TRANSANDANTAL FELSEFE’DE ‘BEN’İN KURULUŞU VE BİLGİNİN İMKÂNI PROBLEMİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1 - 18, 31.12.2021

Bahtiyar Uygun

Öz

Transandantal felsefe, felsefe tarihinde bir yolun kapanması, diğer yandan da başka bir yolun başlangıcıdır. Bu başlangıcın temelinde de ‘transandantal’ kelimesiyle beraber ‘Ben’in sentetik bir mekan olarak inşa edilmesi yatar. Kant’ın transandantal felsefesi bir eleştiri projesini temsil eder. Bu eleştiri Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi, Pratik Aklın Eleştirisi ve Yargı Gücünün Eleştirisi eserlerinde somutlaşır. Bu çalışma, Kant’ın eleştiri projesi bağlamında Saf Aklın Eleştirisi temelinde ‘Ben’in sentetik bir mekân olarak kuruluşu ve bilginin imkânı problemini ele almayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda iki temel sorunun yanıtı aranacaktır. Birincisi a priori öğelerin a posteriori öğelere uygulanmasının koşulu nedir? İkincisi de bu uygulamayla bağlantılı olarak bilginin imkânı problemi nasıl çözüme kavuşturulabilir? Bu iki sorunun yanıtı ‘Ben’in kuruluşunda ve sentetik birliğinde saklıdır. Bu çalışma ‘Saf Ben’in sentetik birliğinin bilgiyi nasıl mümkün kıldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. ‘Ben’in kuruluşu felsefe tarihi açısından Kant’ın deyimiyle Kopernik devrimine benzer. Başka bir deyişle, ‘nesne’ merkezli düşünme biçiminden, ‘özne’ merkezli düşünme biçimine geçiştir.

Anahtar Kelimeler

Uzay, Zaman, Transandantal, Apperzeption, Saf Ben

Kaynakça

• Ameriks, Karl (1982), Kant’s Theory of Mind: An Analysis of Paralogisms of Pure Reason, Oxford: Clarendon Press.
• Ameriks, Karl (1982), Kant’s Theory of Mind: An Analysis of Paralogisms of Pure Reason, Oxford: Clarendon Press.
• Cevizci, Ahmet (2015), Felsefe Tarihi, Say Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet (2015), Felsefe Tarihi, Say Yayınları, İstanbul.
• Deleuze, Gillies (2007), Kant Üzerine Dört Ders, çev. Ulus Baker, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Deleuze, Gillies (2007), Kant Üzerine Dört Ders, çev. Ulus Baker, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Gözkan, Bülent (2018), “Saf Aklın Eleştirisi’nde “Ben”in Kuruluşu”, Kant’ın Şemsiyesi: Kant’ın Teorik Felsefesi Üzerine Yazılar, Yapı Kredi Yayınları, s. 111-133, İstanbul.
• Gözkan, Bülent (2018), “Saf Aklın Eleştirisi’nde “Ben”in Kuruluşu”, Kant’ın Şemsiyesi: Kant’ın Teorik Felsefesi Üzerine Yazılar, Yapı Kredi Yayınları, s. 111-133, İstanbul.
• Günenç, Mehmet (17 Nisan 2016), “Kant’ta Apperzeption Kavramı”, Felsefe Arkivi, İstanbul Üniversitesi, Sayı 44, s. 1-11, İstanbul.
• Günenç, Mehmet (17 Nisan 2016), “Kant’ta Apperzeption Kavramı”, Felsefe Arkivi, İstanbul Üniversitesi, Sayı 44, s. 1-11, İstanbul.
• Kant, Immanuel (1998), Critique of Pure Reason, Trans. an Edit. by Paul Guyer, Cambridge University Press, USA.
• Kant, Immanuel (1998), Critique of Pure Reason, Trans. an Edit. by Paul Guyer, Cambridge University Press, USA.
• Kant, Immanuel (2019), Arı Usun Eleştirisi, Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul.
• Kant, Immanuel (2019), Arı Usun Eleştirisi, Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul.
• Kant, Immanuel (1994), Pratik Aklın Eleştirisi, Çev, İonna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kant, Immanuel (1994), Pratik Aklın Eleştirisi, Çev, İonna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara.
• Koç, Yalçın (30 Temmuz 2013), “Matematiğin Ontolojisi Bakımından Kant ile Frege Karşılaştırması”, Felsefe Arkivi, İstanbul Üniversitesi, Sayı 30, s. 49-54, İstanbul.
• Koç, Yalçın (30 Temmuz 2013), “Matematiğin Ontolojisi Bakımından Kant ile Frege Karşılaştırması”, Felsefe Arkivi, İstanbul Üniversitesi, Sayı 30, s. 49-54, İstanbul.
• Küçükparmak, Aykut (2017), Kant’a Göre Bilgi ve Metafiziğin İmkânı, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Küçükparmak, Aykut (2017), Kant’a Göre Bilgi ve Metafiziğin İmkânı, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Pereboom, Derk (1991), “Is Kant’s Transcendental Philosophy Inconsıstent?”, History of Philosophy Quarterly, University of Illinois Press, Vol. 8, No. 4, pp. 357-372, USA
• Pereboom, Derk (1991), “Is Kant’s Transcendental Philosophy Inconsıstent?”, History of Philosophy Quarterly, University of Illinois Press, Vol. 8, No. 4, pp. 357-372, USA
• Temizkan, Vedi (Bahar 2019), “Kant’ta Ben Problemi”, Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Munzur Üniversitesi, Sayı 14, s. 7-30, Tunceli.
• Temizkan, Vedi (Bahar 2019), “Kant’ta Ben Problemi”, Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Munzur Üniversitesi, Sayı 14, s. 7-30, Tunceli.
• Yalçın, Şahabettin (2006), “Kant’ın Fenomenal Benlik Anlayışı”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Kant Sempozyumu Bildirileri, Vadi Yayınları, s. 99-116, Ankara.
• Yalçın, Şahabettin (2006), “Kant’ın Fenomenal Benlik Anlayışı”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Kant Sempozyumu Bildirileri, Vadi Yayınları, s. 99-116, Ankara.
• Yücel, Dursun (2006), “Bilme Bakımından Kantçı Öznenin Sınırları”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Kant Sempozyumu Bildirileri, Vadi Yayınları, s. 50-55, Ankara.
• Yücel, Dursun (2006), “Bilme Bakımından Kantçı Öznenin Sınırları”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Kant Sempozyumu Bildirileri, Vadi Yayınları, s. 50-55, Ankara.
• Çitil, A. Ayhan (2013-2014), Kant Okumaları Saf Aklın Eleştirisi, https://www.academia.edu/43274086/Kant_Saf_Akl%C4%B1n_Ele%C5%9Ftirisi_Ayhan_%C3%87itil
• Çitil, A. Ayhan (2013-2014), Kant Okumaları Saf Aklın Eleştirisi, https://www.academia.edu/43274086/Kant_Saf_Akl%C4%B1n_Ele%C5%9Ftirisi_Ayhan_%C3%87itil