Covid-19 Sürecinde Fiziksel Aktivite Amacıyla Açık Rekreasyon Alanlarını Tercih Eden Bireylerin Mekân Seçimi ve Fiziksel Aktiviteye Katılımını Etkileyen Faktörler

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 73 - 85, 27.12.2021

Hasan Suat Aksu , Alper Kaya , Fatma Arslan

https://doi.org/10.32706/tusbid.952292

Öz

Covid-19 sürecinde açık alanların ön plana çıkması ve bu alanların seçim kriterleri göz önüne alındığında fiziksel aktivite amaçlı rekreasyon alanların kullanımını incelemek bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın çıkış noktası, özellikle covid 19 sürecinde artan fiziksel aktivite için açık alan rekreasyon alanlarının kullanımının demografik veriler ışığında araştırılmasıdır. Bu sebeple araştırmanın amacı, covid-19 sürecinde fiziksel aktivite amaçlı rekreasyon alanlarını tercih eden kullanıcıların mekan seçimlerinde etkili olan faktörleri tespit edebilmektir. Betimsel tarama deseni kullanılarak tasarlanan bu çalışmada olasılıksız örnekleme yöntemlerinden kolayda örneklem seçilmiştir. Araştırmanın evrenini Konya ilinde ikamet eden 18-65 yaş arası rekreasyon alanlarını kullanan yetişkinler oluştururken, örneklem grubu 450 kişidir. Çalışmanın verileri “Fiziksel Aktivite Mekânı Değerlendirme” ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Ölçek, fiziksel aktivite amaçlı mekan seçimi ve mekan seçimi kısıtlayıcıları olarak iki alt boyuta sahiptir. Verilerin analiz kısmında bağımsız örneklemler için t-testi ve ANOVA testleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, mekan seçimi alt boyutunun erkeklere kıyasla kadınlarda, kısıtlayıcılar alt boyutunun ise kadınlara kıyasla erkeklerde anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, fiziksel aktivite amaçlı rekreasyon alanlarının tercihinde alanın temizliği, ışıklandırma ve alanın bakımlı olmasının, alan tercihinde etkili faktörlerin temizlik ve güvenlik unsurunda birleştiğini göstermektedir. Bir diğer sonuç ise, mekan seçiminde, alanın yeterince ağaçlı olmamasının en etkin kısıtlayıcı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon alanları, Covid-19, Fiziksel aktivite katılımı, Mekan seçimi

Factors Affecting the Selection of Space and Participation in Physical Activity of Individuals Preferring Outdoor Recreation Areas for Physical Activity in the Covid-19 Process

Öz

Considering the prominence of open spaces in the Covid-19 process and the selection criteria of these areas, it is a necessity to examine the use of recreation areas for physical activity. The starting point of the study is to investigate the use of outdoor recreation areas for increased physical activity, especially in the covid 19 process, in the light of demographic data. For this reason, the aim of the research is to determine the factors that affect the venue choices of users who prefer physical activity recreation areas during the covid-19 process. In this study, which was designed using a descriptive scanning design, convenience sampling was chosen from the non-probability sampling methods. The population of the research consists of adults between the ages of 18-65 residing in Konya and using recreational areas, while the sample group is 450 people. The data of the study were obtained by using the "Physical Activity Space Evaluation" scale. The scale has two sub-dimensions as constraints of venue selection for physical activity and site selection constraints. In the analysis part of the data, t-test and ANOVA tests were used for independent samples. According to the findings, it was determined that the sub-dimension of space selection differed significantly in women compared to men, and the sub-dimension on constraints differed significantly in men compared to women. As a result, it shows that the cleanliness of the area, the lighting and the well-keptness of the area in the preference of recreation areas for physical activity, the factors that affect the area preference are combined with the elements of cleanliness and security. Another result is that it has been determined that the lack of trees in the area is the most effective constraint in the selection of the place.

