ZİYA GÖKALP’İN KÜÇÜK MECMUA’DAKİ ŞİİRLERİNDE MİLLÎ MÜCADELE

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 13, 1 - 26, 25.06.2018

Ahmet Demir

Öz

Küçük Mecmua (5
Haziran 1922-5 Mart 1923), Ziya Gökalp’in
Diyarbakır’dayken çıkardığı bir dergidir. Küçük
Mecmua içerdiği tarih, medeniyet tarihi, din, felsefe, antropoloji, halk
bilimi, siyaset, edebiyat, sanat alanlarından çeşitli yazılarla ilmî, fikrî,
felsefî, edebî bir dergidir. Bu özelliklerinin yanı sıra dergi, Millî Mücadele
döneminin meseleleri bağlamında tarihe tanıklık da eder. Küçük Mecmua, Millî Mücadele’nin destekçisi bir dergidir ve Millî
Mücadele’nin, zaferin, işgal kuvvetlerini Anadolu’dan atmanın ve yeni bir Türk
devleti kurma yolunda gösterilen iradenin tüm coşkusunu yaşar ve yaşatır.
Dergide, Ziya Gökalp’in özellikle ‘Türklük’ kavramının çerçevelediği alanda
tarih, medeniyet tarihi, sosyoloji, felsefe, din, halk bilimi, antropoloji,
edebiyat, sanat konularına dair yazılarının yanı sıra şiir ve masal türünden
edebî ürünleri de yer alır. Ziya Gökalp’in Küçük
Mecmua’daki şiirlerinin pek çoğu Millî Mücadele ile ilgilidir. Gökalp, bu
şiirlerinde Millî Mücadele dönemini ve Millî Mücadele dönemini hazırlayan I.
Dünya Savaşı yıllarını yansıtır; Kurtuluş Savaşı’nı, Kuvayı Milliye ruhunu
yüceltir, işgale karşı çıkar, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı üzerinden
emperyalizmi olumsuzlar, yeni Türk devletinin kurulması yönündeki iradeyi
kutsayarak halk nezdinde kamuoyu oluşturur. Bu bağlamda, çalışmamızda
Ziya Gökalp’in Küçük Mecmua (5 Haziran 1922-5 Mart 1923)’da yayımlanan
şiirleri ele alınmakta ve Millî Mücadele’nin bu şiirlere nasıl yansıdığı
incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Küçük Mecmua, Millî Mücadele, zafer, şiir

