Çocuk Yetiştirme Stillerine Bağlı Olarak Gelişen Çocukluk Çağı Travmaları ve Erişkin Dönem Obezitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 136 - 150, 31.12.2019

Özgür Sağlam Yasemin Soylu

Öz

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından en riskli 10 hastalıktan biri olarak kabul edilmekte ve günümüz dünyasında, özellikle gelişmiş ülkelerde en önemli bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Problemli yeme davranışları ve yeme bozuklukları tıbbi, sosyal ve psikolojik sorunlara yol açmakta ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Problemli yeme davranışlarının toplumda görülme sıklığı gün geçtikçe artmakta ve giderek daha ciddi bir sorun haline gelmektedir. Çocukluk çağı travmaları ile psikopatoloji ve yeme bozuklukları arasındaki ilişki literatürde yer bulmaktadır. Amaç: Bu araştırmanın amacı obez bireylerde problemli yeme davranışları ile çocukluk çağı travmaları arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma, İstanbul ilinde bulunan S.B.Ü İstanbul Eğitim Ve Araştırma Hastanesine başvuran ve obezite tanısı konulmuş, okuma-yazma bilen ve araştırmaya gönüllü katılmış, 71 obez birey üzerinde özbildirim yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Sosyodemografik Veri Formu, Çocukluk Çağı Travma Ölçeği Anketi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 25.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bu çalışmaya, Eylül 2019 ile Kasım 2019 tarihleri arasında, Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Süleymaniye Ek Hizmet Binası Beslenme ve Diyetetik Polikliniği’ne başvuran, beden kütle indeksine (BKİ) göre obez olan (BKİ≥30) 71 (47 kadın - 20 erkek-4 cinsiyet belirtmeyen) toplam 71 birey katılmıştır. Çalışmada erişkin dönem obezitesi ve çocukluk çağı travmaları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bireylerin, vücut ağırlığı, boy uzunluğu, bel çevresi, kalça çevresi ölçümü antropometrik ölçüm tekniklerine uygun yapılmıştır. Sosyo-demografik veri formu yüz yüze anket yöntemiyle uygulanmıştır. Çocukluk çağı travmalarını belirlemek için, 20 yaş öncesi istismar ve ihmal yaşantılarını geriye dönük nicelik olarak değerlendirmede kullanılan, Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği Vedat Şar ve arkadaşları tarafından gösterilmiş öz bildirime dayalı Çocukluk Çağı Travma Ölçeği (CTQ-28) kullanılmıştır. Ankete katılan bireylerin en az 18 yaşında olması şart koşulmuştur. Ortalama BKİ değeri, 34.3±6.4 kg/m2 olarak belirlenmiştir (p0.05). Ankete katılan katılımcıların CTQ ortalama puanı 42.6±10.5 bulunmuş (p0.05). Ankete katılan katılımcıların fiziksel istismar, fiziksel ihmal, duygusal istismar, duygusal ihmal, cinsel istismar bildirme sıklığı sırasıyla %26.1, %80.3, %59.2, %89.8, %31.2,) (p<0.05). Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, obez bireylerde problemli yeme davranışları ile çocukluk çağı travmaları arasında anlamlı bir ilişkinin var olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Çocukluk çağında yaşanan travmaların, yaşamın ilerki dönemlerinde psikopatolojilere neden olabileceğinden hareketle, çocukluk çağındaki travmaların yaşanmasını önlemeye yönelik çalışmalar önem taşımaktadır. Bu nedenle, ailelerin bu konudaki bilinç düzeyinin arttırılması ve toplumsal bilincin oluşturulması gerekmektedir. Obez bireylerde problemli yeme davranışları ve çocukluk çağı travmaları arasındaki ilişkinin tüm yönleriyle aydınlatılabilmesi için daha fazla ve büyük çaplı çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Obezite, problemli yeme davranışları, çocuk yetiştirme stilleri, çocukluk çağı travmaları

Kaynakça

• 1. Aydemir Ö, Köroğlu E Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler. Ankara, HYB Basım Yayın, s. 655-661,2012 2.Baysal A, Aksoy M, Besler HT, ve ark. Diyet El Kitabı, 6.baskı, Ankara, Hatipoğlu Kitapevi, Türkiye, 2011. 3.Chung WK, Leibel RL. Considerations regarding the genetics of obesity. Obesity (Silver Spring), 16:33–9, 2008 4. Controlling the global obesity epidemic, 2019, Erişim: (http://www.who.int/nutrition/topics/obesity/en/). Erişim tarihi: 24/10/2019. 5. Gustafson T, Sarwer D. Childhood sexual abuse and obesity, Obes Rev 5:129- 135, 2004 6. Hawkins MA, Stewart JC. Do negative emotional factors have independent associations with excess adiposity?, J Psychosomatic Res 73(4);243-50, 2012. 7. Herman, J. L. (1992). Travma ve İyileşme. (Çev. T. Tosun, 2007). İstanbul: Literatür Yayıncılık 8. Mahan LK, Stump SE, Raymond JL. Krauses’s food and the nutrition care process, Missouri, USA, 2012 9.Pekcan G, Yıldız AK, Küçükerdönmez Ö. Klinikte ve sahada beslenme durumunun saptanması el kitabı. Abott nutrition. 41-43, 2000. 10.Pekcan G. Beslenme Durumunun Saptanması. Diyet El Kitabı. 5. Baskı. Ankara, Hatipoğlu Yayınları. 90-119, 2008. 11. Physical status: The use and interpretation of anthropometry. 1995, Erişim: (http://www.who.int/childgrowth/publications/physical_status/en/1995), Erişim tarihi: 24/10/2019. 12. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, et al. Twelve-year in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol Feb; 28(2):169-80, 2013. 13. Şar V, Öztürk E. ve İkikardeş E. Çocukluk Çağı ruhsal travma ölçeğinin türkçe uyarlanmasının geçerlilik ve güvenilirliği, J Med Sci, 32(4):1054-63, 2012 14. Türkiye beslenme ve sağlık araştırması 2010 –TBSA- Yayın No: SB-SAG-2014/0 Ankara, 2014, Erişim: (http://www.sagem.gov.tr/TBSA_Beslenme_Yayini.pdf), Erişim tarihi: 24/10/2019. 15. Türkiye sağlıklı beslenme ve hareketli hayat programı 2013-2017, Sağlık Bakanlığı 773 Ankara, 2014,Erişim:(http://beslenme.gov.tr/content/files/home/turkiye_saglikli_beslenme_ve_hareketli_hayat_programi.pdf), Erişim tarihi: 15/11/2019. 16. Tyano, S., Iancu, I., Solomon, Z., Sever, J., Goldstein, I., Touvtana, Y. ve ark. (1996). Seven-year followup of child survivors of a bus-train collision. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 35:365-367. 17. Tayfur M. Diyetisyen çalışma rehberi, Ankara, Hatipoğlu Yayınları, 2014