Anahtar Kelimeler

Recreation areas, Covid-19, Physical activity participation, Venue selection

Kaynakça

• Alexandris, K., ve Carroll, B. (1997). Demographic differences in the perception of constraints on recreational sport participation: results from a study in Greece. Leisure Studies, 16(2), 107–125. https://doi.org/10.1080/026143697375449
• Andrade, R. D., Junior, G. J. F., Capistrano, R., Beltrame, T. S., Pelegrini, A., Crawford, D. W., ve Gomes Felden, É. P. (2019). Constraints to leisure-time physical activity among Brazilian workers. Annals of Leisure Research, 22(2), 202–214. https://doi.org/10.1080/11745398.2017.1416486
• Ardahan, F., ve Lapa, T. Y. (2011). Açık alan rekreasyonu: bisiklet kullanıcıları ve yürüyüşçülerin doğa sporu yapma nedenleri ve elde ettikleri faydalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1329–1341.
• Armutcu, F. (2018). Fiziksel Aktivite Amaçlı Park ve Rekreasyon Alanlarının Kullanımını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Batman Ü. Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Batman.
• Aşıkkutlu, H. S. (2008). Rekreasyonel Motivasyon ve Kısıtlayıcılar; Ankara Göksu Parkı ve Harikalar Diyarı Parkı Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Düzce.
• Bayram, A. T., & Kavlak, H. T. (2021). Rekreasyon ve Teknoloji. S. Gül Güneş & F. Varol, (Ed.). Rekreasyon: Disiplinlerarası Yaklaşım ve Örnek Olaylar içinde (ss. 383 -402). Ankara: Nobel Kitabevi.
• Brown, R. A., Abrantes, A. M., Minami, H., Read, J. P., Marcus, B. H., Jakicic, J. M., Strong, D. R., Dubreuil, M. E., Gordon, A. A., Ramsey, S. E., Kahler, C. W., ve Stuart, G. L. (2014). A preliminary, randomized trial of aerobic exercise for alcohol dependence. Journal of Substance Abuse Treatment, 47(1), 1–9. https://doi.org/10.1016/j.jsat.2014.02.004
• Burtscher, J., Burtscher, M., ve Millet, G. P. (2020). (Indoor) isolation, stress, and physical inactivity: Vicious circles accelerated by COVID‐19? Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 30(8), 1544–1545. https://doi.org/10.1111/sms.13706
• Cairney, J., Dudley, D., Kwan, M., Bulten, R. ve Kriellaars, D. (2019). Physical Literacy, Physical Activity and Health: Toward an Evidence-Informed Conceptual Model. Sports Medicine içinde (C. 49, Sayı 3, ss. 371–383). Springer International Publishing.
• Caspersen, C., Powell, K. (1985). Physical activity, exercise, and physical fitness: definitions and distinctions for health-related research. Public Health Rep, 1(2), 126–131.
• Chick, G., Hsu, Y.-C., Yeh, C.-K., ve Hsieh, C.-M. (2015). Leisure Constraints, Leisure Satisfaction, Life Satisfaction, and Self-Rated Health in Six Cities in Taiwan. Leisure Sciences, 37(3), 232–251. https://doi.org/10.1080/01490400.2014.967897
• Crisafulli, A., ve Pagliaro, P. (2020). Physical activity/inactivity and COVID-19. European Journal of Preventive Cardiology, 204748732092759. https://doi.org/10.1177/2047487320927597
• Çuhadar, A., Yusuf, E. R., Demirel, M., & Demirel, D. H. (2019). Bireyleri rekreasyonel amaçlı egzersize motive eden faktörlerin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 153-161.
• Demirel, E. T. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Tasarımlar için bir rehber (Ş. ASLAN (ed.)). Eğitim Yayınevi.
• Du, J., Floyd, C., Kim, A. C. H., Baker, B. J., Sato, M., James, J. D., ve Funk, D. C. (2020). To be or not to be: negotiating leisure constraints with technology and data analytics amid the COVID-19 pandemic. Leisure Studies, 00(00), 1–14. https://doi.org/10.1080/02614367.2020.1862284
• Elnaggar, R. K. (2021). Within 5‐year off‐chemotherapy: How the cardio‐respiratory response to exercise is related to energy expenditure, fatigue, and adiposity in children with acute lymphoblastic leukaemia? European Journal of Cancer Care. https://doi.org/10.1111/ecc.13418
