PHONOLOGICAL PERSPECTIVE OF THE “CRIMEAN TATAR SONGS” FROM THE POINT OF LANGUAGE HISTORY

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 3, 99 - 111, 01.06.2014

Mehmet Turgut Berbercan

https://doi.org/10.12992/TURUK87

Öz

The songs being the folkloric products of the Tatar literature (manis & cırs) were compiled by Magyar Turkologist Ignac Kunos during the World War I in the captive camps from the captive Tatars in Hungary and Czechoslovakia but these songs could not be published because of the death of Kunos in 1945. The songs which are important output in terms of folklor and philology are introduced by Zsuzka Kakuk in the works prepared in 1970’s & 1980’s. Additionally, these works found the reputation chance via the book titled as “Kırım Tatar Şarkıları (Crimean Tatar Songs)” in Turkey by courtesy of the publication of the Turkish Language Institute (TDK). In this work, an analyse is made on the phonological perspective of the Tatar songs having rich materials for the language research with a philological view from the point of language history. The guidelines of the phonological features of the songs, e.g. sound events, sound-changings, are presented comparatively with the same usages found in Standard Turkey Turkish. Kakuk’s book which was published by TDK is used as base in the work. Also the spellings of the words in Latin script in the book are acknowledged as essential. The sound valuations of the examples are given in this work are arranged according to the notations of the book. The determinations on phonological specialities are examined in two categories: vocals and consonants, in addition the sub-categories are given related to these two categories. For instance, the sound events about the vocals are examined in the vocal category, the sound events about the consonants are examined in the consonant category. The original specialities are emphasised in terms of language history together with the points exemplifying on the development of the Turkish language in the periods of the history.

Anahtar Kelimeler

Crimean, Tatar, songs, phonology, language history

“KIRIM TATAR ŞARKILARI”NIN DİL-TARİHSEL AÇIDAN FONOLOJİK PERSPEKTİFİ

Öz

Tatar edebiyatının folklorik mahsullerinden olan şarkılar (maniler, cırlar), I. Dünya Savaşı esnasında Macar Türkolog Ignac Kunos tarafından Macaristan ve Çekoslovakya kamplarında tutulan esir Tatarlardan derlenmiş ancak Kunos’un 1945’te ölümü sebebiyle yayımlanma fırsatı bulamamıştı. Önemli birer folklor ve filoloji malzemesi olan bu şarkılar, Zsuzka Kakuk tarafından 1970’li ve 1980’li yıllarda yapılan çalışmalar vasıtasıyla tanıtılmış, Türkiye’de Türk Dil Kurumunca (TDK) basılan “Kırım Tatar Şarkıları” başlıklı kitap ile tanınma imkanı bulmuştu. Bu çalışmada, dil araştırmaları için zengin bir malzemeyi bünyesinde barındıran Tatar şarkılarının filolojik bir bakış açısıyla dil tarihsel yönden fonolojik bir analizi yapılmış; ses hadiseleri, ses değişmeleri, Türkiye Türkçesindeki benzer kullanımlarla beraber şarkılarda rastlanan fonolojik özellikler ana hatlarıyla ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kırım, Tatar, şarkılar, fonoloji, dil tarihi

Kaynakça

• ATALAY, B. (2006) Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugati’t-Türk (Cilt IV [Dizin]), TDK Yayınları: Ankara.
• ABDUVALIYEVA, E. (2004) Kırım Türkçesinin Ağızlarının Bugünkü Durumu, AÜ SBE Master Tezi, Ankara.
• BASKI I. A. (1986) “A Crimean Turkic-Tatar Glossary from the 17th Century”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung., Tomus XL (1), 107-172.
• CLAUSON, G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish, Oxford University Press: Oxford.
• DOERFER, G. (1959) “Das Krimtatarische”, PhTF-I, 369-390.
• DOERFER, G. (1959) “Das Krimosmanische”, PhTF-I, 272-280.
• KAKUK, Z. (1963) “Poésie populaire tatare recueillie par I. Kunos”, Acta Orientalia Hungarica, C. XVI, 83-97.
• KAKUK, Z. (1978) “Ignac Kunos’ Nachlass in der Orientalischen”, Sammlung der Bibliothek der Ungarischen Akademie der Wissenschaften, Jubilee Volume of the Oriental Collection 1951-1976, 115-126.
• KAKUK, Z. (1987) “Tatarskij material Ignaca Kunosa”, Sovetskaja Tjurkologija, 53-57.
• KAKUK, Z. (1993) Kırım Tatar Şarkıları (I. Kunos’un derlemeleri), TDK Yayınları: Ankara.
• SAMOYLOVİÇ, A. (1960), “Kırım -Türk Yazı Dilinin Tarihçesi”, (Çev. R. Uygun), TDAY Belleten, 373-379.
• SEVORTYAN, E. V. (1966) Krımsko-tatarskiy yazık, Yazıki naradov SSSR: Moskva.
• SEVORTYAN, E. V. (2008) “Kırım Tatarcası”, (Çev. M. Aliyeva), Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, X, 329-354.
• ÖNER, M. (1998) Bugünkü Kıpçak Türkçesi, TDK Yayınları: Ankara.
• ÖZKAN, M. (2001) Türkçenin Ses ve Yazım Özellikleri, Filiz Kitabevi: İstanbul.
• TEKİN, T. (1994) “Türk Dillerinde Önseste y- Türemesi”, Türk Dilleri Araştırmaları, 4, 51- 66.
• ÜÇOK, N. (2007) Genel Fonetik (Ana Çizgileri), Multilingual Yayınları: İstanbul.