İNTERNET FOLKLORU: NETLORE

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 15, 160 - 179, 27.12.2018

Mehmet Emin Bars

Öz

İnternet
günümüzün en etkili iletişim araçlarındandır. Dünya internet sayesinde küresel
bir köy haline gelmiştir. Bu teknolojik araçla beraber insan ve toplum hayatı
artık eskisi gibi olmaktan çıkmıştır. Dünya her gün çeşitli yeniliklerle
değişmeye devam etmektedir. Bilişim çağının hızlı değişimi toplumsal kurum ve
kültürlerde çeşitli değişim/dönüşümler meydana getirmektedir. Hızlı ve baş
döndürücü teknolojik gelişmelerin yaşandığı günümüz dünyasında folklor da bu
değişimlerden etkilenmektedir. Sözlü kültür ortamlarında insanların bir araya
gelmesiyle üretilen mit, destan, masal, efsane benzeri ürünler, günümüzde
radyo, televizyon, internet aracılığıyla yeniden üretilmektedir. Sanal dünya
karşılıklı etkileşim ve iletişimin yoğun biçimde yaşandığı mekândır. Dijital
bağlamın kendisine ait kodlama, ifade ve aktarma formları yaratarak
tekrarlaması kendi geleneklerinin oluşmasını sağlamaktadır. Sanal toplulukların
her birinin kendine özgü geleneksel bir yapısı vardır. Teknoloji eski
gelenekleri aktarmış, yeniden üretmiş ve yeni gelenekler icat etmiştir. Yeni
folklor konularının yaratılmasında önemli mekânlardan birini oluşturan
internet, yeni kültür tiplerini de meydana getirmiştir. Yeni iletişim araçları
folklora yeni bir alan yaratmıştır. Bu çalışma, internette meydana gelen
folklor ürünleri ile sözlü gelenek ürünleri arasındaki ilişkiler üzerine
çeşitli değerlendirmeleri içermektedir. Sanal dünyada folklor, çalışma
yöntemleri, etik kurallar, karşılaşılan problemler, sözlü kültür-elektronik
kültür ilişkisi ve geleneğin sanal âlemdeki dönüşümü ele alınan konu
başlıklarıdır.