• Erdemir, E. (2020). Obezite Hastalarında Orta ve Yüksek Şiddette Uygulanan Aerobik Egzersizin Metabolik Faktörler, Vücut Kompozisyonu, Kas Gücü, Aerobik Kapasite Üzerine Olan Etkilerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Isparta.
• Faulkner, J., O’Brien, W. J., McGrane, B., Wadsworth, D., Batten, J., Askew, C. D., Badenhorst, C., Byrd, E., Coulter, M., Draper, N., Elliot, C., Fryer, S., Hamlin, M. J., Jakeman, J., Mackintosh, K. A., McNarry, M. A., Mitchelmore, A., Murphy, J., Ryan-Stewart, H., … Lambrick, D. (2020). Physical activity, mental health and well-being of adults during initial COVID-19 containment strategies: A multi-country cross-sectional analysis. Journal of Science and Medicine in Sport, November, 2020.07.15.20153791
• Floyd, M. F., Nicholas, L., Lee, I., Lee, J.-H., ve Scott, D. (2006). Social Stratification in Recreational Fishing Participation: Research and Policy Implications. Leisure Sciences, 28(4), 351–368. https://doi.org/10.1080/01490400600745860
• George, D. (2011). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference. Pearson Education India.
• Grande, A. J., Keogh, J., Hoffmann, T. C., Beller, E. M., ve Del Mar, C. B. (2015). Exercise versus no exercise for the occurrence, severity and duration of acute respiratory infections. Cochrane Database of Systematic Reviews. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010596.pub2
• Gümüş, H., Alay Özgül, S., & Karakiliç, M. (2017). Fiziksel Akti̇vi̇te İçi̇n Park ve Rekreasyon Alanlarina Gelen Kullanicilarin Mekan Seçi̇mi̇ni̇ ve Fi̇zi̇ksel Akti̇vi̇teye Katilimini Etki̇leyen Faktörler. Spormetre, 15(1), 31–38.
• Gümüş, H., Alay, Ö. S., ve Karakiliç, M. (2015). Fiziksel Aktivite Mekânı Değerlendirme Ölçeği (FAMDÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 26(1), 1–8.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz (4. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Henderson, K. A. ve Dialeschki, M. D. (1991). A sense of entitlement to leisure as constraint and empowerment for women. Leisure Sciences, 13(1), 51–65. https://doi.org/10.1080/01490409109513124
• Hudson, S. (2000). The Segmentation of Potential Tourists: Constraint Differences between Men and Women. Journal of Travel Research, 38(4), 363–368. https://doi.org/10.1177/004728750003800404
• Işıkgöz, E., Esentaş, M., ve Şahin, H. M. (2018). Beden Eğitimi ve Spor Alanında Öğrenim Gören Öğrencilerin Fiziksel Aktivite Mekân Seçimini ve Fiziksel Aktiviteye Katılımını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 21–32.
• Jackson, E. L. ve Searle, M. S. (1985). Recreation Non-Participation And Barriers to Participation: Concepts, and Models. Loisir et Société / Society and Leisure, 8(2), 693–707. https://doi.org/10.1080/07053436.1985.10715236
• Jackson, E. L., Henderson, K. A., ve Henderson, K. A. (1995). Gender‐based analysis of leisure constraints. Leisure Sciences, 17(1), 31–51. https://doi.org/10.1080/01490409509513241
• Jackson, S. B., Stevenson, K. T., Larson, L. R., Peterson, M. N. ve Seekamp, E. (2021). Outdoor Activity Participation Improves Adolescents’ Mental Health and Well-Being during the COVID-19 Pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2506. https://doi.org/10.3390/ijerph18052506
• Johnson, C. Y., Bowker, J. M., ve Cordell, H. K. (2001). Outdoor Recreation Coustraiuts: Au Examination of Race, Gender, and Rural Dwelling. Southern rural sociology, 17, 111–113.
• Kavlak, H. T., Bayram, A. T., & Çelen, O. (2020). K Kuşağının Rekreasyona Katılımı ve Yaratıcı Düşünme Eğilimi Arasındaki İlişki. B. Bayazıt, E. Karaçar & O. Yılmaz, (Ed). Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Kitabı-3 içinde (ss. 44-56). Ankara: Çizgi Kitabevi.
