MOLDOVA VE UKRAYNA GAGAUZLARININ HALK ŞARKILARI

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 8, 14 - 28, 19.12.2016

л. A. поkpobckaя Çev: Bülent Hünerli

Öz

Bu makale Ukrayna ve Moldova’da
yaşayan Gagauzların halk şarkılarının genel sınıflandırmasını; tür çeşitleri,
ana düşünce, konular ve diğer özellikler bakımından yapmayı amaçlamaktadır.
İnceleme, Gagauz köylerine 1948-1961 yılları arasında yapılan sekiz bilimsel
gezide yazar tarafından toplanan folklor malzemesine ve yine V. Moşkov (1904),
A. Manov (1938), V. Zajaczkowski (1960) tarafından yayınlanan Gagauz
şarkılarına dayanır.

Gagauz şarkıları (türkü) iki
temel türe ayrılır: epik ve lirik şarkılar. Baladlar ve tarihi şarkılar, epik
şarkılara girer.

Gündelik hayatı temel alan
şarkılar, özel türleri oluşturmaktadır. Bu şarkılar, epik lirik ağıtlar olarak
gösterilmektedir.

Sonuç olarak Gagauz halk
şarkıları Türk ve Bulgarların geleneksel yaratıcılıkları ile yakın ilişki
içindedir. Gagauzlar, hayat şartlarının ortaya çıkardığı Türk ve Slav halk şiir
özelliklerini birleştirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Gagauz, Moldova

