Öz
Klâsik Türk Edebiyatı XIII-XIX. yüzyıllar arasında
Arapça-Farsça kelime ve terkiplerin yer aldığı bir dille geniş bir coğrafyaya
yayılmış altı asırlık bir edebiyat geleneğidir. Bu gelenek dâhilinde hem manzum
hem mensur türlerde birçok sosyal unsuru kendisine konu edinmiştir. Bunlar
arasında belki de en çok yer alanlardan biri yeme-içme unsurudur. Zaruri
ihtiyaçlar dışında bir de keyfiyet taşıyanlar vardır ki kahve bunlardan
yalnızca biridir. Keşfi efsanelere konu olmuş ‘kara inci’ enfes tadı, davetkâr
kokusu sayesinde bir dinlenme vesilesi ile sohbetlerin de bahanesidir.
Divanlarda sosyal hayata dair belli başlı unsurlar arasında yer alan bir içecek
olan ‘kahve’ şairlerce çeşitli
beyitlerde işlenmiş, üzerine gazeller, münazaralar ve hatta mersiyeler yazılmıştır.
Divan şairleri diğer birçok sosyal konuda olduğu gibi kahvenin günlük hayata
girişinden itibaren, çevresinde oluşan olaylara kayıtsız kalmayarak şiirleri
içerisinde çeşitli şekillerde kullanmışlardır. Kahveyi genellikle rengi, şekli, keyif vericiliği,
dönem dönem yasaklanması ve şarap ile karşılaştırılması yönlerinden ele
almışlardır. Birçok divan taranarak elde edilmiş olan bu çalışmada kahvenin
divan şiirinde kendine edindiği yer üzerinde
durulmuştur. Bu çalışmalarımız aracılığı ile Türk kültürüne kaynaklık edecek
nice beyitleri ilim âlemine tanıtmak birincil amacımızdır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AÇIKGÖZ, Namık (1999) Kahvenâme, Akçağ Yayınları, Ankara
- AKÜN, Ömer Faruk (1994) “Divan Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul
- ASLAN, Üzeyir (2007) Ubeydullah Han Şairi Sânî ve Türkçe Divanı, Palet Yayınları, Konya
- ATASOY, Nurhan (1997) 1582 Surname-i Hümayun Düğün Kitabı, İstanbul
- AYDEMİR, Yaşar (2007) Edincikli Ravzî Dîvânı, Ankara
- AYVERDİ, İlhan-TOPALOĞLU Ahmet (2007) Kubbealtı Lugatı Türkçe Sözlük, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul
- BOSTAN, İdris (2001) “Kahve”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul
- CEYLAN, Ömür-YILMAZ, Ozan (2005) Keçecizâde İzzet Molla ve Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr, İstanbul
- DERİN, Fahri Ç.- ÇABUK,Vâhid (1985) Hâfız Hüseyin Ayvansarâyi:Mecmuâ-yı Tevârih, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2004) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara
- HATTOX, Ralph S. (1996) “Kahvenin Yakındoğu’ya Girişi”, Kahve ve Kahvehaneler Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri, Çeviren: Nurettin Elhüseyni, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 38, İstanbul
- FAROQHI, Suraıya (1997) “Kahve,Şarap ve Tütün”, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Çeviren: Elif Kılıç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
- KANAR, Mehmet (2012) “Farsça-Türkçe Sözlük”, Say Yayınları, İstanbul
- KAYA, Bayram Ali (2003) ῾Azmî-zâde Haletî Dîvânı, Harvard
- KÜÇÜK, Sabahattin (1994) Bâkî Dîvânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- MACİT, Muhsin (2012) Nedîm Divanı,
- PALA, İskender (2004) “ Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü”, Kapı Yayınları, İstanbul
- TAŞ, Hakan (2004) Vahyî Divanı ve İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul
- TBMM Milli Saraylar (2011) Tüm Zamanların Hatrına Sarayda Bir Fincan Kahve, İstanbul
- TULUM, Mertol –TANYERİ, M.Ali (1977) Nev῾i Dîvân, İstanbul
- YAMAN, Talat Mümtaz (2004) “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”, Ehlikeyfin Kitabı, Haz. Fatih Tığlı, İstanbul
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 1 Sayı: 13 |
