Interregional Assessment of Infant Mortality Rate in Turkey

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 117 - 131, 31.12.2022

Oğuzhan Yüksel

Öz

The health sector contains important indicators both within the country and in comparisons of Decisiveness between countries. In this study, it was aimed to compare the efficiencies of the regions in Turkey in terms of infant mortality rate. Comparisons were made between the regions determined in the Statistical Regional Units Classification (IBBS-1) in the health statistics annuals published by the Ministry of Health. Turkey is divided into 12 regions according to the IBBS-1 classification. Since the data for the year 2020 are the most up-to-date data available, the analyzes were made for the year 2020. The Constant Returns to Scale (CRS) approach was used from the input-oriented Data Envelopment Analysis (DEA) model. Input-oriented analysis has been preferred because it is more likely to minimize inputs rather than maximize outputs in the field of health. As input variables in the study; the total number of physicians per 100,000 people, the total number of nurses and midwives per 100,000 people and the total number of hospitals in the regions were determined. As an output variable, the infant mortality rate in all weeks was used (by calculating the reverse using the division process). According to the analysis findings; Istanbul, Western Marmara, Eastern Marmara, Western Black Sea and Eastern Black Sea regions were found to be fully efficient. The Middle Eastern Anatolia region received the lowest score with a score of 0.657, while the Southeastern Anatolia region is one of the regions with a low score of 0.666. Regions with low efficiency scores are likely to be able to achieve their current output with lower inputs. The health performances of the regions throughout Turkey should be evaluated periodically and appropriate steps should be taken to make the necessary improvements.

Anahtar Kelimeler

Health Sector, Infant Mortality Rate, Performance, Health Indicators

Türkiye’de Bebek Ölüm Hızının Bölgelerarası Değerlendirilmesi

Öz

Sağlık sektörü, hem ülke içerisinde hem de ülkeler arasındaki gelişmişlik karşılaştırmalarında önemli göstergeleri içerisinde barındırmaktadır. Bu araştırmada, Türkiye’deki bölgelerin bebek ölüm hızı açısından etkinliklerinin kıyaslanması amaçlanmıştır. Sağlık Bakanlığı’nca düzenli olarak çıkarılan sağlık istatistikleri yıllıklarındaki, İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflaması’nda (İBBS-1) belirlenen bölgeler arasında kıyaslamalar yapılmıştır. Türkiye; İBBS-1 sınıflamasına göre 12 bölgeye ayrılmıştır. 2020 yılı verileri ulaşılabilen en güncel veriler olduğundan analizler 2020 yılı için yapılmıştır. Girdi odaklı Veri Zarflama Analizi (VZA) modelinden, ölçeğe göre sabit getiri (CRS-Constant Returns to Scale) yaklaşımı kullanılmıştır. Sağlık alanında çıktıları maksimize edebilmek yerine, girdileri minimize edebilme ihtimalinin daha fazla olmasından dolayı girdi yönelimli analiz tercih edilmiştir. Çalışmada girdi değişkenleri olarak; 100.000 kişiye düşen toplam hekim sayısı, 100.000 kişiye düşen toplam hemşire ve ebe sayısı ve bölgelerdeki mevcut toplam hastane sayısı belirlenmiştir. Çıktı değişkeni olarak ise tüm haftalardaki bebek ölüm hızı (tersi) kullanılmıştır. Analiz bulgularına göre; İstanbul, Batı Marmara, Doğu Marmara, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz bölgeleri tam etkin olarak bulunmuştur. En düşük puanı 0,657 puanı ile Ortadoğu Anadolu bölgesi alırken, Güneydoğu Anadolu bölgesi de 0,666 ile düşük puan alan bölgelerdendir. Etkinlik skorları düşük olan bölgelerin, mevcut çıktılarına daha az girdi kullanarak ulaşabilmeleri olasıdır. Türkiye genelinde bölgelerin sağlık performansları, periyodik değerlendirilmeli ve gerekli iyileştirmelerin yapılabilmesi için uygun adımlar atılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sektörü, Bebek Ölüm Hızı, Performans, Sağlık Göstergeleri

