1959). The Persian army in the Safavi period der Islam; Zeitschrift für Geschichte und Kultur des Islamischen Orients.
• Minorski ,V. (1980) Tadhkirat al-muluk, a manual of Safavid adminstration (circa1137/1725). London.
• Münşi, İ. B. (2014). Dünyanı Bezeyen Abbasın Tarihi. Fars dilindən çeviren: t. e. d. prof. Şahin Ferzeliyev, II Kitab, Bakü.
• Nasiri, M.A.N. (1371). Elkab və mevacib-i dövreyi selatini Sefeviyye. Teshih Yusif Rehimlu, Tebriz.
• Refia, M. (1385) Düstûr`ül mülûk. Tercüme: Ali Kürdabadi, Tahran.
• Sanson, (1346). Sefernameyi sanson. Tercüme :Taki Tefzili, Meşhed.
• Savory, R. (1980). Iran under the Safavids. Cambridge.
• Seyvori, R. (1385). İran Əsre Səfəvi. Tərcümə: Kambiz Əzizi, Tahran.
• Veliyeva, Z. (2007). Safevi devlet teşkilatı (Tezkiretül-Mülüke Göre). Ankara.