Türkiye’de Sağlık Çalışanları Üzerinde Yapılmış Duygusal Emek Konulu Makalelerin Bibliyometrik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2025

Kenan Aslanov

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de sağlık çalışanları üzerine yapılan duygusal emek konulu akademik araştırmaların bibliyometrik analizini yaparak, bu alandaki akademik eğilimleri ve gelişim süreçlerini incelemeyi, önceki çalışmaların sayısal analizini gerçekleştirerek literatürdeki boşlukları tespit etmeyi amaçlamaktadır. Geçmiş çalışmalar, duygusal emeğin sağlık sektöründeki önemini vurgulamış ve bu kavramın sağlık çalışanlarının psikolojik sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyerek, zaman içinde literatürün nasıl geliştiğini göstermektedir. Özellikle 2010 sonrasında duygusal emek konusuna yönelik akademik ilgi belirgin bir artış göstermiş ve bu kavram sağlık sektöründe önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Araştırmada 2010-2024 yılları arasında yayımlanan 63 makalenin analiz sonucuna göre, 2018’den sonra bu alandaki akademik ilginin hızla arttığını ve 2022-2023 yıllarında ise yapılan çalışmaların sayısında dikkat çekici bir artış olduğunu ortaya koymaktadır. İncelenen makalelerde genellikle nicel yöntemler kullanıldığı ve hemşireler başta olmak üzere sağlık çalışanlarının örneklem grubu olarak seçildiği görülmüştür. En yaygın kullanılan ölçekler, Diefendorff (2005) ve Grandey (2003) tarafından geliştirilmiş olan duygusal emek ölçekleridir. Çalışmaların büyük bir kısmı iki yazar tarafından yazılmış olup, atıf sayılarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, anahtar kelimeler arasında "duygusal emek", "sağlık çalışanları", "hemşirelik", "tükenmişlik" ve "işten ayrılma niyeti" gibi terimler sıklıkla kullanılmaktadır. Sağlık çalışanlarının duygusal emek seviyelerine yönelik kuramsal çalışmaların yapılması, bu alandaki literatürü derinleştirerek, duygusal emeğin sektördeki etkilerini daha kapsamlı bir şekilde anlamaya yardımcı olacak ve gelecekteki uygulamalara ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Emek , Sağlık Çalışanları , Bibliyometrik Analiz , Türkiye

