Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalar ile Sosyal Destek Algısını Geliştirmeye Yönelik Grup Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 28 - 36, 16.12.2020

Betül Kübra Doğan , Aslıhan Burcu Öztürk

Öz

Dünyada ve ülkemizde yaygın olarak görülen kronik böbrek yetmezliği, çok boyutlu ve sistematik müdahaleler gerektirmektedir. Kronik böbrek yetmezliğinin gerektirdiği çok boyutlu ve sistematik müdahalelerde, sahip olduğu bütüncül bakış açısı ile tıbbi sosyal hizmet; tıbbi tedavi sürecinde bireylerin biyopsikososyal iyilik halinin gözetilmesi ve psikososyal gereksinimlerinin karşılanması sorumluluğunu üstlenmektedir. Kronik böbrek yetmezliği tedavisinin psikososyal boyutuna odaklanan bu çalışma, hemodiyaliz ünitesinde tedavi gören kronik böbrek yetmezliği hastalarının sosyal destek algılarını geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Çalışma, kronik böbrek yetmezliği hastalarının sosyal destek algılarını geliştirmeye yönelik yürütülen grup çalışmasını içermektedir. Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi hemodiyaliz ünitesinde haftanın üç günü tedavi gören hastalarla yürütülen grup çalışması, nicel araştırma desenlerinden deneysel araştırma olarak tasarlanmıştır. Grup çalışmasının katılımcılar üzerindeki etkisini ortaya koymak amacıyla ön test- son test modelinin kullanıldığı araştırmada, katılımcıların Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’ne verdikleri yanıtlar irdelenmiştir.
Grup çalışması sonrasında katılımcıların algıladıkları sosyal destekte olumlu yönde değişimler gözlenmiş, grup çalışmasının etkisi son test analizleri ile irdelenmiş ve anlamlı değişiklikler saptanmıştır. Saptanan anlamlı değişiklikler doğrultusunda, sonraki süreçte yapılacak araştırma ve uygulamalarda; grup çalışmasından yararlanılmasının sürdürülmesinin ve bu doğrultuda yapılacak çalışmaların devamlılığının başta hastalar olmak üzere hastaların aileleri, sosyal çevreleri ve sağlık alanında çalışan profesyonelleri olumlu etkileyeceği düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Kronik böbrek yetmezliği, tıbbi sosyal hizmet, grup çalışması, sosyal destek algısı

