READING BRUTALIST ARCHITECTURE THROUGH URBAN IDENTITY: NEW BELGRADE SUPER BLOCKS

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 347 - 370, 31.12.2022

Merve Buldaç Gizem Hediye Eren

https://doi.org/10.55004/tykhe.1129702

Öz

As living organisms in terms of physical and aesthetic elements, cities meet the needs of humans' social needs. Cities gain identity with the characteristics of their population, and traditions/customs and are distinguished from each other. Architectural elements have a significant effect on urban identity. The architectural structures/elements of the New Belgrade region, where the brutal architecture is observed, are essential to urban identity. The sample area of the study consists of "Super Blocks" residential complexes in New Belgrade, built on the left bank of the Sava River in 1948. The effects of the brutal style/architecture principles on these structures and the urban furnishings/items within their borders are examined. Among qualitative research methods, a descriptive case study approach was used. Brutalist style/architecture with multiple case-embedded design is interpreted with a descriptive case study around New Belgrade Super Blocks 22, 23, 29, 33, 61-64. The study emphasizes how the relationship between the city and urban identity complement each other.

Anahtar Kelimeler

City, Identity, Brutalist Architecture, New Belgrade, Super Blocks.

Kent Kimliği Üzerinden Brütalist Mimarlığın Okunması: Yeni Belgrad Süper Blokları

Öz

Sosyal bir varlık olan insanın gereksinimlerini karşılamak için oluşturduğu kentler, fiziksel ve estetik ögeleri itibariyle canlı birer organizmadır. Her kent nüfusunun özelliklerine, gelenek-göreneklerine ve örf-adetlerine göre bir kimlik kazanmakta, ötekinden rahatlıkla ayrılmakta ve tanımlanmaktadır. Kent kimliğinin oluşumunda çalışmada da incelenmesi hedeflenen mimari yapıların ve ögelerin etkisi büyüktür. Brütalist mimari yaklaşımın gözlemlenebildiği Yeni Belgrad bölgesi mimari yapıları ve ögeleri, kent kimliğinin okunmasında önemli yer tutmaktadırlar. Çalışmanın örneklem alanını, 1948 yılında başlayan ve Sava Nehri’nin sol yakasına inşa edilen, planlı bir kent olan Yeni Belgrad’da bulunan ve Süper Bloklar olarak isimlendirilen konut kompleksleri oluşturmaktadır. Brütalist üslubun/mimarinin ilkelerinin, bu yapılar ve sınırlarında yer alan kentsel donatılar/ögeler üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmış, nitel araştırma yöntemlerinden betimleyici vaka çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. İç içe geçmiş çoklu durum deseni ile brütalist üslup/mimari, 22, 23, 29, 33, 61-64 nolu Süper Bloklar üzerinden betimleyici vaka çalışması ile yorumlanmıştır. Bulgular, brütalist üslubun/mimarinin katkı değerlerinin anılan Süper Bloklarda yapı kompleksini ve çevresinde yer alan kent donatılarını büyük ölçüde şekillendirdiğini göstermektedir. Çalışmada, brütalizm ve Yeni Belgrad Süper Bloklarının birbirini ne ölçüde tamamladığının, kent donatıları üzerinden açıklanması, diğer kentler özelinde de üzerinde düşünülmesine imkân tanıması açısından çalışmanın alana ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kimlik, Brütalist Mimarlık, Yeni Belgrad, Süper Bloklar