Anahtar Kelimeler

internet, folklor, gelenek, netlore, netrografi

Kaynakça

• Alekseyevskiy, M. D. (2015). “Folklorda İnternet Mi, İnternet Folkloru Mu? (Çağdaş Folkloristik ve Sanal Gerçeklik)”. (çev. Atilla Bağcı). Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 199-219.
• Aslan, Ferhat. (2011). “Sanal Kültür Ortamında Güncellenen Nasreddin Hoca Fıkraları”. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/4, 39-60.
• Aşkın Balcı, Hülya. (2017). “İnternetteki Metinlerin Özellikleri ve Metindilbilim”. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12/5, 57-74.
• Baki, Zeynep Safiye. (2014). İnternet Folkloru/Netlore Bağlamında Sözlü Kültürün Dönüşümüne Netnografik Yaklaşımlar: Katılımcı Sözlük Örnekleri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ben-Amos, Dan. (2006). “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru”. (çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 27-40.
• Ben-Amos, Dan. (2007). “Halk Bilgisinin (Folklorun) Bağlamı: İmalar ve Beklentiler”. (çev. Metin Ekici). Millî Folklor, 76, 232-243.
• Bowler, Gary M. (2018). “Netrografi: Sanal Kültürleri ve Toplulukları İncelemek İçin Tasarlanmış Bir Yöntem”. (çev. İlayda Tekirdağlı Korkmaz-Zeynep Safiye Baki Nalcıoğlu). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 25-31.
• Bronner, Simon J. (2018). “Halk Biliminin Dijitalleştirilmesi ve Sanallaştırılması”. (çev. Şafak Yılmaz-Zehra Bayır). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 45-94.
• Carter, Denise. (2018). “Sanal Toplumlarda Yaşam: Sanal Dünyadaki İnsan İlişkilerinin Etnografisi”. (çev. Ayşe Uğureli-Döne Hazel Göktaş). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 95-114.
• Çakır, Hamza; Hakan Topçu. (2005). “Bir İletişim Dili Olarak İnternet”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 71-96.
• De Vos, Gail Arlene. (2018). “Folklor ve İnternet: Netlore”. (çev. Nurulhude Baykal). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 9-14.
• Dundes, Alan. (2006a). “Doku, Metin ve Konteks”. (çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 40-52.
• Dundes, Alan. (2006b). “Halk Kimdir”. (çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 11-26.
• Dundes, Alan. (2010). “Folklor Nedir?”. (çev. Gülay Aydın). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz-Selcan Gürçayır). Ankara: Geleneksel Yayınları. 16-18.
• Dyrud, Marilyn A. (2018). “Eleştirel Sorgulama ve İnternet: Şehir Efsaneleri Ödevi”. (çev. İrem Yalçın). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 185-196.
• Ekici, Metin. (2006). “Araştırma Yöntemleri”. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (ed. M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayınları. 69-112.
• Ekici, Metin. (2008). “Geleneksel Kültürü Güncellemek Üzerine Bir Değerlendirme”. Millî Folklor, 80, 33-38.
• Ekici, Metin. (2015). Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Ersoy, Ruhi. (2012). “Halk Bilimi Çalışmalarının Gelişimine Paralel Olarak ‘Alan Araştırması’ Kavramını Yeniden Düşünmek”. Millî Folklor, 94, 5-13.
• Gasouka, Maria; Arvanitidou Zoi vd. (2018). “Folklor Araştırması ve Yeni Zorlukları: Etnografiden Netnografiye”. (çev. Zeynep Safiye Baki Nalcıoğlu). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 15-24.
• Gülüm, Erol. (2018). “Dijital İletişim Teknolojileri Aracılı Bir Folklorik Deneyim Alanı Olarak Sanal Ortam”. Millî Folklor, 119, 127-139.
• Gürçayır Teke, Selcan (2014). “Dönüşen Anneliğe Yönelik Netnografik Bir Analiz: Blogger Anneler”. Millî Folklor, 103, 32-47.
• Gürçayır, Selcan. (2009). “İnternet Çağının Hiyeroglifleri’ ya da Evrenselleşen Sanal Bedenler: MSN İfadeleri”. Millî Folklor, 83, 111-115.
• Hirsch, Jerrold. (2014). “Dönüşen Halk Bilimi: B. A. Botkin”. (çev. Mehmet Emin Dede). Uygulamalı Halk Bilimi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 18-55.
• Howard, Robert Glenn. (2018). “Elektronik Melezlik: Yerel Ağların Israrcı Süreçleri”. (çev. Ahmet Erman Aral-Gözde Tekin). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 131-162.
• Kibby, Marjorie D. (2018). “Yönlendirilebilir Elektronik Postalar: İnternet Çağında Folklor”. (çev. Hilal Erdoğan Aksu). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 163-184.
• King, Storm A. (2018). “İnternet Topluluklarının Araştırılması: Sonuçların Raporlanması İçin Önerilen Etik Kurallar”. (çev. Barış Ulutaş). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 33-43.
• Koiva, Mare; Liisa Vesik. (2014). “21. Yüzyıl Başında Çağdaş Halk Bilimi, İnternet ve Toplumlar”. (çev. Emine Çakır). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 182-194.
• Koven, Mikel J. (2014). “Halk Bilimi Çalışmaları, Popüler Film ve Televizyon: Gerekli Bir Eleştirel Araştırma”. (çev. Gülşah Yüksel Halıcı). Uygulamalı Halk Bilimi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 118-138.
• Küçükbasmacı, Gülten. (2013). “Elektronik Çağda Sözün Satıcıları: Radyo ve Televizyon”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/4, 1063-1080.
• Mcneill, Lynne S. (2018). “İnternetin Sonu: Sonsuz Seçim Sağlamasına Bir Halk Tepkisi”. (çev. Tuğçe Erdal). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 115-130.
• Newall, Venetia J. (2014). “Halk Bilimi ve Geleneğin Uyumu (Folklorizm)”. (çev. Nejla Kayalı Orta). Uygulamalı Halk Bilimi. (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları. 80-107.
• Oğuz, Öcal. (2007). “Folklor ve Kültürel Mekân”. Millî Folklor, 76, 30-32.
• Ong, Walter J. (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. (çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis. (2016). Türk Halkbilimi. Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Özdemir, Nebi. (2001). “Türkiye’de Halkbilimi/Kültürbilimi-Medya İlişkisi”. Türkbilig, 2, 110-117.
• Özdemir, Nebi. (2012). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şafak, Demet. (2017). “Etnografi’den Netnografi’ye Sanal Ortamda Kurşun Dökme: ‘Sen Bi Kurşun Döktür”. Millî Folklor, 116, 156-168.
• Yıldırım, Dursun. (1998). Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları.