Sağlık İletişimi Sorunları: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 108 - 119, 30.12.2021

Müjdat Yeşildal Hilal Akman Dömbekci Yunus Emre Öztürk

Öz

Bu çalışmanın amacı hastaların sağlık iletişimi sorunlarını ve bu sorunların altında yatan nedenleri tespit etmeye yönelik bir ölçek geliştirmektir. Metodolojik tipte tasarlanan bu araştırmanın örneklemini 317 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Eylül – Ekim 2020 tarihlerinde kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak toplandı. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu ve Sağlık İletişimi Sorunları Ölçeği kullanıldı. Sağlık İletişimi Sorunları Ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri için Cronbach Alpha, Pearson Korelasyon ve faktör analizi kullanıldı. Verilerin analizinde SPSS ve SPSS AMOS programları kullanıldı. On üç maddeden oluşan Sağlık İletişimi Sorunları Ölçeğinin faktör analizi sonucunda %61.94 varyans açıkladı. Üç faktörlü yapının doğrulayıcı faktör analizi sonucunda uyum iyiliğinin uygun olduğu görüldü. Ölçeğin faktörlere ait Cronbach Alpha katsayısı 0.77 – 0.88 aralığında bulundu. Ölçme aracının test – tekrar test korelasyon katsayısı 0.84 olarak tespit edildi. Sağlık İletişimi Sorunları Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Sağlık iletişimi sorunları, etkili iletişim, sosyal iletişim, iletişim engelleri

Health Communication Problems: A Scale Development Study

Öz

The aim of this study is to develop a scale to identify patients' health communication problems and the underlying causes of these problems. The sample of this study, which was designed in methodological type, consists of 317 people. The data of the study were collected using convenience sampling method between September and October 2020. Personal Information Form and Health Communication Problems Scale were used to collect data. Cronbach Alpha, Pearson Correlation and factor analysis were used for the validity and reliability analyzes of the Health Communication Problems Scale. SPSS and SPSS AMOS programs were used in the analysis of the data. As a result of the factor analysis of the Health Communication Problems Scale consisting of thirteen items, 61.94% variance was explained. As a result of confirmatory factor analysis of the three-factor structure, goodness of fit was found to be appropriate. The Cronbach Alpha coefficient of the scale's factors was found in the range of 0.77 - 0.88. The test-retest correlation coefficient of the measurement tool was found to be 0.84. It was determined that the Health Communication Problems Scale was a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Health communication problems, effective communication, social communication, communication barriers

