Öz
Âdet, Arapça kökenli bir kelimedir. Sözlüklerde; “alışılmış şey, görenek, alışkanlık, olagelmiş” gibi karşılıkları bulunmaktadır. Âdetlerin çeşitli kaynakları olduğu gibi rastlantılardan da ortaya çıktığı bilinmektedir. Bazı âdetler oldukça durağan iken bazıları ise tam tersi değişken niteliktedir. Topluluklar bu âdetlere riayet ederek toplum yaşamını devam ettirmektedir. Biz de yaptığımız çalışmada Tahirü’l-Mevlevî’nin kaleme aldığı İstanbul’un Eski Âdetlerinden isimli eserini incelemeye çalıştık.
20. yüzyılın önemli şahsiyetlerinden birisi olan Tahirü’l-Mevlevî, bu eserinde yaşadığı yüzyıla ışık tutarak o dönemin kültürel yapısı hakkında bize bilgi vermektedir. Ayrıca günlük hayatta karşımıza çıkan olumsuzluklardan korunma yolları ve olumlu durumlar karşısındaki kutlamalar, hediyeleşmeler ile ilgili fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır. Bazı öneriler, bugünkü bakış açısıyla anlaşılmayacak nitelikte olsa da zamanın şartları içinde düşünüldüğünde daha kabul edilebilir görünmektedir.
Bu çalışmada, “İstanbul’un Eski Âdetlerinden” adlı eseri Latin alfabesine aktarıp metinde bahsi geçen geleneklerin literatürdeki karşılıklarını bulmaya çalıştık. 25 alt başlıktan oluşan eser, bir çocuğun ilk oluşumundan okula başlamasına kadar geçen süreci gelenekler dâhilinde anlatmıştır. Çalışmamızda, bu geleneklerin kaynaklardaki karşılıkları bulunduktan sonra, son kısımda bir değerlendirme bölümüne yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Âdet, Tahirü’l-Mevlevî, 20. Yüzyıl, çocuk, gelenek.
Âdet,
Arapça kökenli bir kelimedir. Sözlüklerde; “alışılmış şey, görenek, alışkanlık,
olagelmiş” gibi karşılıkları bulunmaktadır. Âdetlerin çeşitli kaynakları olduğu
gibi rastlantılardan da ortaya çıktığı bilinmektedir. Bazı âdetler oldukça
durağan iken bazıları ise tam tersi değişken niteliktedir. Topluluklar bu
âdetlere riayet ederek toplum yaşamını devam ettirmektedir. Biz de yaptığımız
çalışmada Tahirü’l-Mevlevî’nin kaleme aldığı İstanbul’un Eski Âdetlerinden isimli eserini incelemeye çalıştık.
20.
yüzyılın önemli şahsiyetlerinden birisi olan Tahirü’l-Mevlevî, bu eserinde
yaşadığı yüzyıla ışık tutarak o dönemin kültürel yapısı hakkında bize bilgi
vermektedir. Ayrıca günlük hayatta karşımıza çıkan olumsuzluklardan korunma
yolları ve olumlu durumlar karşısındaki kutlamalar, hediyeleşmeler ile ilgili
fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır. Bazı öneriler, bugünkü bakış açısıyla
anlaşılmayacak nitelikte olsa da zamanın şartları içinde düşünüldüğünde daha
kabul edilebilir görünmektedir.
Bu
çalışmada, “İstanbul’un Eski Âdetlerinden” adlı eseri Latin alfabesine aktarıp
metinde bahsi geçen geleneklerin literatürdeki karşılıklarını bulmaya çalıştık.
25 alt başlıktan oluşan eser, bir çocuğun ilk oluşumundan okula başlamasına kadar
geçen süreci gelenekler dâhilinde anlatmıştır. Çalışmamızda, bu geleneklerin
kaynaklardaki karşılıkları bulunduktan sonra, son kısımda bir değerlendirme
bölümüne yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARAZ Nezihe vd., 21. Yüzyıl Eşiğinde Örf ve Âdetlerimiz (Türk Töresi), Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul 1985.
- BORATAV Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Bilgesu Yayınları, Ankara 2013.
- KAHRAMAN Alim, “Tâhirülmevlevî”, TDVİA, C. 39, s. 407-409.
- KESKİN İ. Neslihan Koç, “I.Abdülhamit’in Şehzadelerinin Bed-i Besmele Törenlerini Anlatan Enderûnlu Fâzıl’ın Sûrnâme-i Şehriyâr-ı Üzerine”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s. 149-186.
- KESKİN İ. Neslihan Koç, “Tâhirü’l-Mevlevî’nin Hilyesine Göre Mevlânâ”, Erdem Dergisi, S.50, s. 197-221.
- OLGUN, Tahir (Tahirü’l-Mevlevî), İstanbul’un Eski Âdetlerinden, Süleymaniye Kütüphanesi, No:74.
- ÖCAL Mustafa, “Âmin Alayı”, TDVİA, C. 3, İstanbul 1991, s. 63.
- ÖRNEK Sedat Veyis, Geleneksel Kültürümüzde Çocuk, Ankara 1979.
- ÖRNEK Sedat Veyis, Türk Halk Bilimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
- ÖZKIRIMLI Atilla, “Amin Alayı”, Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 1, Cem Yayınevi, İstanbul 1987, s. 106.
- Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, “Âmin”, C.1, Dergah Yayınları, İstanbul 1977, s. 130 131.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 1 Sayı: 6 |
