Karasal İklim Kuşağında Bulunan Bir Meranın Farklı Yöneylerinde Botanik Kompozisyonun, Ot Verimi ve Ot Kalitesinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 3, 218 - 231, 31.10.2017

Abdurrahman Yıldız Mehmet Arif Özyazıcı

https://doi.org/10.19159/tutad.292549

Cited By: 7

Öz

Bu araştırma, Van ili, Gürpınar ilçesi Kırkgeçit
köyü merasının farklı mera kesimlerinin; botanik kompozisyon, ot verimi ve ot
kalitesinin belirlenmesi amacıyla 2015 yılında yürütülmüştür. Araştırmada
meraya ait vejetasyon ölçümleri; kuzey, güney ve batı yöneyleri olmak üzere 3
farklı mera kesiminde, 23 ve 24 Haziran 2015 tarihlerinde yapılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre; en yüksek yaş ve kuru ot verimi sırasıyla 879.2 ve
278.1 kg da^-1 ile meranın güney kesiminde tespit edilmiştir. Mera
geneli itibariyle, ağırlığa göre botanik kompozisyonda buğdaygillerin oranı %
62.46, baklagillerin oranı % 7.61 ve diğer familya bitkilerinin oranı ise %
29.93 olarak elde edilmiştir. Buğdaygiller meranın en fazla batı (% 71.82), baklagiller ise güney (%
20.32) kesiminde yer alırken, diğer familyaların dağılımında ise farklılık
olmadığı belirlenmiştir. İncelenen merada yapılan vejetasyon çalışmasında, 16
farklı familyaya ait, 43 farklı cins ve 60 farklı bitki taksonu saptanmıştır. Meradan
elde edilen kuru otun ham protein, asit çözeltide çözünmeyen lif ve nötral
çözeltide çözünmeyen lif oranları ile ham protein verimi ve nispi yem değeri yöneylere
bağlı olarak sırasıyla; % 14.30-16.48, % 34.66-37.59, % 53.15-60.64, 28.36-42.78
kg da^-1 ve 92.7-107.2 arasında değiştiği belirlenmiştir. Nispi yem
değerine göre, meradan elde edilen kaba yemin “orta” ve “iyi” kaliteli olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

mera, yöney, botanik kompozisyon, Van yöresi, nispi yem değeri

Determination of Hay Yield, Quality and Botanical Composition of Different Rangeland Sites under Continental Climate Zone

Öz

This research was carried out on different rangeland sections of Kırkgeçit village of Gürpınar district in Van
province to determine the botanical composition, hay yield and the quality of rangeland in 2015. Measurements of rangeland
vegetation in the study were conducted in 3 different sections including northern, southern and western aspects between 23rd
and 24th of June 2015. According to results of the research; the highest green herbage and hay herbage yields were
determined at the southern part of the rangeland with 879.2 kg da-1 and 278.1 kg da-1
, respectively. The proportion of
botanical composition was, 62.46% grasses, 7.61% legumes and 29.93% other plant families, according to the weight for the
entire rangeland. The highest percentage (71.82%) of grasses was found on western aspect, the highest percentage (20.32%)
of legumes was found on south aspect, and there were no difference on the distribution of other plant families. In the
vegetation survey conducted in the studied rangeland, 60 different plant taxa from 43 different genus belonging to 16
different plant families were detected. Depending on the aspects, The crude protein ratio, acid detergent fibre ratio, neutral
detergent fibre ratio, crude protein yield and relative feed value of obtained hay were determined as 14.30-16.48%, 34.66-
37.59%, 53.15-60.64%, 28.36-42.78 kg da-1 and 92.7-107.2, respectively. According to relative feed value, roughage
obtained from rangeland was determined as “medium” and “good qualified”.