Kaynakça

• Aksayan S, Gözüm S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi 2002; 4 (1):914.
• Alpar, R. (2016). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık, 2016; ss 40-68.
• Altunışık, R., Coskun, R., Bayraktaroglu, S., & Yildirim, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Arastirma Yöntemleri SPSS Uygulamali. Adapazari: Sakarya Kitabevi, 2005; ss.158-159.
• Avcı, K., Avşar, Z. (2014). “Sağlık İletişimi ve Yeni Medya”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2014; 39:181-190.
• Başol, E. (2018). “Hasta ile Sağlık Çalışanları (Doktor ve Hemşire) Arasındaki İletişim Sorunları ve Çözüm Önerileri”, International Anatolia Academic Online Journal/ Social Science Journal, 2018; 4(1):76-93.
• Berry, D. (2007). Health Communication: Theory and Practice. London: Open University Press, ss.70-71.
• Bulduklu, Y. (2010). “Televizyonda Yayınlanan Sağlık Programlarıve İzleyicileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2010; (24): 75-85.
• CDC (2020). Centers for Disease Control and Prevention, https://www.cdc.gov/healthcommunication/, Erişim Tarihi:01.10.2020.
• Çınarlı, İ. (2004). Sağlığın Geliştirilmesine Sağlık Iletişimi Yöntemleri Olarak Sosyal Pazarlama, Medyada Savunuculuk Ve Halkla Ilişkilerin Etkisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çınarlı, İ. (2008). Sağlık İletişimi ve Medya, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayınları,2008, ss.36-39.
• Fişek, N. (1985). Halk sağlığına giriş, Ankara: H.Ü. Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi Yayını No: 2. Ankara: Çağ Matbaası.
• İnci, Ç., Yücel, H. (2014). “Sağlık İletişiminin Bakış Açısı ile Türkiye’de Sağlık İşyeri Ortamında Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2014; Özel Sayı 3: 31-52.
• Erdoğan S., Nahcivan N. ve Esin N. (2015). Hemşirelikte Araştırma (2. Baskı). Nobel Kitabevi, Ankara, 2015; ss.60.
• Ergül, H. (2013). Etkili Bir Sağlık İletişimi: Azerbaycan’da Bir Saha Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (H. U. Journal of Education),2013; 28(2):166-180.
• Fiske, J. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş, (Çev. S. İrvan), Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1996; ss.46-49.
• Gürbüz, S., Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014; ss. 271-80.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Akademik Yayıncılık. (2016); ss.142-153.
• Kaya, Ş. D. & MaiMaiti, N. (2018).. Ayaktan Hasta Memnuniyeti Ölçeği Geliştirme Çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2018; 21(4), 601-623.
• Koçak, A., Bulduklu, Y. (2010). “Sağlık İletişimi: Yaşlıların Televizyonda Yayınlanan Sağlık Programlarını İzleme Motivasyonları”, Selçuk İletişim, 2020;6 (3): 5-17.
• Marsh, H. W., Grayson, D. (1995). Latent variable models of multitrait-multimethod data. In R. Hoyle (Ed.), Structural Equation Modeling: Concepts, İssues And Applications, Thousand Oaks, CA:Sage, 1995; p. 78.
• Mendi, B. (2015). “Sağlık İletişiminde Sosyal Medyanın Kullanımı: Dünyadaki ve Türkiye’deki Uygulamalar”, Öneri Dergisi, 2015; 11(44), 275-290.
• Meydan, H.C., Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulaması. Ankara: Detay Yayıncılık, 2011; ss.103-104.
• Özdamar, K. (2017). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi IBM SPSS, IBM SPSS AMOS ve MINITAB uygulamalı. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2017; ss.78-79.
• Özmen, S. (2018). Sağlık İletişimine Giriş, içinde Sağlık İletişimi, N.F. Göksu (Ed.), İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları, 2018; ss. 9-33.
• Redmond, N., Baer, H. J., Clark, C.R., Lipsitz, S., Hicks, L.S. (2010). “Sources of Health Information Related to Preventive Health Behaviors in a National Study”, American Journal of Preventive Medicine, 2010; 38(6) 620-627.
• Sağlık Bakanlığı (2020). Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık İletişimi Daire Başkanlığı, https://sggm.saglik.gov.tr/TR,55179/saglik-iletisimi-daire-baskanligi.html, Erişim Tarihi: 02.10.2020.
• Schumacher, P. E., Lomax, R. G. (1996). A beginners guide to structural equation modeling. Nahvah, NJ: Lawrance Erlbaum,1996; p.84-88.
• Sezgin, D. (2010). Sağlık İletişimi Paradigmaları ve Türkiye: Medyada Sağlık Haberlerinin Analizi. Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şener, E. ve Samur, M. (2013). “Sağlığı Geliştirici Bir Unsur Olarak Sosyal Medya: Facebookta Sağlık”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2013;2 (4): 508-523.
• Tanrıverdi, H. (2014). Sağlık Yönetiminde İletişim, içinde Sağlık İşletmeciliği Yönetimi, S. Altındiş, (Ed.), Atatürk Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Erzurum, ss.1-18.
• Taşkıran, H. B., Yıldız, E. (2019). “Sağlığa İlişkin Risklerin Önlenmesi Bağlamında Sağlık İletişimi Kampanyalarının ve Yeni Medyanın Rolü”, Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 2019; 2(2): 111-133.
• Tavşancıl E. (2005) Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Nobel Yayıncılık, Ankara, 2005; ss.46-49.
• Toygar, Ş. A., Kırlıoğlu, M. (2020). Doğrulayıcı Faktör Analizi ile Mesleki Doyum Ölçeği'nin Yapı Geçerliliğin Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Örnekleminde İncelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2020; 22(1); 120-133.
• Uludağ, A. (2011). “Hastane Hasta Hakları Kurullarının İletişim Sorunu İçerikli Başvurulara Bakışı: Konya Hastaneleri Örneği”, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 2011; 31(3): 653-663.
• Yıldırım Becerikli, S. (2012). “Sağlık İletişimi Çalışmalarında Alımlama Analizinin Kullanımı: Odak Grup Çalışması Yoluyla Kamu Kampanyaları ve Reklam Metinlerine İlişkin Çapraz Bir Okuma Pratiği”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2012;2(43): 163-177.
• Yilmaz, E. (2014). Türkiye’de “Hastaların Internette Tıbbi Enformasyon Arama Davranışlarının Doktor-Hasta Iletişimine Etkileri”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2014; Özel Sayı 3: 93-108.