Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuklarının Lif Kalite Özelliklerindeki Değişim Sınırlarının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 152 - 163, 15.08.2022

Seyhan Yaşar Emine Karademir

https://doi.org/10.19159/tutad.1066386

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde pamuk üretiminin yoğun olarak yapıldığı önemli iki il olan Şanlıurfa ve Diyarbakır’da üretilen pamuk çeşitlerinin lif kalite özelliklerindeki değişim sınırlarını belirlemek ve bölgenin lif kalite değerlerini ortaya çıkarabilmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü koordinatörlüğünde yürütülen ve AB/IPA Projesi olan “Pamuk Lifi İmalatında Bölgesel Sınai İşbirliği Projesi” kapsamında Şanlıurfa ve Diyarbakır illerindeki çırçır fabrikalarından toplanan 6 adet pamuk çeşidinden elde edilen 1090 adet lif örneği materyal olarak kullanılmış olup, analizler HVI (High Volume Instrument) cihazı ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan frekans dağılımında bölgede üretilen pamuk liflerinin lif uzunluğu bakımından orta ve uzun lifli grupta yer aldıkları, lif kopma dayanıklılığı bakımından orta, sağlam ve çok sağlam grubunda oldukları, lif inceliği bakımından ise materyalin genelde orta ve kalın grubunda oldukları belirlenmiştir. Lif üniformite oranı açısından materyalin büyük çoğunluğunun orta grupta, kısa lif oranı bakımından ise liflerin büyük çoğunluğunun çok düşük ve düşük grubunda yer aldıkları, lif kopma uzaması bakımından materyalin büyük çoğunluğunun yüksek ve orta gruba girdikleri, lif olgunluğu bakımından materyalin olgun ve çok olgun oldukları, iplik olabilirlik indeksi bakımından materyalin % 59.2’sinin 119.41 ile 135.83 arasında, % 31.3’ünün 135.83 ile 152.24 arasında değiştiği, materyalin % 58.2 sinin lif parlaklık değerinin 74 ve üzerinde olduğu, sarılık yönünden ise liflerin beyaz ve hafif sarı gruplarında yer aldıkları ve liflerin büyük çoğunluğunun (% 65’inin) yabancı madde miktarının düşük olduğu görülmüştür. Elde edilen bu veriler Güneydoğu Anadolu Bölgesinde üretilen pamuk liflerinin tekstil sanayinin taleplerini karşılar nitelikte üstün kalite değerlerine sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Pamuk, Lif, kriter, analiz, materyal, frekans

Determination of Variation Limits of Cotton Fibre Quality Characteristics of the Southeastern Anatolia Region

Öz

This study was carried out to determine the limits of variation in fiber quality characteristics of cotton varieties produced in Şanlıurfa and Diyarbakır, two important provinces where cotton production is intense in the Southeastern Anatolia Region of Türkiye, and to reveal the fiber quality values of the region. This study was carried out under the coordination of GAP International Agricultural Research and Training Center within the scope of the EU/PA Project “Regional Industrial Collaboration in Cotton Fibre Manufacturing Project”. In the study, 1090 fiber samples, belonging to six different cotton varieties collected from ginning factories in Şanlıurfa and Diyarbakır provinces, were used as material. The analysis was performed using High Volume Instrument (HVI). In the frequency distribution, it was determined that cotton fibers produced in the region were in the middle and long fiber group in terms of fiber length, they were in the middle, strong and very strong group in terms of fiber strength, and the material was generally in the medium and thick group in terms of fiber fineness. Most of the material was taken place in the medium group for fiber uniformity; very low and low for short fiber index; high and medium for elongation; mature and very mature for fiber maturity. The results of the spinning consistency index showed that 59.2% of the material changed between 119.41 to 135.83 and 31.3% of the materials changed from 135.83 to 152.24. The 58.2% of the material had 74 and higher brightness values, while the material was taken place in the white and slightly white color group and the majority of the material (65%) had low trash content. The results of this study indicated that cotton fibers produced in the Southeastern Anatolia Region have superior quality values that meet the demands of the textile industry.