Anahtar Kelimeler

Van region, rangeland, aspect, botanical composition, relative feed value

Kaynakça

• Ağın, Ö., Kökten, K., 2013. Bingöl ili Yedisu ilçesi Karapolat köyü merasının botanik kompozisyonunun belirlenmesi. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 2(1): 41-45.
• Alay, F., İspirli, K., Uzun, F., Çınar, S., Aydın, İ., Çankaya, N., 2016. Uzun süreli serbest otlatmanın doğal meralar üzerine etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1): 116-124.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A., 2011. Çayır Mera Yönetimi. I. Cilt (Genel İlkeler), T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Altın, M., Tuna, C., Gür, M., 2010. Tekirdağ taban ve kıraç meralarının verim ve botanik kompozisyonuna gübrelemenin etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2): 191-198.
• Anonim, 2016a. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Van, Genel Bilgiler. http://www. vankulturturizm.gov.tr/ TR,52093/genel-bilgiler.html (Erişim tarihi: 14.07.2016).
• Anonim, 2016b. Tarım ve Hayvancılık. T.C. Van Valiliği, İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü, http://www.vansosyaletutveproje.gov.tr/default_b0.aspx?content=156 (Erişim tarihi: 23.02.2016).
• Anonim, 2016c. Resmi İstatistikler. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, http: //www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m= VAN (Erişim tarihi: 23.02.2016).
• Ayan, İ., Mut, H., Acar, Z., Başaran, U., Töngel, M.Ö., Önal Aşçı, Ö., 2007. Samsun ili kıyı kesiminde yer alan taban meraların bitki örtüsü, toprak özellikleri ve bazı sorunlar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 54-57.
• Aydın, A., Çaçan, E., Başbağ, M., 2014. Mardin ili Derik ilçesinde yer alan bir meranın botanik kompozisyonunun belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Özel Sayısı, 2: 1631-1637.
• Babalık, A.A., Sarıkaya, H., 2015. Isparta ili Zengi merasında ot verimi ve botanik kompozisyonun tespiti üzerine bir araştırma. Türkiye Ormancılık Dergisi, 16(2): 96-101.
• Ball, D.M., Collins, M., Lacefield, G.D., Martin, N.P., Mertens, D.A., Olson, K.E., Putnam, D.H., Undersander, D.J., Wolf, M.W., 2001. Understanding Forage Quality. American Farm Bureau Federation Publication 1-01, Park Ridge, IL (http://www.uwex.edu/ces/forage/pubs/ FQ.pdf).
• Başbağ, M., Çelik, M.A., 2001. Diyarbakır ili Gözalan Köyü’nde korunan ve otlatılan meralardaki bitki tür ve kompozisyonları ile ot verimlerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, s.187-192.
• Bilgin, F., 2010. Artvin Ardanuç-Aydın köyü yaylası mera vejetasyonu ile bazı toprak özelliklerinin yükseltiye göre değişiminin irdelenmesi. Yüksek lisans tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
• Budaklı Çarpıcı, E., 2011. Changes in leaf area index, light interception, quality and dry matter yield of an abandoned rangeland as affected by the different levels of nitrojen and phosphorus fertilization. Turkish Journal of Field Crops, 16(2): 117-120.
• Buxton, D.R., Russell J.R., 1988. Lignin constituents and cell-wall digestibility of grass and legume stems. Crop Sciences, 28(3): 553-558.
• Callaway, R.M., 2007. Positive Interactions and Interdependence in Plant Communities. Springer, Dordrecht, The Netherlands.
• Çaçan, E., Aydın, A., Başbağ, M., 2014. Korunan ve otlatılan iki farklı doğal alanın verim ve kalite açısından karşılaştırılması. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Özel Sayı, 1: 919-926.
• Çaçan, E., Başbağ, M., 2016. Bingöl ili Merkez ilçesi Yelesen-Dikme köylerinin farklı yöney ve yükseltilerde yer alan mera kesimlerinde botanik kompozisyon ve ot veriminin değişimi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(1): 1-9.
• Çaçan, E., Kökten, K., 2014. Bingöl ili Merkez ilçesi Çiçekyayla köyü merasının ot verimi ve otlatma kapasitesinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Özel Sayı, 2: 1727-1733.
• Çınar, S., Hatipoğlu, R., Avcı, M., İnal, İ., Yücel, C., Avağ, A., 2014. Hatay ili Kırıkhan ilçesi taban meralarının vejetasyon yapısı üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2): 52-60.
• Çomaklı, B., Fayetörbay, D., Daşçı, M., 2012b. Changing of botanical composition and canopy coverage ratio in rangelands at different altitudes. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1): 17-21.
