i- FİİLİ ÜZERİNE

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 7, 164 - 171, 27.06.2016

Arzu Sema Ertane Baydar

Öz

i- fiili, et-, ol- gibi fiillerle birlikte Türkçede cevherî fiil / cevher fiili olarak kullanılmaktadır. i- fiili araştırmacılar tarafından bugüne kadar çeşitli yönleri ile ele alınmıştır. Konu ile ilgili tespitler büyük oranda birbirine benzese de i- fiilinin bir yapım eki gibi görev yaptığı yani geldiği isim soylu kelime / kelime grubunu fiilleştirdiği vb. gibi farklı düşünceleri ifade eden araştırmacılar da vardır. i- fiili eldeki yazıda bir isimden fiil yapan yapım eki midir, birleşik zamanlı fiil çekimi yapar mı ve en önemlisi de kaç kipte çekime girer soruları doğrultusunda bütün yönleri ile ele alınmış, tüm bu konular irdelenmiş ve varılan sonuçlar dikkatlere sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: i- fiili, geniş zaman, kip, birleşik çekim, yapım eki.

i- fiili, et-, ol- gibi fiillerle
birlikte Türkçede cevherî fiil / cevher fiili olarak kullanılmaktadır. i- fiili araştırmacılar tarafından bugüne kadar çeşitli yönleri
ile ele alınmıştır. Konu ile ilgili tespitler büyük oranda birbirine benzese de
i- fiilinin bir yapım eki gibi görev
yaptığı yani geldiği isim soylu kelime / kelime grubunu fiilleştirdiği vb. gibi
farklı düşünceleri ifade eden araştırmacılar da vardır.  i- fiili eldeki yazıda bir isimden fiil yapan yapım eki midir, birleşik zamanlı fiil çekimi
yapar mı ve en önemlisi de kaç kipte
çekime girer soruları doğrultusunda bütün yönleri ile ele alınmış, tüm bu
konular irdelenmiş ve varılan sonuçlar dikkatlere sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

i- fiili, geniş zaman, kip, birleşik çekim, yapım eki

Kaynakça

• Atabay, Neşe-Kutluk, İbrahim-Özel, Sevgi (1983), Sözcük Türleri, Ankara: TDK Yay., s.215-218
• Banguoğlu, Tahsin (1995), Türkçenin Grameri, 4. bs., Ankara: TDK Yay., s.474-476
• Baydar, Turgut (2012), “+DIr Bildirme Eki Üzerine”, Konya: Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.: 32-Güz, s.37-54
• Baydar, Turgut (2013), "İsim + Yardımcı Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Fiiller Üzerine”, Erzurum: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.:49, s.55-66
• Bilgegil, M. Kaya (1963), Türkçe Dilbilgisi, Ankara: Güzel İstanbul Matbaası, s.271-272
• Bozkurt, Fuat (2000), Türkiye Türkçesi, 2. bs., Ankara: Hatiboğlu Yayınevi, s.65- 68
• Börekçi, Muhsine (2009), Türkiye Türkçesinde Yapı ve İşlev Bakımından Sözcükler, Erzurum: Eser Ofset Matbaacılık, s.155-157 Çatıkkaş, M. Atâ (2001), Örnekli ve Uygulamalı Türk Dili Kılavuzu, 3. bs., İstanbul: Alfa Yay., s.117
• Deny, Jean (1941), Türk Dili Grameri, (Tercüme: Ali Ulvi Elöve), İstanbul: Maarif Matbaası, s.333-340
• Dizdaroğlu, Hikmet (1963), Türkçede Fiiller, Ankara: TDK Yay., s.57-62
• Ediskun, Haydar (1992), Türk Dilbilgisi, 4. bs., İstanbul: Remzi Kitabevi, s.187-195
• Ergin, Muharrem (1989), Türk Dil Bilgisi, 18. bs., İstanbul: Bayrak Yay., s.297-302
• Gabain, A. Von (1995), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), 2. bs., Ankara: TDK Yay., s.87-89
• Gencan, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi, Ankara: TDK Yay., s.344-352
• Gülensoy, Tuncer (2000), Türkçe El Kitabı, Ankara: Akçağ Yay., s.420-421
• Gülsevin, Gürer (2000), “Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Üzerine” TDAY Belleten -1997. Ankara: TDK Yay., 215-224
• Güneş, Sezai (2002), Türk Dili Bilgisi, 6. bs., İzmir, s.196-200
• Güneş, Sezai (2010), “Türkçede ‘İmek Fiili’ Hakkında”, İzmir: III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık Karaağaç, Günay (2012), Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ Yay., s.388-396
• Karabacak, Esra. “Olmak Fiili Üzerine”, Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara: TDK Yay., 2004, 235-248
• Karabeyoğlu, Adnan R. “Orhon Yazıtları’nda BOL- ve ER- Fiilleri Üzerine”. Niğde: Türklük Bilimi Araştırmaları, S.: 22, 2007/Güz, 87-100 Koç, Nurettin (1990), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.291-304
• Kornfilt, Jaklin (1997), Turkish, London, s.435-439
• Korkmaz, Zeynep (2003a), Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi-, Ankara: TDK Yay., s.702-726 Korkmaz, Zeynep (2003b), Gramer Terimleri Sözlüğü, 2. bs., Ankara: TDK Yay., s.81
• Kükey, Mazhar (1972), Uygulamalı Örneklerle Türkçede Fiiller, Ankara: Ongun Kardeşler Matbaası, s.111-135
• Lewis, Geoffry L. (1967), Turkish Grammar, Oxford, s.96-107
• Özalan, Uluhan (2014), Türk Dilinde Cevheri Ek Fiil, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi Savran, Hülya (2008), “Türk Dilinde ‘+DIR’ Bildirme Eki ve ‘+DIR’ Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri”, Bursa: Uludağ Üni., Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 9, S.: 14, 2008-1, s.163-188
• Topal, Erol (2012), “Türkçede Ek Fiil (i-) Üzerine Düşünceler”, Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 20, No: 649-654
• Topaloğlu, Ahmet (1989), Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yay., s.47
• Turan, Zikri (1999), “Eski Anadolu Türkçesinde Ol- Cevherî Fiili”, Ankara: TDAY-Belleten 1996, TDK Yay., s.265-289
• Turan, Zikri (2006), “Türkçede Basit / Birleşik Çekim Ayrımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemleri”, Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Volume 30/III, Harvard University, s.279-292
• Turan, Zikri (2007), “Türkçenin Çekim ve Yapım Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, 24-29 Eylül 2000, TDK Yay., Ankara, s.1835-1844.
• Türk, Vahit (2004) “Kutadgu Bilig Örneği İle Türkçede Ana Yardımcı Fiil (er-)”. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri-II, 20-26 Eylül 2004; Ankara: TDK Yay., 2993-3006
• Underhill, Robert (1980), Turkish Grammar, London, s.29-40
• Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul:Multılıngual, s.90
• Yavuz, Kemal- Yetiş, Kâzım- Birinci, Necat (1996), Türk Dili ve Kompozisyon Dersleri, İstanbul: Bayrak Yay., s.126-130