HOW, WHY, TO WHAT HUMAN LAUGHING? HUMOR IN FOLKTALE OF KELOĞLAN GET NOTHING

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 12, 38 - 48, 25.04.2018

Aysun Dursun

Öz

The narratives of oral culture is a reflection of social memory. The folk tales which have an important place in this narratives by means of carring symbols and culturel codes, help to establish strong bounds among persons. Folktale is one of the species of narrative which carried many tenets to future and play active rol in daily life. It transferred person, life and happiness sometimes with extraordinary elements, and sometimes distress and sadness by giving samples above the cases which experienced or probably experienced. It fit the listener/reader for the real life who learned every kind of emotion, situation and event from taleworld and teach them by amusing to struggle for difficulties and overcome them. Keloğlan folktales, carry these mentioned qualities. Humor takes place in life and sometimes shapes social life, which corresponds to the word “gülmece” in Turkish. Throughout history, humor has been assessed in various dimensions. The real issue is the reasons that make laughing happen and the socio-cultural context of these reasons. This context varies according to the societies, and the act of humor varies. Over the centuries, many thinkers have expressed their views on the reasons necessary for the laughter to happen. In this study, Keloğlan, one of the most well-known and most popular folktales in Turkey, will be evaluated within the sample of the folktale of Keloğlan Get Nothing, based on Laughter- An Essay On The Meaning Of The Comic- work by Henri Bergson, who is one of the thinkers on the mentioned subject. Through this folktale, the causes, which make the laughing and comic happen, will be explained, to what and why the society laughing via Keloğlan type will be displayed.

Anahtar Kelimeler

Keloğlan, Folktale, Henri Bergson, Laughing, Society

İNSAN NEDEN, NASIL, NEYE GÜLER?: KELOĞLAN HİÇ ALIYOR MASALINDA GÜLMECE

Öz

Sözlü
kültür anlatıları toplumsal belleğin yansımasıdır. Bu anlatılar içinde taşıdığı
semboller ve kültürel kodlar aracılığıyla önemli bir yere sahip olan masallar, bireyler
arasında kuvvetli bağlar kurulmasına yardımcı olur. Masallar
pek çok öğretiyi geleceğe taşıyan, gündelik hayatın içinde aktif bir rol
oynayan anlatı türlerindendir. İnsanı, yaşamı ve mutlulukları kimi zaman
olağanüstü unsurlarla, kimi zaman sıkıntı ve üzüntüleri yaşanmış veya yaşanması
muhtemel olaylar üzerinden örnekler vererek aktarırlar. Yaşamın içindeki her
türlü duygu, durum ve olayı masal dünyasında gören/öğrenen,
dinleyiciyi/okuyucuyu adeta hayata hazırlar, zorluklarla mücadele etmeyi ve onları
aşmayı eğlendirerek öğretir. Keloğlan Masalları söz edilen nitelikleri
taşımaktadır. Yaşamın
içinde yer alan ve kimi zaman toplumsal yaşama yön veren mizah, Türkçede
“gülmece” kelimesiyle karşılanır. Tarih boyunca mizah, çeşitli boyutlarıyla
değerlendirilmiştir. Asıl mesele gülme eyleminin gerçekleştirilmesini sağlayan
nedenler ve bu nedenlerin sosyokültürel bağlamıdır. Bu bağlam toplumlara göre
değişkenlik göstererek gülme eylemi çeşitlenir. Yüzyıllar
içinde gülmecenin gerçekleşmesi için gereken nedenlerle ilgili pek çok düşünür
görüşlerini ortaya koymuştur. Bu çalışmada söz konusu düşünürler arasında yer
alan Henri Bergson’un Gülme-Komiğin
Anlamı Üstüne Bir Deneme- adlı eserinden hareketle Türkiye’de en çok
bilinen ve sevilen masal tiplerinden biri olan Keloğlan, Keloğlan Hiç Alıyor masalı örnekleminde değerlendirilecektir. Bu
masal aracılığıyla gülmenin, komiğin gerçekleşmesini sağlayan nedenler
açıklanarak, toplumun neye, nasıl güldüğü Keloğlan tipi üzerinden ortaya
konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Keloğlan, Masal, Henri Bergson, Gülme, Toplum

Kaynakça

• AARNE Antti ve Stith Thompson (1964). The Types of The Folktale -A Classification and Bibliography-, Helsinki: Academia Scientiarum Fennica.
• ALANGU Tahir (1967). Keloğlan Masalları, İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• AYVERDİ İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı.
• BERGSON Henri (2011). Gülme-Komiğin Anlamı Üstüne Deneme-, (çev. Yaşar Avunç), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• DURSUN Aysun (2008). Keloğlan Masallarının Tespiti ve Tasnifi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Muğla: Yüksek Lisans Tezi.
• EBERHARD Wolfram ve Pertev Naili Boratav (1953). Typen Türkischer Volksmäarchen, Viesbaden.
• FREUD Sigmund (2012). Espriler ve Bilinçdışı İlişkiler, (çev. Emre Kapkın), İstanbul: Payel Yayınları.
• KOESTLER Arthur (1997). Mizah Yaratma Eylemi (Türkçesi: Sevinç Kabakçıoğlu, Özcan Kabakçıoğlu), İstanbul: İris Yayıncılık. MORREAL John (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak (Türkçesi: Kubilay Aysevener-Şenay Soyer), İstanbul: İris Yayıncılık.
• ÖĞÜT EKER Gülin (2009). İnsan Kültür Mizah-Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah-, Ankara: Grafiker Yayınları.
• ÖNAL Mehmet Naci (2011). Muğla Masalları (Araştırma-İnceleme), Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları.
• ÖZÜNLÜ Ünsal (1999). Gülmecenin Dilleri, İstanbul: Doruk Yayınları.
• SAKAOĞLU Saim (2003). Masal Araştırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.