• Çomaklı, B., Öner, T., Daşçı, M., 2012a. Farklı kullanım geçmişine sahip mera alanlarında bitki örtüsünün değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 75-82.
• Daşçı, M., 2002. Şekerli beldesi (Narman-Erzurum) yayla vejetasyonunun mevcut durumu. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Davis, P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-9, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10, (Supplement 1) Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Dirihan, S., 2000. Diyarbakır Pirinçlik garnizonunda korunan ve otlatılan meralarda bitki tür ve kompozisyonları ile ot verimlerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Ganskopp, D., Bohnert, D., 2001. Nutritional dynamics of 7 northern Great Basin grasses. Journal of Range Management, 54(6): 640-647.
• Gökkuş, A., 2014. Kurak alanlarda yapay mera kurulması ve yönetimi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 151-158.
• Gökkuş, A., Koç, A., 1996. Sürülen meralarda bitki örtüsü toprak ilişkisi. Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu, Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı Bildiri Kitabı, 13-15 Mayıs, Mersin, s: 336-344.
• Güllap, M.K., 2010. Kargapazarı dağında (Erzurum) farklı otlatma sistemi uygulamalarının mera bitki örtüsüne etkisi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T., 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Flora Araştırmaları Derneği ve Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayını, İstanbul.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11, (Supplement 2) Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Gür, M., 2007. Yörükler köyü doğal mera vejetasyonunun botanik kompozisyonu ve verim potansiyeli üzerinde bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Gürsoy, E., Macit, M., 2014. Erzurum ili meralarında doğal olarak yetişen bazı buğdaygil yem bitkilerinin in vitro gaz üretim değerlerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24(3): 218-227.
• Hoy, M.D., Moore, K.J., George, J.R., Brummer, E.C., 2002. Alfalfa yield and quality as influenced by establishment metod. Agronomy Journal, 94(1): 65-71.
• İspirli, K., Alay, F., Uzun, F., Çankaya, N., 2016. Doğal meralardaki vejetasyon örtüsü ve yapısı üzerine otlatma ve topografyanın etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3(1): 14-22.
• Kaya, Ş., 2008. Kaba yemlerin değerlendirilmesinde göreceli yem değeri ve göreceli kaba yem kalite indeksi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1(1): 59-64.
• Kendir, H., 1999. Ayaş (Ankara)’ta doğal bir meranın bitki örtüsü, yem verimi ve mera durumu. Tarım Bilimleri Dergisi, 5(1): 104-110.
• Kılıç, K., 2013 Isparta Darıdere havzası meralarında kuru ot verimi ve botanik kompozisyonun belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kirilov, A., 2001. Lucerne quality and possibilities for its estimation, In : I. Delgado and J. Lloveras (Eds.), Quality in lucerne and medics for animal production. Zaragoza, CIHEAM, p. 231-234, http://om.ciheam.org/om/pdf/a45/01600089.pdf (Erişim tarihi: 23.10.2016).
• Kutlu, H.R., 2008. Yem Değerlendirme ve Analiz Yöntemleri. Ders Notu, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Adana, http://www.zootekni.org.tr/upload/File/sunular/tm.pdf (Erişim tarihi: 02.12.2016).
• Küpe, F., 2013. Kıraç ve taban meralar ile çayırların botanik kompozisyon ot verimi ve kalitelerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Larsen, R.J., Marx, M.L., 2001. An Introduction to Mathematical Statistics and its Applications. Prentice Hall International, Inc. Upper Saddle River, New Jersey, USA.
• Lemus, R., 2009. Hay Testing and Understanding Forage Quality. Mississippi State University Extension Service, Publication: 2539, Mississippi.
• Montgomery, D.C., 2001. Design and Analysis of Experiments. Wiley, NY.
• Nadir, M., İptaş, S., Karadağ, Y., Kır, H., 2012. Tokat ili Yeşilyurt köyü doğal merasının botanik kompozisyon, kuru madde verimi ve kalitesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2): 115-117.
• Özaslan Parlak, A., Parlak, M., Gökkuş, A., Demiray, H.C., 2015. Akdeniz (Çanakkale) meralarının ot verimi ve kalitesi ile botanik kompozisyonu ve bazı toprak özellikleri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 99-108.