Kaynakça

• AYHAN, Bünyamin. (2008). “Olağanüstü Durumlarda Toplumsal Dayanışma ve Bütünleşmeye Basının Katkısı: Millî Mücadele Dönemi Türk Basını”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19, s.75-99.
• BAYKAL, Hülya. (1988). “Millî Mücadele’de Basın”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Mart 1988, Cilt IV, Sayı 11, s.471-479.
• BEYSANOĞLU, Şevket (Haz.). (1976). Ziya Gökalp: Şakî İbrahim Destanı ve Bir Kitapta Toplanmamış Şiirler. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• FİLİZ, Şahin. (2009). Ziya Gökalp: Küçük Mecmua I. Antalya: Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
• FİLİZOK, Rıza. (2005). Ziya Gökalp. Ankara: Akçağ Yayınları.
• GİRGİN, Atilla. (2009). Türkiye’de Yerel Basın. İstanbul: Der Yayınları.
• GÜNDÜZ, Uğur. (2007). “Kurtuluş Savaşı’nda Yerel Basının Rolü”. Türkiye’de Yerel Basın. Ed. Suat Gezgin, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, s.89-97.
• HEYD, Uriel. (1980). Ziya Gökalp: Türk Milliyetçiliğinin Temelleri. Çev. Cemil Meriç, İstanbul: Sebil Yayınevi.
• KAHRAMAN, Âlim. (2002). “Küçük Mecmua”. İslam Ansiklopedisi, Cilt 26, İstanbul: TDV Yayınları, s.528-529.
• KARACA, Nesrin. (1990). “Ziya Gökalp’in Şiir Dünyası ve Şiirlerinin Bir Dökümü”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, s.113-129.
• KARAVELİ, Orhan. (2008). Ziya Gökalp’i Doğru Tanımak. İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• KOLOĞLU, Orhan. (1993). Türk Basını: Kuvayı Milliye’den Cumhuriyete. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KÜÇÜK MECMUA. (1338/1922a). “Zafer Haberleri: Eskişehir’le Uşak’ın İstirdadı”. Küçük Mecmua, 4 Eylül 1338, Yıl 1, S.14, 1338/1922, s.15-16.
• KÜÇÜK MECMUA. (1338/1922b). “Ajansın Müjdesi”. Küçük Mecmua, 28 Ağustos 1338, Yıl 1, S.13, 1338/1922, s.16.
• OKAY, Orhan (1996). “Ziya Gökalp”. İslam Ansiklopedisi, Cilt 14. İstanbul: TDV Yayınları, s.124-128.
• POLAT, Nazım Hikmet. (2002). “Türkiye’de Yerel Basının Gelişimine Kısa Bir Bakış”. TÜBAR, Güz 2002, Sayı XII, s.7-25.
• ŞEHSUVAROĞLU, Lütfü. (2008). Ziya Gökalp ve Türkçülüğün Boyutları. İstanbul: Bilgeoğuz Yayıncılık.
• TANSEL, Fevziye Abdullah. (1977). Ziya Gökalp Külliyatı-1: Şiirler ve Halk Masalları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• TÜTENGİL, Cavit Orhan. (1964). “Ziya Gökalp'in İktisadî Görüşleri”. Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı 5, s.122-141.
• VAYNİ, Cafer. (2012). “Ziya Gökalp’in İktisadî Görüşleri”. Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı 46, s.36.
• ZİYA GÖKALP. (1330/1914). Kızıl Elma. İstanbul: Hayriye Matbaası ve Ortakları.
• ZİYA GÖKALP. (1918). Yeni Hayat. İstanbul: Yeni Matbaa/Evkaf-ı İslamiye Matbaası.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922a). “Küçük Hemşire”. Küçük Mecmua, 12 Haziran 1338/1922, Yıl 1, Sayı 2, s.7-16.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922b). “Malazgirt Muharebesi”. Küçük Mecmua, 19 Haziran 1338/1922, Yıl 1, Sayı 3, s.9-19.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922c). “Kara Destan”. Küçük Mecmua, 26 Haziran 1338/1922, Yıl 1, Sayı 4, s.13-14.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922ç). “Kolsuz Hanım”. Küçük Mecmua, 3 Temmuz 1338/1922, Yıl 1, Sayı 5, s.11-19.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922d). “Büyük Farz”. Küçük Mecmua, 3 Temmuz 1338/1922, Yıl 1, Sayı 5, s.20.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922e). “İngiliz’den Sakın”. Küçük Mecmua, 10 Temmuz 1338/1922, Yıl 1, Sayı 6, s.11-12.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922f). “Yörük Ali”. Küçük Mecmua, 30 Temmuz 1338/1922, Yıl 1, Sayı 9, s.9-10.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922g). “Karacadağ”. Küçük Mecmua, 21 Ağustos 1338/1922, Yıl 1, Sayı 12, s.15-16.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922ğ). “Ak Destan”. Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.14.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922h). “İzmir Bayramı”. Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.14-15.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922i). “İngiliz’e”. Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.17.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922j). “İzmir’de”, Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.17-18.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922k). “Diyarbekir Darüleytamı’nın Sünnet İlahisi”. Küçük Mecmua, 9 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 19, s.14-15.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922m). “İstida”, Küçük Mecmua, 23 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 20, s.8.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922n). “Asker Mezarlığının Kitabesi”. Küçük Mecmua, 23 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 20, s.17.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922ö). “Mektepli Hanım Kızların Marşı”. Küçük Mecmua, 30 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 21, s.7-8.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922p). “İkinci İstida”. Küçük Mecmua, 30 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 21, s.14-15.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922r). “İpek Kozası”. Küçük Mecmua, 20 Teşrinisani 1338/1922, Yıl 1, Sayı 23, s.13-14.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922s). “Niçin?”. Küçük Mecmua, 11 Kânunuevvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 26, s.14-15.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922ş). “İktisadî Vatanperverlik”, Küçük Mecmua, 5 Haziran 1338/1922, Yıl 1, S.1, s.18.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922t). “Boğazların Serbestisi: Bu Sözün İngilizce Manası”, Küçük Mecmua, 9 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 19, s.9-11.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922u). “İngiliz Ahlâkı”, Küçük Mecmua, 23 Teşrinievvel 1338/1922, Yıl 1, Sayı 20, s.1-5.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922ü). “İngiliz Siyaseti”, Küçük Mecmua, 13 Teşrinisani 1338/1922, Yıl 1, Sayı 22, s.1-4.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922v). “Büyük Şenlikler”. Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.15-17.
• ZİYA GÖKALP. (1338/1922y). “Zafer Abidesi”, Küçük Mecmua, 11 Eylül 1338/1922, Yıl 1, Sayı 15, s.18.