Kaynakça

• Alfirević, Đ. ve Simonović-Alfirević, S. (2017). Brutalism in Serbian architecture: Style or necessity? Facta Universitatis Series: Architecture and Civil Engineering, 15(3), 317-331.
• Alver, K. (2012). Kent sosyolojisi. Hece Yayınları.
• Ayyıldız, S. ve Ertürk, F. (2017). Kentsel kimlik bileşenleri ile yerel kimliğin izlerini sürmek: Kapanca Sokak örneği. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2(1), ss. 65-88.
• Baković, N. (2015). No one here is afraid of blisters or work! Social integration, mobilization and cooperation in Yugoslav youth brigades. The example of Čačak region. The Hungarian historical review: New series of Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae, 4(1), ss. 29-55.
• Banham, R. (1955). The new brutalism. The Architectural Review, 118, ss. 354-361.
• Banham, R. (1966). The new brutalism. Reinhold.
• Banham, R. (1971). Encyclopedia of modern architecture. Thames and Hudson.
• Birol, G. (2007). Bir kentin kimliği ve Kervansaray Oteli üzerine bir değerlendirme. Arkitekt Dergisi, 514, ss. 46-54.
• Belgrádom, I. (tarihsiz). Novi Beograd, Blok 29. [Pinterest post]. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/303289356130319639/.
• Bell, F. (2020, Ocak 21). Aesthetic exploration: brutalism. Aesthetics of design. https://www.aesdes.org/2020/01/21/aesthetic-exploration-brutalism/
• Blagojevic´, L. (2005, Temmuz 13-17). Back to the future of New Belgrade: Functional past of the modern city. [Konferans sunumu]. Aesop Conference 05, Viyana, Avusturya.
• Buldaç, M., Varış, S. C. ve Can Karaoğlu, M. (2020). An evaluation of the symbolic meaning of tile usage in the city of Kütahya. International Congress of Architecture and Planning (Autumn) 2020 Proceedings E-Book, 601-620.
• Bunjak, K., Pešić, M. ve Kušić, A. (2012). Post-socialist urban development of New Belgrade: Old vs. new building typologies against the backdrop of current climate and ideological changes. EAAE/ISUF International Conference ‘New Urban Configurations’, Delft University of Technology, Faculty of Architecture, 16-19 Ekim.
• Dalrymple, T. (2009, Güz). The architect as totalitarian: Le Corbusier’s baleful influence. City Journal. https://www.city-journal.org/html/architect-totalitarian-13246.html.
• Dölen, E. ve Koraltürk, M. (2004). İlk çimento fabrikamızın öyküsü 1910-2004. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Erdoğan, M. (2008). Demokrasi, laiklik, resmi ideoloji. Liberte Yayınları.
• Erdoğan, G. ve Akay Çorbacıoğlu S., (2018). Denizli kent kimliği bileşenleri. Kent Akademisi, 11 (3), ss. 459-473.
• Emerce, M. (2015). Reconsideration of genius loci: Re-generative design approach in environmentally sensitive architecture. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Fedorova, A. (2016, Haziran 7). Block party: meet the people who live among the brutalist edifices of New Belgrade. The Calvert Journal. https://www.calvertjournal.com/features/show/6263/power-and-architecture-part-2-starzec-brutalism-new-belgrade
• Forty, A. (2012). Concrete and culture: A material history. Reaktion Books.
• Friendly Jr., A. (1971, Ağustos 15). At youth camps in Yugoslavia, drabness is a thing of the past. The New York Times. https://www.nytimes.com/1971/08/15/archives/at-youth-camps-in-yugoslavia-drabness-is-a-thing-of-the-past.html?auth=login-google1tap&login=google1tap
• Gajić R. ve Dimitrijević‐Markević, S. (2006, Eylül 14-18). Managing integration and disintegration processes in the modern urbanism settlements: New Belgrade. [Konferans sunumu]. 42nd ISoCaRP Congress, İstanbul, Türkiye.
• Gajić, R. (2015). Urban morphology as a tool for exploring the land use in residential areas: Example of New Belgrade. Spatium, (33), ss. 76-83.
• Glover, S. (2018, Mart 30). Serbia. Soviet modernism: Postcards from concrete utopia. https://sovietmodernism.com/
• Goodwin, D. (2020, Haziran 22). Alison and Peter Smithson: The duo that led British brutalism. ArchDaily. https://www.archdaily.com/645128/spotlight-alison-and-peter-smithson.
• Google Haritalar, (2022a). Yeni Belgrad. https://goo.gl/maps/t7sayBoFKkEjcXJL8.
• Google Haritalar, (2022b). Block 61. https://goo.gl/maps/YUsBtE2pSEqYJcaw5.
• Habermas, J. (2004). Kamusal alan. M. Özbek (Ed.), Kamusal alan içinde (95-102). Hil Yayınları.