Anahtar Kelimeler

Cotton, fiber, criteria, analysis, material, frequency

Kaynakça

• Alhalabi, K., 2007. Suriye ve Türkiye’de üretilen pamuk liflerinin özelliklerinin ve eğrilme yeteneklerinin karşılaştırılmalı incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Anonim, 2012. Pamukların Standardizasyonuna İlişkin Tebliğ (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2012/27), Ekonomi Bakanlığı, Ankara.
• Anonim, 2014. Uster HVI 1000 Uygulama El Kitabı, USTER Technologies AG, Switzerland.
• Anonim, 2022a. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?locale=tr), (Erişim tarihi: 11.02.2022).
• Anonim, 2022b. Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2019 Yıllık İhracat Rakamları. (https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari), (Erişim tarihi: 14.02.2022).
• Anonymous, 2018a. Designation: D- 1776. Practice for Conditioning and Testing Textiles. ASTM International, United States.
• Anonymous, 2018b. Designation: D- 5867-05. Standart Test Method for Measurement of Physical Properties of Cotton Fibers by High Volume Instrument. ASTM International, United States.
• Anonymous, 2021. Uster HVI 1000. The Fiber Classification and Analysis System. Technical Data USTER Technologies AG, Switzerland.
• Asıf, M., Mirza, I.J., Zafar, Y., 2008. Genetic Analysis for Fiber Quality Traits of Some Cotton Genotypes. Pakistan Journal of Botany, 40(3): 1209-1215.
• Aydemir, M., 1982. Pamuk Islahı Yetiştirme Tekniği ve Lif Özellikleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Pamuk İşleri Genel Müdürlüğü, Nazilli Bölge Pamuk Araştırma Enstitüsü Yayınları, No: 33, İzmir.
• Bakhsh, A., Rehman, M., Salman, S., Ullah, R., 2019. Evaluation of cotton genotypes for seed cotton yield and fiber quality traits under water stress and non-stress conditions. Sarhad Journal of Agriculture, 35(1): 161-170.
• Braden, C.A., 2005. Inheritance of Cotton Fiber Length and Distrubition. PhD Thesis, Texas A&M University.
• Braden, C., Smith, C.W., Thaxton, P., Hequet, E., 2004. Determining Gin variability for HVI and AFIS data. Beltwide Cotton Conferences, San Antonio, Summaries Book, January 5-9, p. 1113.
• Bradow, J.M., Davidonis, G.H., 2000. Quantitation of fiber quality and the cotton production-processing interface: A physiologist's perspectives. The Journal of Cotton Science, 4(1): 34-64.
• Campbell, B.T., Jones, M.A., 2005. Assessment of genotype x environment interactions for yield and fiber quality in cotton performance trials. Euphytica, 144(1): 69-78.
• Darawsheh, M.K., Beslemes, D., Kouneli, V., Tigka, E., Bilalis, D., Roussis, I., Karydogianni, S., Mavroeidis, A., Triantafyllidis, V., Kosma, C., 2022. Environmental and regional effects on fiber quality of cotton cultivated in Greece. Agronomy, 12: 943.
• Dever, J.K., Gannaway, J.R., 1987. Breeding for fiber quality on the high plains of Texas. In: J.M. Brown (Eds.), Proceedings Beltwide Cotton Conference, Memphis, TN, p. 111.
• Elçi, E., Akışcan, Y., Akgöl, B., 2014. Genetic diversity of Turkish commercial cotton varieties revealed by molecular markers and fiber quality traits. Turkish Journal of Botany, 38(6): 1274-1286.
• Elms, M.K., Green, C.J., Johnson, P.N., 2001. Variability of cotton yield and quality. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 32(3-4): 351-368.
• Gamble, G.R., 2008. Method for the prediction of the rate of +b color change in upland cotton (Gossypium hirsutum L.) as a function of storage temperatures. The Journal of Cotton Science, 12(2): 171-177.
• Glade, H.E., Collins, K.J., Rogers, C.D., 1981. Cotton Quality Evaluation: Testing Methods and Use. U.S. Department of Agriculture Economic Research Service, ERS 668.
• Green, C.C., Culp, T.W., 1990. Simultaneous improvement of yield, fiber quality, and yarn strength in upland cotton. Crop Science, 30(1): 66-69.
• Greveniotis, V., Sioki, E., 2017. Genotype by environment interactions on cotton fiber traits and their implications on variety recommendation. Journal of Agricultural Studies, 5(2): 86-106.
