CEMAL SÜREYA POETİKASINDA PALİMPSESTİK EKFRASİS

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 12, 132 - 142, 30.06.2022

Mehmet Emrah Erkanı

https://doi.org/10.55004/tykhe.1101415

Öz

Bu makale Cemal Süreya poetikası odağında, Süreya’nın Güzelleme şiirini ve Lev Kuleshov’un farklı kadın oyuncularla yaptığı çekimlerle imgesel bir kadını çizdiği yaratıcı anatomi kuramını metinlerarası bir okumayla ilişkilendirmek ve palimpsestik ekfrasise ve onun tesadüfiliğine işaret edecektir. Bu tesadüfiliğe işaret ederken öncelikle palimpsest ve ekfrasis kavramları ele alınacak ve açıklanacak, her iki kavramın metinlerarasılıkla olan ilişkileri incelenirken, farklı sanat alanlarındaki benzer bağlara sahip sanat eserlerine de yer verilecektir. Cemal Süreya ve Lev Kuleshov’un sürrealizme olan yakınlıkları ve kurgusallığa yaklaşımları ve sözü geçen iki eser arasındaki dolaylı ilişki palimpsest ve ekfrasis kavramları üzerinden kurulmaya çalışılacaktır. Kurulacak olan bu bağların kimi zaman silik ve dolaylı olarak karşımıza çıkması bahsedilen ilişkinin palimpsestik oluşundan kaynaklanmaktadır. Nihai olarak okurun birikimleriyle şekillenmiş belleğinin benzer rastlantısallıktaki deneyimlerini, farkındalık halinde tekrar gözden geçirmesi, terimsel ve çağrışımsal ilerleyen makalenin poetik ve ikincil amacıdır. Bundan dolayı zaman zaman bile isteye söyleşimci bir dile, bazen de şiirsel kelimelere yer verilecektir. Kuleshov’un gerçekleştirdiği çekim bir yangında yok olduğundan yönetmenin notlarına dayanılarak yapılmış bir reprodüksiyon görsel referans olarak kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cemal Süreya, Lev Kuleshov, İmge, Palimpsest, Ekfrasis

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Öteki Yayınevi.
• Anar, T. (2015). Sonsuzluğun yüzleri: ikinci yeni şiirinde görsel sanatlar. Akıl Fikir Yayınları.
• Asiltürk, C. (2008). Sinemada diyalektik kurgu. Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Borges, J. (2000). Yedi gece. İstanbul: İletişim Yayınları.
• De Quincey, T. (1845/2018). Suspiria de profundis. Global Grey Books.
• Dillon, S. (2016). Palimpsest: edebiyat, eleştiri, kuram. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Ekiz, T. (2007). Alımlama estetiği mi metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 119-127.
• Elder, R. B., ve Gadassik, A. (t.y.). A surrealism that wasn’t to be. Conscious hallucinations/filmic Surrealism içinde (146-151). Deutsches Filminstitut.
• Ergül, M. S. (2003). Cemal Süreya şiirinde bedenin yazınsallaşması [Yüksek Lisans Tezi Bilkent Üniversitesi].
• Heffernan, J. A. (1991). Ekphrasis and presentation. New Literary History, 22(2), 297-317.
• Homeros (2013). İlyada. (A. Erhat Çev.). Can Yayınları.
• Horatius (2005). Ars Poetica. (E. B. Irmak Bahçeci, Dü.). Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 19(19).
• Karaca, A. (2010). İkinci yeni şiiri ve resim. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5/2, 281-312.
• Karadeniz, M. (2016). Cemal Süreya şiirinde resim sanatı ve renklerin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 149-158.
• King, B. D., Wertheimer, M., Keller, H., ve Crochetiere, K. (1994). The legacy of Max Wertheimerand Gestalt Psycology. Social Research, 61(4), 907-935.
• Kıran, Z. (1999). Sözceleme ve göstergebilim. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 93-99.
• Levaco, R. (1974). Writings of Kuleshov. University Of California Press.
• Orhanoğlu, H. (2012). İkinci yeni etkisindeki şiirde zaman algıları. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 7, 185-215.
• Oto, E. D. ve Karadeniz, M. (2017). Cemal Süreya şiirinde kadın imgesinin görünümleri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 28-45.
• Özmeral, Ö. (2006). Cemal Süreya şiirinde kadın ve erotizm [Yüksek Lisans Tezi İstanbul Kültür Üniversitesi].
• Sager, L. M. (2008). Writing and filming the painting: Ekphrasis in literature and film. Rodopi.
• Sitney, P. A. (2014). Andrey Tarkovsky, Russian experience, and the poetry of cinema. New England Review, 34(3/4), 208-241.
• Süreya, C. (2012). Şapkam dolu çiçekle. Yapı Kredi Yayınları.
• Süreya, C. (2013). Güvercin curnatası. Yapı Kredi Yayınları.
• Süreya, C. (2016). Günübirlikler/Toplu Yazılar II. Yapı Kredi Yayınları.
• Süreya, C. (2017). Sevda sözleri. Yapı Kredi Yayınları.
• Şengül, Ş. (2012). Metinlerarası anlam aktarımında bir yöntem olarak Ekfrasis: Şiir-roman ve sinemada Kullanımı [Yüksek Lisans Tezi İstanbul Kültür Üniversitesi].
• Tarkovsky, A. (1989). Sculpting in time. (K. Hunter-Blair, Çev.). University of Texas Press.
• Tarkovsky, A. (2009). Şiirsel sinema. (J. Gianvito, Dü. ve E. Kılıç, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Ulu, B. (2010). A stylistic analysis of ekphrastic poetry in english [Doktora Tezi Ankara Üniversitesi].
• Yeniay, M. (2013). Öteki bilinç: Gerçeküstücülük ve ikinci yeni [Yüksek Lisans Tezi Bilkent Üniversitesi].