NOVELLADA KARAKTERLERIN AÇILMASINDA DIYALOGLARIN ROLÜ ( Celil Memmedguluzade ve O.Henry Öyküleri Esasında )

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 8, 1 - 10, 19.12.2016

Ayten Musayeva

Öz

Yeni karakterler döneminin kendi talebidir. Bilindiği
gibi, içerik olarak yeni sanat yeni şekillerden değil, yeni insanlarlarla
doğar. Zira sanat toplumdaki değişikliklere tepkisiz kalmaz. Bu anlamda belli
bir dönemde yaratılmış karakterlerin toplumda baş veren sosyal-manevi olaylarla
ilişkilendirilmesi insanın mevcut toplumda pozisyonunu belirlemeye yardımcı
oluyor. Karakter tipini bu veya diğer yazar değil, dönemin kendisi ve bu dönemin
problematikası belirliyor. Bu anlamda Azerbaycan edebiyatında Mirza Celil’in
kahramanları yeni karakter tipini temsil ediyor. Onlar daha çok cehaletin,
eğitimsizliğin ve dini fanatizmin yetiştirdiği aciz insanlardır. Tahminen aynı
dönemde Amerikan edebiyatında kendi farklı üslubu (tarzı) ile mühürünü basmış
O.Henry de yeni karakter tipinin yaratıcısıdır. O.Henry de çiğnenmiş yollardan
çıkarak insan hasletini, onun gerçek değerini göstermek için onları günlük
yaşam sıkıntıları fonunda gözden geçirerek, insan psikolojisinin en gizli katlarına yol açmaya
çalışmıştır. İster Celil Memmedguluzade, isterse de O.Henry çok yönlü
tariflerden vazgeçerek, geniş anlatımlar yerine somut hayat sahnelerini
eserlerinin nesnesine çevirmişler.

Makalede XX yüzyılın başlarında Azerbaycan
edebiyatında kendi ferdi uslubu ile seçilen Celil Memmedguluzade, Amerika
edebiyatında ise O.Henry tarafindan yaratılmış novellalarda karakter tipinin
açılmasında diyalogların rolü anlatılıyor. Makale yazarı her iki yazarı
karşılaştırmakla onların karakter türünün belirlenmesinde diyalog yaratmakla
bağlı benzer ve farklı yönlerini tahlil etmiştir. Makalede aynı zamanda
karakterin açılmasına hizmet eden bu diyalogların yaratılmasında kullanılan
teknikler, halkçılık ve realizm yolunu tutmuş her iki yazarın üslubu,
novellalarının sanatsal dili ve diğer anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Celil Memmedguluzade, O.Henry, karakter türü, sanatsal dil, diyaloğun şekilleri

Kaynakça

• Alimirzayev Halid, Problemler ve karakterler dramaturgiyası, Yazıçı, Bakü 1979.
• Emrahoğlu Arif, Epik sözün sanatsal gücü, Bakü 2000.
• Henry O., Hikayeler, Apostroff, Bakü 2013.
• Hüseynov Firidun, Sade ehvalatta büyük hakikatler, Genclik, Bakü 1966.
• Memmedguluzade Celil, Eserleri, Önder neşriyyatı, Bakü 2004.
• Memmedguluzade Celil, Makaleler ve Hatıralar mecmuesi, Elm, Bakü 1967.
• Mir Celal ve Halilov Penah, Edebiyatşünaslığın esasları, Maarif, Bakü 1988.
• Kuznetsova V. S., American Literature, First Quarter of the XX Century, “Vysca Skola” Publishers Head Publishing House, Kiev 1987.