• Hague, C. ve Jenkins, P. (2004). Place identity, participation and planning. Cliff Hague, Paul Jenkins (Ed.). Place identity, participation and planning içinde. Routledge.
• Hall, S. (1998). Kültürel kimlik ve diaspora kimlik. J. Rutherford. (Ed.). Kimlik: Topluluk/kimlik/farklılık içinde. Sarmal Yayınevi.
• Harvey, D. (2003). Sosyal adalet ve şehir. (M. Moralı, Çev.). Metis Yayınları.
• Hasol, D. (1995). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Hergüner, B. (2017). İnsanın kentinden kentin insanına: öyküde kent, kentleşme, kentlileşme görünümleri. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 9, ss. 219-239.
• Hirt, S. ve Petrović M. (2010). The gates of Belgrade. Problems of Post-Communism, 57(5), ss. 3-19. https://doi.org/10.2753/PPC1075-8216570501.
• Horgan, D. (2019, Ekim). Building blocks of brotherhood and unity. The Urban Transcript Journal. https://journal.urbantranscripts.org/article/building-blocks-of-brotherhood-and-unity-donagh-horgan/
• Jeck, V. ve Janković, B., Karadžić, B., Stjepanović A. ve Glavički, M. (2016). Block 23, New Belgrade, Serbia (View of the entrance to Slab 5).The Museum of Modern Art, New York, ABD. https://www.moma.org/collection/works/273889States.
• Jovanović, P. R. ve Stupar, A. B. (2021). The emerging community planning in the super-blocks of New Belgrade. Urban Design International, ss. 1-13.
• Karadayı, T. T. ve Coşgun, N. (2021). Betonun yaşam döngüsü sürecinde çevresel etkilerini azaltan yaklaşımlar. Sürdürülebilir Çevre Dergisi, 1(1), ss. 1-6.
• Kaya, E. (2007). Kentleşme ve kentlileşme. Okutan Yayıncılık.
• Kent Stratejileri Merkezi (2017, Kasım 7). Kent imgesi. Kent stratejileri Wordpress Blog. https://kentstratejileri.com/2017/11/02/kent-imgesi/
• Kerkezi, R. (2018). Sosyalist Yugoslavya mimarisinde modernizmin dönüşümü: (1943-1991). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Korkmazoğlu, D. (2016). Renzo Piano Yapılarının değişen mimari süreçler üzerinden incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kortan, E. (1986). XX. yüzyıl mimarlığına estetik açıdan bakış. Yaprak Yayınları.
• Kösoglu, N. (1995, Mart-Nisan). Kültür/kimlik üzerine. Türkiye Günlüğü, 33, ss. 41-47.
• Kulic, V., Mrduljas, M. ve Thaler W. (2012). Modernism in-between: The mediatory architectures of Socialist Yugoslavia. Jovis Yayıncılık.
• Lynch, K. (1960). The image of the city. The MIT Press.
• Mark, (2018). Belgrade’s modern city gates: Serbia travel guide. Kathmandu &Beyond. https://www.kathmanduandbeyond.com/belgrades-modern-city-gates-serbia/
• Milaković, M. ve Vukmirović, M. (2011, Ekim 24-28). Regeneration of modern cities: The case study in New Belgrade. 47th ISoCaRP Congress, Wuhan, Çin.
• Majstorovic, M. ve Radivojevic, M. (2021). New Belgrade: A paradise for residential real estate investors. International Journal of Economics & Law, 11(13), ss. 219-229.
• Mansour H., (2015, Eylül 24-25). The lost Identity of the city: The case of Damascus. (S. Santos Cruz, F. Brandao Alves, P. Pinho (Ed.), CITTA 8th Annual Conference on Planning Research AESOP TG Public Spaces & Urban Cultures Meeting: Generative Places, Smart Approaches, Happy People bildiri kitabı içinde (s. 359-379). Citta, AESOP. https://citta-conference.fe.up.pt/pdf/conference-books/2015-citta-conference.pdf
• Mapio (tarihsiz). Blok 29. https://mapio.net/images-p/15908646.jpg.
• Milan, M. (2016, Nisan 27). Naselje blok 23, Novi Beograd; Block 23 Residences, New Belgrade. Flickr. https://www.flickr.com/photos/130311964@N05/
• Milan, M. (2016, Şubat 7). Osnovna škola "Laza Kostić" u naselju blok 23, Novi Beograd, Beograd, Srbija. https://www.flickr.com/photos/130311964@N05/32483333344/in/photostream/
• Milošević, S., Divac, M. ve Jevtić-Novaković (2021). Morphology and city landmarks: A mirror image of New Belgrade. 8th International Conference Contemporary Achievements in Civil Engineering bildiri kitabı içinde, ss. 505-514.
• Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent. (G. Koca, ve T. Tosun, Çev.). Ayrıntı Yayınevi.
• Napora, K. (tarihsiz). Guide to Belgrade brutalist architecture. My Wander Lust. https://www.mywanderlust.pl/belgrade-brutalist-architecture/
• Ogino Knauss (tarihsiz). Public city 1: New Belgrade. Recentering Periphery: Imagined and Built Landscapes. http://www.recentering-periphery.org/new-belgrade-public-city-1/
