Jadidism Movement in Kyrgyzstan (1900-1916)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 117 - 120, 31.12.2024

Erdem Yılmaz

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1590506

Öz

Ayida Kubatova's The Jadidism Movement in Kyrgyzstan (1900-1916) is an important source for understanding the processes of modernisation and national consciousness in Kyrgyzstan. The book deals in detail with how educational reforms and political consciousness created a transformation in the structure of society. In this respect, it provides a broader understanding of the Jadidism movements both in Kyrgyzstan and in the Turkestan geography in general. Considering the limited research on the Jadidism movement in the context of Kyrgyzstan, the work can be considered as a study that fills this gap. Kubatova has provided a rich scientific background through historical documents, archival records and various literary works. In addition, she has provided detailed analyses to understand the social and political dynamics of the period and shed light on the role of Jadidist leaders. Particularly valuable are the findings on the contribution of the Usul-ü Jadid schools to the education system and their impact in Kyrgyzstan. Some parts of the work may become tiring for the reader due to the dense historical details. In addition, it can be said that the book provides a priority in terms of analysing the connections with other Turkestan regions in more depth in order to address the social effects of the Jadidism movement in a broader comparative context. For example, comparative analyses with regions such as Kazakhstan and Uzbekistan could more clearly reveal the uniqueness of the movement in Kyrgyzstan. How the Jadidism movement shaped the conflict between the traditional ulema and modernisationists and the long-term effects of this conflict are important themes discussed in the book. However, these discussions need to be further elaborated and related to the impact of Jadidism on current educational policies and social reforms.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, Jadidism, Cedit Schools

Kırgızistan'da Ceditçilik Hareketi (1900-1916)

Öz

Ayida Kubatova'nın Kırgızistan’da Ceditçilik Hareketi (1900-1916) adlı eseri, Kırgızistan’da modernleşme ve milli bilinçlenme süreçlerini anlamak için önemli bir kaynak niteliğindedir. Kitap, özellikle eğitim reformlarının ve siyasal bilinçlenmenin, toplumun yapısında nasıl bir dönüşüm yarattığını detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu açıdan hem Kırgızistan’daki hem de genel Türkistan coğrafyasındaki Ceditçilik hareketlerinin daha geniş bir perspektiften anlaşılmasını sağlamaktadır. Eser, Ceditçilik hareketine dair Kırgızistan bağlamında yapılan araştırmaların sınırlılığı göz önüne alındığında, bu boşluğu dolduran bir çalışma olarak değerlendirilebilir. Kubatova, tarihsel belgeler, arşiv kayıtları ve çeşitli edebi eserler aracılığıyla zengin bir bilimsel altyapı sunmuştur. Bununla birlikte, dönemin toplumsal ve siyasal dinamiklerini anlamak için detaylı analizler sağlamış ve Ceditçi liderlerin rolüne ışık tutmuştur. Özellikle, Usul-ü Cedit okullarının eğitim sistemine katkıları ve Kırgızistan’daki etkileri konusundaki tespitler oldukça değerlidir. Eserin bazı bölümleri, yoğun tarihsel detaylar nedeniyle okuyucu için yorucu hale gelebilmektedir. Bunun yanında, kitapta Ceditçilik hareketinin toplumsal etkilerini daha geniş çapta karşılaştırmalı bir bağlamda ele alabilmek adına diğer Türkistan bölgeleriyle bağlantılar daha derinlemesine incelenebilmesi açısından öncelik sağladığı söylenebilir. Örneğin, Kazakistan ve Özbekistan gibi bölgelerle karşılaştırmalı analizler, hareketin Kırgızistan’daki benzersizliğini daha net ortaya koyabilir. Ceditçilik hareketinin geleneksel ulema ile modernleşme yanlıları arasındaki çatışmayı nasıl şekillendirdiği ve bu çatışmanın uzun vadeli etkileri, kitapta ele alınan önemli temalardandır. Bununla birlikte, bu tartışmalar daha detaylandırılarak, Ceditçiliğin günümüzdeki eğitim politikaları ve toplumsal reformlara etkileriyle ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Ceditçilik, Cedit Okulları

Kaynakça

• Güngör, E. (2013). Bozkırda bir Ceditçi Kırgızistan’ın rehberi Moldoke İşenaali Arabayev. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları.
• Kubatova, A. (2009). Şabdan Baatırdın Medresesine 100. Cıl. Bişkek.
• Kubatova, A. (2013). Eki door insanı Eşenaalı Arabayev. Bişkek.
• Kubatova, A. (2018). Kırgızistan’da Ceditçilik Hareketi (1900-1916) (A. Ünal, Akt.). Ankara: Bengü Yayınları.