• Gürel, A., Akdemir, H., Emiroğlu, Ş.H., Kadoğlu, H., Karadayı, H.B., 2000. Türkiye Lif Bitkileri Pamuk tarımı, teknolojisine genel bakış ve diğer lif bitkileri. Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odası Birliği V. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 17-21 Ocak, Ankara, s. 525-566.
• Hood, B.K., 2002. New Varieties and US Cotton Quality. Gunnison, National Cotton Council, (www.cotton. org/news/releases/2002/presentation/02ccisummithoodpowerpt.ppt), (Erişim tarihi: 12.06.2022).
• Karademir, E., Karademir, Ç., Ekinci, R., Sevilmiş, U., 2015. İleri generasyondaki pamuk (Gossypium hirsutum L.) hatlarında verim ve lif kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(2): 100-107.
• Kelly, C.M., Osorio-Marin, J., Kothari, N., Hague, S., Dever, J.K., 2019. Genetic improvement in cotton fiber elongation can impact yarn quality. Industrial Crops and Products, 129: 1-9.
• Long, R.L, Bange, M.P., Gordon, S.G., van der Sluijs, M.H.J., Naylor, G.R.S., Constable, G.A., 2010. Fiber quality and textile performance of some Australian cotton genotypes. Crop Science, 50(4): 1509-1518.
• Majumdar, A., Majumdar, P.K., Sarkar, B., 2005. Determination of the technological value of cotton fiber: A comparative study of the traditional and multiple criteria decision-making approaches. AUTEX Research Journal, 5(2): 71-80.
• Manandhar, R., 2013. Impact of Cotton Fiber Maturity for Cotton Processing. PhD Thesis, Texas Tech University Department of Plant and Soil Science, Texas.
• Mathangadeera, R.W., Hequet, E.F., Kelly, B., Dever, J.K., Kelly, C.M., 2020. Importance of cotton fiber elongation in fiber processing. Industrial Crops & Products, 147: 112217.
• May, O.L., 2000. Genetic variation in fiber quality. In: A.S. Basra (Ed.), Cotton fibers developmental biology, quality improvement, and textile processing, Food Products Press, New York, pp. 183-220.
• Meredith, W.R.Jr., 1986. Fiber quality variation among USA cotton growing regions. Proceeding Beltwide Cotton Conference, National Cotton Council, 4-9 January, Memphis, TN, pp. 105-106.
• Özbek, N., 2013. Türk pamuklarında standardizasyonun gelişimi ve türk pamuklarının durumu. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 21: 47-50.
• Reddy, K.R., Davidonis, G.H., Johnson, A.S., Vinyard, B.T., 1999. Temperature regime and carbon dioxide enrichment alter cotton boll development and fiber properties. Agronomy Journal, 91(5): 851-858.
• Sabır, E.C., Güzel, G., 2010. Türkiye’de ve dünyada pamuğun balyalama standardizasyonu: Genel bakış ve son durum. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(1-2): 135-154.
• Silvertooth, J.C., 2001. Crop Management for Optimum Fiber Quality and Yield. The University of Arizona College of Agriculture and Life Sciences Cooperative Extension, (https://extension.arizona.edu/sites/exten sion.arizona.edu/files/pubs/az1219-2015.pdf), (Erişim tarihi: 15.04.2022).
• Snider, J.L., Collins, G.D., Whitaker, J., Davis, J.W., 2013. Quantifying genotypic and environmental contributions to yield and fiber quality in Georgia: Data from seven commercial cultivars and 33 yield environments. The Journal of Cotton Science, 17(4): 285-292.
• Van der Suijs, M.H.J., 2015. Impact of the ginning method on fiber quality and textile processing performance of long staple upland cotton. Textile Research Journal, 85(15): 1579-158.
• Wang, X., Zhang, L., Evers, J.B., Mao, L., Wei, S., Pan, X., Zhao, X., Werf, W., Li, Z., 2014. Predicting the effects of environment and management on cotton fibre growth and quality: A functional-structural plant modelling approach. AoB Plants, 6: plu040.
• Wang, Y., Shu, H., Chen, B., McGiffen, M.E.J., Zhang, W., 2009. The rate of cellulose increase is highly related to cotton fiber strength and is significantly determined by its genetic background and boll period temperature. Plant Growth Regulation, 57(3): 203-209.