• Ogino Knauss (2016). Suspended city: A visit to New Belgrade, a town caught outside time. The Calvert Journal. https://www.calvertjournal.com/features/show/6695/suspended-city-roaming-the-streets-of-novi-beograd
• Oğurlu, İ. (2014). Çevre-kent imajı-kent kimliği-kent kültürü etkileşimlerine bir bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(26), ss. 275-293.
• Oktay, D. (2002). The quest for urban identity in the changing context of the city. Cities, 19(4), 261–271.
• Özdamar, N. (2021, Aralık 2). Geleceğin mimarisi ve teknoloji ile değişen ideoloji. Arkitekt. https://www.gzt.com/arkitekt/gelecegin-mimarisi-ve-teknoloji-ile-degisen-ideoloji-3599284
• Park, R. (1967). On social control and collective behavior. University of Chicago Press.
• Plitt, A. (2019, Kasım 11). The history of brutalist architecture in NYC affordable housing. Curbed: New York. https://ny.curbed.com/2019/11/11/20959515/nyc-architecture-brutalism-affordable-housing-mitchell-lama
• Radojicic, J. (tarihsiz). New Belgrade's number mystery - who, when and why named the Blocks with numbers? Info011. https://www.011info.com/en/get-to-know-belgrade/new-belgrades-number-mystery-who-when-and-why-named-the-blocks-with-numbers
• Sağlık, E. ve Kelkit, A. (2019). Kentsel kimlik bileşenlerinin kent kullanıcıları tarafından belirlenmesi: Örnek kent Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), ss. 63-79.
• Sajkaca (2011, Şubat 3). Block 23 in New Belgrade: A virtual sketchbook. Nothing Against Serbia. http://sajkaca.blogspot.com/2011/02/block-23-in-new-belgrade.html
• Salgın, B. (2007). Brüt beton, brütalizm ve Türkiye’deki örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Sargın, S. ve Demir, Ş. (2018). İnsan mekan ilişkisi ölçeğinde kent kimliği ve Gümüşhane örneği. The Journal of International Scientific Researches, 3(4), 221-239.
• Shachar, G. (2019). Serbia/New Belgrade: Colorful shades of gray -a block by block journey through the best of socialist-modernist urban design and brutalist architecture. Urban: Guy Schachar. https://guyshachar.com/en/2019/serbia-new-belgrade-colorful-shades-of-gray-a-block-by-block-journey-through-the-best-of-socialist-modernist-urban-design-and-brutalist-architecture/
• Simić, A. (1974). Urbanization and cultural process in Yugoslavia. Anthropological Quarterly, 47(2), ss. 211–227. https://doi.org/10.2307/3316581.
• Simonovic, A. (2013, Şubat). Blok 29. [Fotoğraf iliştirilmiş] [Gönderi]. Foursquare. https://tr.foursquare.com/v/blok-29/4f122bede4b0804e8b311742. Erişim Tarihi: 18.05.2022.
• Socialist Modernism (2014, Aralık 13). "Bezanijski Blokovi" blocks 61. [Fotoğraf iliştirilmiş]. Facebook. https://d.facebook.com/photo.php?fbid=507894302686649&id=337958596346888&set=a.496337223842357&refid=13&__tn__=%2B%3D
• Socialist Modernism (2018, Mayıs 18). Block 61 foreground. [Fotoğraf iliştirilmiş] [Gönderi]. Facebook. https://m.facebook.com/SocModernism/photos/block-61-foregroundblock-45-backgroundbelgrade-serbiaphoto-sent-in-by-kristijan-/1144236622385744/
• Stamenovic, P. (2010, Ekim 19). block 61. New Belgrade. https://stamenovic.tumblr.com/post/1353735875/block-61-new-belgrade
• Şaban Ökesli, D. ve Gürçınar, Y. (2012). An Investigation of Urban image and identity: findings from Adana. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), ss. 37–52.
• Tekin, İ. (2013). Türkiye’de İkinci Dünya Savaşı sonrası betonarmenin inşası. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Türkiye Hazır Beton Birliği (2013). Geçmişten günümüze çimento ve beton. Hazır Beton Dergisi, 119, ss. 82-87.
• Türkiye Hazır Beton Birliği (2016). Betonun yarattığı akım: Brütalizm. Hazır Beton Dergisi, 138, ss. 83-86.
• Uçkaç L. (2006). Kentsel tasarımın kent kimliği üzerine etkileri: Keçiören örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Ankara Üniversitesi,
• Türk Dil Kurumu (tarihsiz). Beton. Türk Dil Kurumu Sözlükleri içinde. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu (tarihsiz). Kimlik. Türk Dil Kurumu Sözlükleri içinde. https://sozluk.gov.tr/
• Western City Gate. (2014, September). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Western_City_Gate. Erişim Tarihi: 18.05.2022
• Yomadic Wanderlust Commune (2013). From WTF to OMFG – communist architecture of New Belgrade, Serbia. Yomadic. https://yomadic.com/communist-architecture/
• Yücel, A. (2018). Mimarlıkta brütalizm ve brütalizmler: bir retrospektif panorama. Arrademento Mimarlık, 318, ss. 65-83.