• Kavlak, H. T., Düzgün, E., Karaçar, E., & Zararsız, H. F. (2021). Tiyatro Oyuncularının Boş Zaman Tatminleri ve Yaşam Doyumları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research/JRTR, 8(1), 73-93.
• Kelly, J. R. (1983). Leisure styles: A hidden core. Leisure sciences, 5(4), 321-338.
• Kim, Y.-J., Cho, J.-H., & Park, Y.-J. (2020). Leisure Sports Participants’ Engagement in Preventive Health Behaviors and Their Experience of Constraints on Performing Leisure Activities During the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Psychology, 11, 1–9.
• Lee, J.-H., Scott, D., ve Floyd, M. F. (2001). Structural Inequalities in Outdoor Recreation Participation: A Multiple Hierarchy Stratification Perspective. Journal of Leisure Research, 33(4), 427–449.
• Morris, J. N., Heady, J. A., Raffle, P. A. B., Roberts, C. G., ve Parks, J. W. (1953). Coronary Heart-Dısease and Physıcal Actıvıty of Work. The Lancet, 262(6796), 1111–1120.
• Nambi, G., Abdelbasset, W. K., Elshehawy, A. A., Eltrawy, H. H., Abodonya, A. M., Saleh, A. K., ve Hussein, R. S. (2021). Yoga in Burn: Role of pranayama breathing exercise on pulmonary function, respiratory muscle activity and exercise tolerance in full-thickness circumferential burns of the chest. Burns, 47(1), 206–214. https://doi.org/10.1016/j.burns.2020.06.033
• Nathan, A., George, P., Ng, M., Wenden, E., Bai, P., Phiri, Z., ve Christian, H. (2021). Impact of COVID-19 Restrictions on Western Australian Children’s Physical Activity and Screen Time. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2583. https://doi.org/10.3390/ijerph18052583
• Nieman, D. C., ve Wentz, L. M. (2019). The compelling link between physical activity and the body’s defense system. Journal of Sport and Health Science, 8(3), 201–217. https://doi.org/10.1016/j.jshs.2018.09.009
• Onur, M. (2020). Covid-19 Salgın Döneminde Peyzaj ve İnsan İlişkisinin Mekânsal Tercihler Üzerinden İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), 1689–1699.
• Paravidino, V. B., Mediano, M. F. F., Crochemore-Silva, I., da Cruz, V. L., Antunes, M. M. L., Beaulieu, K., Gibbons, C., Finlayson, G., Blundell, J. E., ve Sichieri, R. (2020). The compensatory effect of exercise on physical activity and energy intake in young men with overweight: The EFECT randomised controlled trial. Physiology & Behavior, 113249.
• Peçanha, T., Goessler, K. F., Roschel, H., ve Gualano, B. (2020). Social isolation during the COVID-19 pandemic can increase physical inactivity and the global burden of cardiovascular disease. American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology, 318(6), 1441–1446.
• Pekel, H. A., Aydos, L., Uzun, A., Bozoğlu, M. S., & Demirel, M. (2020). The Effect Of Zumba And Reformer Exercises On Female Body Composition. IJOEC, 5(11), 2316-2338.
• Raymore, L. A., Godbey, G. C., ve Crawford, D. W. (1994). Self-Esteem, Gender, and Socioeconomic Status: Their Relation to Perceptions of Constraint on Leisure Among Adolescents. Journal of Leisure Research, 26(2), 99–118. https://doi.org/10.1080/00222216.1994.11969948
• Scudiero, O., Lombardo, B., Brancaccio, M., Mennitti, C., Cesaro, A., Fimiani, F., Gentile, L., Moscarella, E., Amodio, F., Ranieri, A., Gragnano, F., Laneri, S., Mazzaccara, C., Di Micco, P., Caiazza, M., D’Alicandro, G., Limongelli, G., Calabrò, P., Pero, R., ve Frisso, G. (2021). Exercise, Immune System, Nutrition, Respiratory and Cardiovascular Diseases during COVID-19: A Complex Combination. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(3), 904. https://doi.org/10.3390/ijerph18030904
• Shahidi, S. H., Stewart Williams, J., ve Hassani, F. (2020). Physical activity during COVID‐19 quarantine. Acta Paediatrica, 109(10), 2147–2148. https://doi.org/10.1111/apa.15420