Kaynakça

• Akbulut, F. ve Şenol, O. (2022). Üst Gelir Grubundaki Ülkelerin Covid-19 Mücadelesinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2) , 679-689.
• Ağırbaş, İ. (2014). Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim ve Maliyet Analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ağırbaş, İ., Akbulut, Y., ve Önder, Ö. R. (2011). Atatürk Dönemi Sağlık Politikası. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 12(48), 733–748.
• Alaiad, A., Najadat, H., Al-Mnayyis, N., ve Khalil, A. (2018). Associative Classification of the Jordanian Hospitals Efficiency Based on DEA. 2018 IEEE Conference on Big Data and Analytics, ICBDA 2018, 23–26.
• Babacan, A. (2006). Türkiye’deki Üniversitelerde VZA Yöntemiyle Verimlilik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Sivas.
• Bhat, R., Verma, B. B., ve Reuben, E. (1985). Envelopment Analysis (DEA). Journal of Health Management, 3(2), 309–328.
• Çakmak, E. ve Örkcü, H. H. (2016). Türkiye’deki İllerin Etkinliklerinin Sosyo-Ekonomik Temel Göstergelerle Veri Zarflama Analizi Kullanarak İncelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1).
• Çelik, Y., Khan, M., ve Hikmet, N. (2017). Achieving Value for Money in Health: a Comparative Analysis of OECD Countries and Regional Countries. International Journal of Health Planning and Management, 32(4), e279–e298.
• Charnes, A., Cooper, W., Lewin, A. Y. ve Seiford, L. M. (1996). Data Envelopment Analysis. USA: Kluwer Academic Publishers.
• Charnes, A., Cooper, W. W. ve Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. XXI Simpósio Brasileiro de Recursos Hídricos, 2, 429–444.
• Farrell, M. J. (1957). The Measurement of Productivite Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), 120(3), 253–290.
• Konca, M., ve Teleş, M. (2017). İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflamasına (İBBS) Göre Bölgelerin Sağlık Performanslarının Karşılaştırılması. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara.
• Kutlar, A., ve Salamov, F. (2016). Azerbaycan Kamu Hastanelerinin Etkinliğinin VZA Uygulaması ile Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 1–17.
• Naveh, E. ve Stern, Z. (2005). How Quality İmprovement Programs Can Affect General Hospital Performance. International Journal of Health Care Quality Assurance, 18(4), 249–270.
• Özdemir, A. İ. (2009). Hizmet Sektörü Etkinliğinin Makro Düzeyde İncelenmesi: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkelerin Sağlık Sektörü Üzerine Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33 (Temmuz-Aralık), 189–204.
• Ramanathan, R. (2005). Operations Assessment of Hospitals in The Sultanate of Oman. International Journal of Operations and Production Management, 25(1), 39–54.
• Ravangard, R., Hatam, N., Teimourizad, A., ve Jafari, A. (2014). Factors affecting the technical efficiency of health systems: A case study of economic cooperation organization (ECO) countries (2004–10). International Journal of Health Policy and Management, 3(2), 63–69.
• Şahin, I., Özcan, Y. A., Özgen, H. (2011). Assessment of Hospital Efficiency Under Health Transformation Program in Turkey. Central European Journal of Operations Research, 19, 19–37.
• Şahin, İ. (1999). Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi. Amme İdaresi Dergisi, 32(2).
• Şahin, İsmet. (2008). Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1).
• SB., (2021). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Selamzade, F. (2021). Evaluation of the Effıciency of the Healthcare Systems of the Russian Federation with Data Envelopment Analysis: An Example of Republics. Globus: Economy and Law, 7(41), 7–20.
• Şenol, O., Cansever, İ. H., ve Gökkaya, D. (2022). Investigation of the Effects of Economic Indicators on Child Mortality: Panel Data Analysis. Journal of International Health Sciences and Management, 8(15), 12–21.
• Uğurluoğlu, Ö. ve Çelik, Y. (2005). Sağlık Sistemleri Performans Ölçümü, Önemi ve Dünya Sağlık Örgütü Yaklaşımı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1), 3–29.
• Wang, B. B., Ozcan, Y. A., Wan, T. T. H., ve Harrison, J. (1999). Trends in Hospital Efficiency Among Metropolitan Markets. Journal of Medical Systems, 23(2), 83–97.
• Yıldırım, H. H., ve Yıldırım, T. (2011). Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türkiye Sağlık Sektörü, 2. Baskı. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Yüksel, O. (2021a). Azerbaycan’daki İllerin Sağlık Etkinliklerinin Karşılaştırılması. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies JAVS), 4(4), 443–450.
• Yüksel, O. (2021b). Comparison of Healthcare Systems Performances In OECD Countries. International Journal of Health Services Research and Policy, 6(2), 251–261.