Kaynakça

• A.İ. Manov, Potekloto Na Gagauzite i Tehnite Obiçai i Nravi, Varna, 1938.
• B.G. Gafarov, Sistema Spryajeniya v Gagauzskom Yazıke, M., 1951 (Avtoref. Kand. Diss)
• B.N. Putilov, Tipologiçeskaya Obşçnost i İstoriçeskiye Svyazi v Slavyanskih Pesnyah-Balladah o Borbe s Tatarskim i Turetskim İgom, -“İstoriya, Folklor, İskusstvo Slavyanskih Narodov. Dokladı Sovetskoy Delegatsii na 5. Mejdunarodnom Sezde Slavistov”, M., 1963.
• B.P. Tukan, Vulkaneştskiy Dialekt Gagauzskogo Yazıka, Kişinev, 1995 (Avtoref. Kand. Diss.); Bılgarski Narodni Pesni. Lirika i Epos, Sofiya, 1948.
• Bulgaristan Türklerinin halk şiiri, Sofya, 1958.
• D. Tanasoglu, “Bucaktan Seslär” Literatura Yazıları”, Kişinev, 1958
• D.N. Tanasoglu, Slojno-Podçinennoye Predlojeniye v Sovremennom Gagauzskom Yazıke, Kişinev, 1965 ( Avtoref. Kand Diss.)
• F.E. Korş, Drevneyşiy Narodnıy Stih Turetskih Plemen, “Zapiski Vostoçnogo Otdeleniya Russkogo Arheologiçeskogo Obşçestva”, Cilt XIX Sayı 2-3 St. Peterburg.1909
• Fr. Mikloşiç, İzobrazitelnıye Sredstva Slavyanskogo Eposa, “Drevnosti. Trudı Slavyanskoy Komissii Moskovskogo Arheologiçeskogo Obşçestva”, Cilt 1, M., 1895.
• G. Zanetov, Bılgarskiye Kolonii v Rusiya Sredets, 1895.
• I. Kunoš, Oszman-Török Népköltesi Gyüjtemény, Budapest, 1887.
• İ.M. Şeputov, Bolgarskiye Haydutskiye Pesni, “Slavyanskiy Folklor”, M., 1951.
• İ.V. Stebleva, Poeziya Tyurkov VI-VIII Vekov, M., 1965.
• L. Miletiç, Staroto Bılgarsko Naseleniye v Sredhite Vekove., Sofiya, 1902.
• L.A. Pokrovskaya, Grammatika Gagauzskogo Yazıka, Fonetika i Morfologiya, M., 1964.
• L.A. Pokrovskaya, Pesennoye Tvorçestvo Gagauzov, L., 1953 (avtoref. Kand. Diss.)
• L.S. Berg. Naseleniye Bessarabii. Etnografiçeskiy Sostav i Çislennost, Peterburg., 1923.
• Moldavskiy Folklor. Pesni i Balladı, M., 1953.
• N.K. Dmitriev, Fonetika Gagauzskogo Yazıka, Gagauzskiye Etyudı, K Voprosu o Slovernom sostave Gagauzskogo Yazıka, - Stroy Tyurkskih Yazıkov, M., 1962.
• N.K. Dmitriev, Materialı Po Osmanskoy Dialetologii, Fonetika “Karamalitskogo” Yazıka, - “ Zapiski Kollegii Vostokovedov”, Cilt III, 1928.
• P.G. Bogatırev, Narodnıye Epiçeskiye i Liroepiçeskiye Pesni Zapadnıh Slavyan, “Epos Slavyanskih Narodov”, Hrestomatiya, M. , 1959.
• P.G. Bogatırev. Nekotoreıye Zadaçi Sravnitelnogo İzuçeniya Eposa Slavyanskih Narodov (Doklad na 4. Mejdunarodnom Sezde Slavistov). M., 1958.
• T. Kowalski, Ze Studjow Nad Forma Poezji Ludow Tureckich, Krakow, 1922.
• T.G. Kalyakina-Kaledina, Poryadok Slov v Prostom Predlojenii Gagauzskogo Yazıka, M., 1995 (Avtorefç Kand. Diss.)
• Tsvetana Romanska-Vranska, Obşçi Osobennosti na Bılgarskite i Srıbskite Hayduşki Pesni “Slavistiçen sbornik. Po sluçay 4 Mejdunaroden Kongres na slavistite v Moskva”, Cilt 2, Sofiya, 1958.
• V. K. Sokolova, O Nekotorıh Zakonomerhostyah Razvitiya İstoriko-Pesennogo Folklora u Slanyanskih Narodov, “İstoriya, Folklor, İskusstvo Slavyanskih Narodov. Dokladı Sovetskoy Delegatsii na 5 mejdunarodnom Sezde Slavistov”, M., 1963.
• V. M. Jirmunskiy, Epiçeskoye Tvorçestvo Slavyanskih Narodov i Problemı Sravnitelnogo İzuçeniya Eposa. (Doklad ha 4. Mejdunarodnom Sezde Slavistov). M., 1958.
• V. M. Jirmunskiy, Epiçeskoye Tvorçestvo Slavyanskih Narodov i Problemı Sravnitelnogo İzuçeniya Eposa.
• V.A. Moşkov Gagauzı Benderskogo Uyezda, “Etnografiçeskoye obozreniye”, 1900, No:1, 1901, No:1,2,4, 1902, No: 3,4.
• V.A. Moşkov, Balkan Yarımadasında Türk Grupları, -“Rus coğrafya kurumu haberleri”, cilt XI, St. Peterburg., 1904
• V.A. Moşkov, Nareçiya Bessarabskih Gagauzov, “ Türk gruplarının halk edebiyatından örnekler” Yay. Akad. (V.V. Radlov tarafından) Cilt X St. Peterburg. 1904.
• V.A. Rordlevskiy, İz nabludeniy nad Turetskoy Pesnyu, M. 1909. (Yeni baskı: V.A. Gordlevskiy, İzbrannıye Soçineniya cilt. II, M., 1961, s. 224-260).
• V.Ya. Propp, Osnovnıye Etapı Razvitiya Russkogo Geroiçeskogo Eposa (Doklad na 4. Mejdunarodnom Sezde Slavistov). M., 1958.
• Wl. Zajaczkowski, Gagauzskie Teksty Folklorystyczne, -“Ezikovedsko-etnografski İzsledvaniya v Pamet na Akad. St. Romanski”, Sofiya, 1960.