• Shimada, T., Ito, S., Makabe, A., Yamanushi, A., Takenaka, A., ve Kobayashi, M. (2019). Aerobic exercise and cognitive functioning in schizophrenia: A pilot randomized controlled trial. Psychiatry Research, 282(1), 1–3. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2019.112638
• Shores, K. A., Scott, D., ve Floyd, M. F. (2007). Constraints to outdoor recreation: A multiple hierarchy stratification perspective. Leisure Sciences, 29(3), 227–246.
• Stanis, S. A. W., Schneider, I. E., Chavez, D. J., ve Shinew, K. J. (2009). Visitor Constraints to Physical Activity in Park and Recreation Areas : Differences by Race and Ethnicity. Journal of park and recreation administration, 27(3), 78–95.
• Stockwell, S., Trott, M., Tully, M., Shin, J., Barnett, Y., Butler, L., ... & Smith, L. (2021). Changes in physical activity and sedentary behaviours from before to during the COVID-19 pandemic lockdown: a systematic review. BMJ Open Sport & Exercise Medicine, 7(1), 1-8.
• Tan, X., Alén, M., Wiklund, P., Partinen, M., ve Cheng, S. (2016). Effects of aerobic exercise on home-based sleep among overweight and obese men with chronic insomnia symptoms: a randomized controlled trial. Sleep Medicine, 25, 113–121. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2016.02.010
• Taskin, M., Budak, H., Taskin, M., Bozoglu, M. S., & Taskin, H. (2018). The effect of massage and kınesıotape applıcatıons on maximal squat strength. Ovidius University Annals, Series Physical Education and Sport/Science, Movement and Health, 18(2), 160-166.
• Todd, S. L., Graefe, A. R., & Mann, W. (2001). Differences in SCUBA diver motivations based on level of development. In Proceedings of the 2001 Northeastern Recreation Research Symposium. New York (pp. 107-114).
• Toprakçı, E., ve Meşe, Ö. F. (2019). Türkiye’de Bireylerin Eğitim Düzeyi ile Sağlığı Arasındaki İlişkisi: Ulusal Veriler Işığında Bir Analiz. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 118–143. https://doi.org/10.21764/maeuefd.552228
• Torkildsen, G. (2005). Leisure and recreation management. London: Routledge.
• Uzun, A., Akbulut, A., Erkek, A., Pamuk, Ö., & Bozoğlu, M. S. (2020). Effect of age on speed and agility in early adolescence. International Journal of Applied Exercise Physiology, 9(8), 168-175.
• Vancampfort, D., ve Ward, P. B. (2019). Physical activity correlates across the lifespan in people with epilepsy: a systematic review. Disability and Rehabilitation, 1–8. https://doi.org/10.1080/09638288.2019.1665113
• Varol, F., Köseoğlu, A., ve Kuzu, Ö. H. (2019). Turizm Fakülteleri’nin Rekreasyon Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21, 197–218.
• WHO, (2020). Coronavirus disease (COVID-19): Staying active. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19-staying-active.
• WHO, (2021). Stay physically active during self-quarantine. Erişim adresi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/publications-and-technical-guidance/noncommunicable-diseases/stay-physically-active-during-self-quarantine.
• Woods, J. A., Hutchinson, N. T., Powers, S. K., Roberts, W. O., Gomez-Cabrera, M. C., Radak, Z., Berkes, I., Boros, A., Boldogh, I., Leeuwenburgh, C., Coelho-Júnior, H. J., Marzetti, E., Cheng, Y., Liu, J., Durstine, J. L., Sun, J., ve Ji, L. L. (2020). The COVID-19 pandemic and physical activity. Sports Medicine and Health Science, 2(2), 55–64. https://doi.org/10.1016/j.smhs.2020.05.006
• Zhang, X.-Y., Song, Y.-C., Liu, C.-B., Qin, C., Liu, S.-H., ve Li, J.-J. (2021). Effectiveness of oral motor respiratory exercise and vocal intonation therapy on respiratory function and vocal quality in patients with spinal cord injury: a randomized controlled trial. Neural Regeneration Research, 16(2), 375. https://doi.org/10.4103/1673-5374.290909