TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE KİŞİ ADI OLARAK “GÜL” ve BİRLEŞENLERİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 13, 81 - 98, 25.06.2018

Yeter Torun Öğretmen

Öz

Kişi
adları, adbiliminin inceleme alanlarından birini oluşturmaktadır. Türkçede kişi
adlarıyla ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Türkçedeki kişi adları farklı
açılardan ele alınmıştır. Türkiye Türkçesinde Türkçe kökenli veya Türkçenin
etkileşim içinde olduğu doğu ve batı dillerinden geçen sözcükler kişi adı
olarak da kullanılmıştır. Türkçeye Farsçadan geçen gül sözcüğü de Türkçede kişi adı olarak kullanılan sözcüklerdendir.
Bu çalışmanın konusu, Türkçede kişi adı olarak kullanılan gül ve gül ile
oluşturulan kişi adlarıdır. Çalışmada gül
ve gül ile ilgili kişi adları ilk
olarak yapısal olarak ele alınmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan 305
addan, 296’sı birleşik addan oluşmuştur. Gül
ile ilgili birleşik adların Farsça ve Türkçe söz dizimsel yapılardan
oluşabildiği görülmüştür. İkinci olarak gül
ile ilgili birleşik yapıdaki kişi adları eşdizimlilik özelliklerine göre
değerlendirilmiştir. Eşdizimlilik bakımından gül sözcüğünün farklı kavram alanlarına yönelik sözcüklerle
birleşik adlar oluşturduğu tespit edilmiştir. Üçüncü olarak gül ile ilgili kişi adları cinsiyet
açısından değerlendirilmiştir. Cinsiyet bakımından ad verme geleneği bağlamında
gül ile ilgili kişi adlarının daha
çok kadın adı olarak kullanıldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişi ad bilimi, gül, birleşik ad, eşdizimlilik, cinsiyet

Kaynakça

• Alkaya, E. (2001). Tatar Türklerinin Kullandığı Kişi Adları Üzerine Bir Değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 11/1, s. 115-136.
• Boz, E. (2004). Türkiye Türklerinde Kişi Adı Olarak Meyve Adları. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C. V, S. 1, s.29-36.
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ergene, O. (2016). Türk Kişi Adlarında Örneklenen Söz Dizimsel Yapılar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S: 5 /2, s.626-650.
• Ergönenç Akbaba, D. (2012). Nogay Türklerinde Kişi Adları. Dil Araştırmaları Dergisi S: 10, s.99-122.
• Kalkandelen, H. (2008). Türkçemizde Kullanılan Kişi Adları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, s.57-76.
• Kibar, O. (2005). Türk Kültüründe Ad Verme Kişi Adları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Ankara: Akçağ Yay.
• Korkmaz, Z. (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.
• Rasonyı, J. (1963). Türklükte Kadın Adları, TDAY-Belleten-1963.
• Rasonyi, L. (1993). Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını.
• Şahin, İ. (2016). Adbilim. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• TS (2011): Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yay.
• Verilerin Alındığı İnternet Kaynağı Kişi Adları Sözlüğü: Türk Dil Kurumu // www.tdk.gov.tr