Kaynakça

• Akçay, C., & Çoruk, A. (2012). Çalışma yaşamında duygular ve yönetimi: Kavramsal bir inceleme. Eğitimde Politika Analizi, 1(1), 3–25.
• Al, U., Sezen, U., & Soydal, İ. (2019). Türkiye’nin bilimsel yayınlarının sosyal ağ analizi yöntemiyle değerlendirilmesi (Hacettepe Üniversitesi Proje Raporları, No. 110K044). Hacettepe Üniversitesi.
• Ashforth, B. E., & Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88–115.
• Bektaş, U., & Çetin, M. (2020). Pandemi sürecince sağlık çalışanlarında iş tutkusu, duygusal emek ve iş-aile zenginleşmesi ilişkisinin incelenmesi. Turkish Studies, 15(6), 189–204.
• Brotheridge, C. M., & Grandey, A. A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of “people work.” Journal of Vocational Behavior, 60(1), 17–39.
• Brotheridge, C. M., & Lee, R. T. (2005). Development and validation of the Emotional Labour Scale. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(3), 195–218.
• Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117–134.
• Chen, C. C., Lan, Y. L., Chiou, S. L., & Lin, Y. C. (2022). The effect of emotional labor on the physical and mental health of health professionals: Emotional exhaustion has a mediating effect. Healthcare, 11(1), 104.
• Chu, K. H. L., & Murrmann, S. K. (2006). Development and validation of the hospitality emotional labor scale. Tourism Management, 27(6), 1181–1191.
• Diefendorff, J. M., Croyle, M. H., & Gosserand, R. H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339–357.
• Grandey, A. A., & Gabriel, A. S. (2015). Emotional labor at a crossroads: Where do we go from here? Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 2(1), 323– 349.
• Gray, B. (2009). The emotional labour of nursing: Defining and managing emotions in nursing work. Nurse Education Today, 29(2), 168–175.
• Jeung, D. Y., Kim, C., & Chang, S. J. (2018). Emotional labor and burnout: A review of the literature. Yonsei Medical Journal, 59(2), 187–193.
• Karimi, L., Leggat, S. G., Donohue, L., Farrell, G., & Couper, G. E. (2014). Emotional rescue: The role of emotional intelligence and emotional labour on well-being and job stress among community nurses. Journal of Advanced Nursing, 70(1), 176–186.
• Kerse, G., & Özdemir, Ş. (2018). Sağlık sektörü çalışanlarının duygusal emek davranışları örgütsel bağlılık ile açıklanabilir mi? Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 151–163.
• Kesen, M., & Akyüz, B. (2016). Duygusal emek ve prososyal motivasyonun işe gömülmüşlüğe etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 233–250.
• Kinman, G., & Leggetter, S. (2016). Emotional labour and wellbeing: What protects nurses? Healthcare, 4(4), 89.
• Mann, S. (2005). A health-care model of emotional labour: An evaluation of the literature and development of a model. Journal of Health Organization and Management, 19(4–5), 304–317.
• Mann, S., & Cowburn, J. (2005). Emotional labour and stress within mental health nursing. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 12(2), 154–162.
• Martínez-Iñigo, D., Totterdell, P., Alcover, C. M., & Holman, D. (2007). Emotional labour and emotional exhaustion: Interpersonal and intrapersonal mechanisms. Work & Stress, 21(1), 30– 47. McCreight, B. S. (2005). Perinatal grief and emotional labour: A study of nurses’ experiences in gynae wards. International Journal of Nursing Studies, 42(4), 439–448.
• Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986–1010.
• Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1997). Managing emotions in the workplace. Journal of Managerial Issues, 257–274.
• Özen, M. Y., & Yüceler, A. (2019). Sağlık çalışanlarında duygusal emek, tükenmişlik ve iş tatmini ilişkisinin incelenmesi: Konya ilinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 194–209.
• Rhoades, L., & Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: A review of the literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698–714.
• Sezen, B., & Soydal, B. (2019). Bibliyometrik analiz yönteminin kullanımı ve sağlık araştırmalarına etkisi. Sağlık Yönetimi Dergisi, 12(2), 45–60.
• Sohn, B. K., Park, S. M., Park, I. J., Hwang, J. Y., Choi, J. S., Lee, J. Y., & Jung, H. Y. (2018). The relationship between emotional labor and job stress among hospital workers. Journal of Korean Medical Science, 33(39), e246.
• Suh, C., & Punnett, L. (2021). Surface-acting emotional labor predicts depressive symptoms among health care workers over a 2-year prospective study. International Archives of Occupational and Environmental Health, 94, 367–375.
• Şenel, G., & Aydoğan, E. (2019). Etik liderliğin duygusal emek üzerine etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 286–309.
• Tsang, K. K. (2011). Emotional labor of teaching. Educational Research, 2(8), 1312–1316. Tunçel, Y. İ., Kaya, M., Kuru, R. N., Menteş, S., & Ünver, S. (2014). Onkoloji hastanesi yoğun bakım ünitesinde hemşirelerin tükenmişlik sendromu. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi, 12, 57–62.
• Üstün, F. (2017). Örgütsel adalet algısının duygusal emek üzerine etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(4), 801–818.
• Ünlü, O., & Yürür, S. (2011). Duygusal emek, duygusal tükenme ve görev/bağlamsal performans ilişkisi: Yalova’da hizmet sektörü çalışanları ile bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 183–207.
• Wharton, A. S. (2009). The sociology of emotional labor. Annual Review of Sociology, 35(1), 147–165.
• Whiley, L. A., & Grandy, G. (2022). The ethics of service work in a neoliberal healthcare context: Doing embodied and “dirty” emotional labor. Qualitative Research in Organizations and Management: An International Journal, 17(1), 136–157.
• Wong, C. S., & Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. The Leadership Quarterly, 13(3), 243–274.
• Yang, F. H., & Chang, C. C. (2008). Emotional labour, job satisfaction and organizational commitment amongst clinical nurses: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 45(6), 879–887.
• Yeni, Z. (2015). Beş faktör kişilik özellikleri ile duygusal emek arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma [Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı].
• Zupic, I., & Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429–472.