Kaynakça

• [1] 14724 Sayılı Resmi Gazete. (1973, Ekim 7). [2] (2020, 05 19). İletişim Engelleri: https://www.youtube.com/watch?v=DD3RHcvalsk adresinden alındı [3] (2020, 05 19). Etkili İletişimin Önemi-Ben Bilmem Eşim Bilir: https://www.youtube.com/watch?v=UG_BLLKdWBI&t=86s adresinden alındı [4] Acar, A. E. (2011). Kronik Hastalıkların, Hastaların Aile İşlevleri ve Yaşam Doyumları Üzerine Etkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. [5] Akpolat, T., & Utaş, C. (2008). Hemodiyaliz Hekimi El Kitabı I. Samsun: Türk Nefroloji Derneği. [6] Auslander, G. (2001). Social Work in Health Care What Have We Achieved? Journal of Social Work, 201-222. [7] Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. [8] Brunelli, A., Murphy, G., & Athanasou, J. (2016). Effectiveness of Social Support Group Interventions for Psychosocial Outcomes: A Meta-analytic Review. Australian Journal of Rehabilitation Counselling, 104-127. [9] Cohen, S., Sharma, T., Acquaviva, K., Peterson, R., Patel, S., & Kimm, P. (2007). Social Support and Chronic Kidney Disease: An Update. Advances in Chronic Kidney Disease, 335-344. [10] Cukor, D., Cohen, S., Peterson, R., & Kimmel, R. (2007). Psychosocial Aspects of Chronic Disease: ESRD as a Paradigmatic Illness. J Am Soc Nephrol , 3042-3055. [11] Çöl, M. (2009). Kronik Hastalıklar ve Halk Sağlığı Yaklaşımı. Y. H. Aslan içinde, Halk Sağlığı İle İlgili Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar (s. 247-251). Ankara: Ankara Tabip Odası. [12] Duyan, V. (2003). Hastaların Karşılaştığı Sorunlar ve Çözümleri Odağında Tıbbi Sosyal Hizmet. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 39-44. [13] Duyan, V., & Gökçearslan, E. (2004). Sosyal Grup Çalışması Uygulamasının Psikolojik Gereksinimlere Etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 61-74. [14] Ertuğrul Kırık, E. (2020). Onkoloji Servisinde Yatan Hastaların Psikososyal Gereksinimlerini Belirleme. Zonguldak: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik ABD Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi. [15] Güneş, Z., & Öner, H. (2009). Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Ümitsizlik Durumları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24-31. [16] Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin. [17] Keskin, B. (2015). Kronik Böbrek Yetmezliği Tanısı Almış Hemodiyaliz Hastalarında Depresyon Düzeyleri, Algılanan Duygu Dışavurum Düzeyleri ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Uygulamalı Psikoloji Programı Yüksek Lisans Tezi. [18] Khatib, Â. R. (2018). Engelli Çocuk Anneleriyle Yapılan Küçük Grup Çalışmasının Annelerin Ruhsal Durumu ve Sosyal Destek Algıları Üzerine Etkilerinin Araştırılması. Adana: T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Adana Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıpta Uzmanlık Tezi. [19] Kubler-Ross, E. (2008). On Death and Dying. Taylor&Francis e-Library. [20] Nakache, O., & Toledano, E. (Yönetenler). (2011). Intouchables [Sinema Filmi]. [21] Özbesler, C., & İçağasıoğlu Çoban, A. (2010). Hastane Ortamında sosyal Hizmet Uygulamaları: Ankara Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31-46. [22] Özdemir, Ü., & Taşçı, S. (2013). Kronik Hastalıklarda Psikososyal Sorunlar ve Bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi , 57-72. [23] Pekçetin, M. (2019). Bakım Merkezinde Kalan Psikoz Hastalarıyla Gerçekleştirilen Psikososyal Destek Grup Çalışması. İstanbul: İstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji ABD Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Tezi. [24] Piyal, B. (2009). Fiziksel Etkinlik. Y. H. Aslan içinde, Halk Sağlığı İle İlgili Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar (s. 49-53). Ankara: Ankara Tabip Odası. [25] Sevindik, G. (2017). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastaların Algılanan Aile Desteğinin Belirlenmesi. İstanbul: Okan Üniversitesi Sağık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. [26] Soylu, G. (2018). Hemodiyaliz Tedavisi Gören Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Psikolojik Dayanıklılığının Yaşam Kalitesine Etkisi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. [27] Spiegel, D. (1994). Health Caring Psychosocial Support for Patients with Cancer. CANCER Supplement , 1453-1457. [28] Sułowicz, W., & Radziszewski, A. (2006). Pathogenesis and treatment of dialysis hypotension. Kidney International, 36-39. [29] Şahan, E. (2010). Kronik Böbrek Yetmezliği Tanısı ile İzlenen Adölesanların Özbakım Gücü ve Yaşam Kalitesi. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. [30] Şentürk, A., & Levent, B. (2000). Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Psikopatoloji. O.M.Ü. Tıp Dergisi, 163-172. [31] Tan, M., Okanlı, A., Karabulutlu, E., & Erdem, N. (2005). Hemodiyaliz Hastalarında Sosyal Destek ve Umutsuzluk Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 32-39. [32] TND Böbrek Kayıt Kurulu Adına Seyahi, N. (2017). Türk Nefroloji Derneği 2017 Yılı Türk Böbrek Kayıt Sistemi Raporu. Türk Nefroloji Derneği. [33] WHO. (2005). Preventing Chronic Diseases : A Vital İnvestment : WHO global report. Cenevre: WHO Press. [34] Zalai, D., Szeifert, L., & Novak, M. (2012). Psychological Distress and Depression in Patients with Chronic Kidney Disease. Seminars in Dialysis, 428-438. [35] Zengin, O. (2015). Çözüm Odaklı Kısa Terapi Yaklaşımına Dayalı Sosyal Hizmet Müdahalesinin Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Psikososyal Uyum Düzeylerine Etkisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Doktora Tezi. [36] Zimet, G., Dahlem, N., Zimet, S., & Farley, G. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 30-41.