• Rayburn, E.D., 1998. Forage Management, Using a Forage Test to Identify Improvements in Forage Management. West Virginia University Extension Service, (http://www.caf. wvu.edu/~forage/ foragetest/foragetest.htm).
• Reuss, S., 2001. Enhanced Forage Evaluation: NDF Digestibility. UW Extension, (http://www.uwex.edu/ ces/crops/uwforage/ReussNDF.pdf).
• Rohweder, D.A., Barnes, R.F., Jorgensen, N., 1978. Proposed hay grading standards based on laboratory analyses for evaluating quality. Journal of Animal Science, 47(3): 747-759.
• Serin, Y., Tan, M., 2009. Buğdaygil yem bitkilerinin tarımsal özellikleri, ekonomik önemleri, taksonomileri ve genel yapısal özellikleri. Yem Bitkileri (Cilt 3) (R. Avcıoğlu, R. Hatipoğlu, Y. Karadağ). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Emre Basımevi, s. 546-549.
• Şahinoğlu, O., 2010. Bafra ilçesi Koşu köyü merasında uygulanan farklı ıslah yöntemlerinin meranın ot verimi, yem kalitesi ve botanik kompozisyonu üzerine etkileri. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Şahinoğlu, O., Uzun, F., 2016. Taban mera ıslahında farklı metotların etkinliği: I. Agronomik özellikler. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(3): 423-432.
• Şen, Ç., 2010. Kilis ilinin bazı köylerindeki meralarda vejetasyon yapısı üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Taşdemir, V., 2015. Elazığ ili Karakoçan ilçesi Bahçecik köyü merasında verim ve botanik kompozisyonunun saptanması üzerine bir çalışma. Yüksek lisans tezi, Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bingöl.
• Terzioğlu, Ö., Yalvaç, N., 2004. Van yöresi doğal meralarında otlatmaya başlama zamanı, kuru ot verimi ve botanik kompozisyonun belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(1): 23-26.
• Theunissen, J.D., 1995. Phenolic compounds in the leaves of ecotypes of three graminoides in the semi-arid grasslands of Southern Africa. Journal of Arid Environments, 31(1): 45-53.
• Tosun, F., 1996. Türkiye’de kaba yem üretiminde çayır-mera ve yembitkileri yetiştiriciliğinin dünü, bugünü ve yarını. Türkiye III. Çayır- Mera ve Yembitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzurum, s. 1-4.
• Tosun, F., Altın, M., 1986. Çayır Mera Yayla Kültürü ve Bunlardan Faydalanma Yöntemleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Yayın No: 9, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Basımevi, Samsun.
• Türk, M., Özen, F., 2016. Ağlasun orman içi meralarının verim ve kalitesinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1): 82-88.
• Türker, A.H., 2006. Mersin-Tarsus Oluk Koyak köyü Topak Ardıç mevkisinde 1997 yılından beri korunmuş ağaçlandırma sahasındaki otsu vejetasyonun özellikleri üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Uslu, S.Ö., 2005. Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi Araplar köyü Yeniyapan merasında botanik kompozisyonun tespiti ve farklı gübre uygulamalarının meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde araştırmalar. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Uzun, F., 2010. Kuru Madde Analizi. (Ed: F. Uzun), Tarla Bitkilerinde Laboratuvar Analizleri (IV. Analizler), Ders Notu No: 1, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Basımevi, Samsun, s. 25-27.
• Uzun, F., Alay, F., İspirli, K., 2016. Bartın ili meralarının bazı özellikleri. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3(1): 174-183.
• Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Özaydın, K.A., Avağ, A., Yıldız, H., Aydoğmuş, O., Şahin, B., Aslan, S., 2012. Çankırı ili meralarının mera durumu ve sağlığının belirlenmesi üzerine bir çalışma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2): 131-135.
• Van Dyke, N.J., Anderson, P.M., 2000. Interpreting a Forage Analysis. Alabama Cooperative Extension, Circular ANR-890.
• Van Soest, P.J., Robertson, J.B., Lewis, B.A., 1991. Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science, 74(10): 3583-3597.
• Van Soest, P.J., 1994. Nutritional Ecology of the Ruminant. (2nd Ed.), Ithaca, N.Y., Cornell University Press.
• Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, A.K., Yıldız, H., 2012. Amasya mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 181-185.
• Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Çankaya, N., 2008. Karadeniz bölgesinde mera kullanım alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(1): 43-47.