Etil Metan Sülfonat Mutageninin Pamuk (Gossypium hirsutum L. ve Gossypium barbadense L.) Tohumu Çimlenmesine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 24 - 29, 17.02.2020

Ramazan Şadet Güvercin

Öz

Bitkileri genetik yapılarında, doğal veya yapay olarak meydana gelen ani değişimlere mutasyon denir. Bu çalışma, Etil metan sülfonat (EMS) kimyasalının, pamuk (Gossypium hirsutum L. ve Gossypium barbadense L) tohumu çimlenmesine etkisini belirlemek amacıyla Kahramanmaraş’ta yürütülmüştür. Çalışmada, Teks (Gossypium hirsutum L.) ve Aşkabat 100 (Gossypium barbadense L.) çeşitleri bitkisel materyal, EMS’nin % 0.5 v/v ve % 1 v/v’lik dozlarıyla saf su ise kimyasal materyal olarak kullanılırken, kimyasalların uygulama süreleri 6 ve 12 saat olarak belirlenmiştir.
Çalışma sonucunda tohumların çimlenme oranı, uygulama doz ve süresine göre farklılık göstermiştir. Uygulama süresi 6 saatten 12 saate yükseldiğinde kontrol uygulamada çimlenme oranı artarken, % 0.5 v/v EMS ve % 1 v/v EMS dozlarında azalmıştır. Dahası, % 1 v/v EMS dozunun 6 saat uygulaması en düşük çimlenme oranına neden olurken, % 1 v/v EMS dozunun 12 saat uygulaması, Aşkabat 100’de lethal etki yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pamuk, Kahramanmaraş, mutasyon

Destekleyen Kurum

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Kaynakça

• Ahloowalia, B.S., Maluszynski, M., Nichterlein, K., 2004. Global impact of mutation-derived varieties. Euphytica 135:187–204.
• Atila, A.S., Peşkircioğlu, H., 1990. Gamma radyasyonunun Çukurova 1518 pamuk çeşidi üzerine etkisi. Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler No: 22. T.A.E.K. Nükleer Tarım Araştırma Merkezi. Ankara.
• Gençer, O., Gülyaşar, F., Şekeroğlu, E., Boyacı, S., Oğlakçı, M., Güveloğlu, M., 1992. Pamuk bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Ethyl Methane Sulphonate ve Kobalt 60’ın mutasyon etkileri üzerinde araştırmalar. Doğa Dergisi. 16 (3): 471-4S6.
• Hrishi, N., Kamalam, P., 1969. Studies on radio sensitivity in tetraploid cottons. Symposium on radiation and radiometric substances in mutation breeding, BARC, Mumbai.
• İbragimov, S.H.I., Kovalchuk, R.I., 1970. Mutagenesis in cotton. Selektsii semenovodstva khlopschatnika, 3: 237-245.
• Kocatürk, H.K., Dolançay, A., Süllü, S., Özbek, B., Anay, A., 2015. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde melezleme ve mutasyon ıslahı ile lif kalitesi yüksek ve verimli yeni pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi Projesi Sonuç Raporu. TAGEM/TA/11/05/02/002.
• Lowery, C., Auld, D., Bechere, E., Wright, R., Hequet, E., Abidi, N., Smith, W.C., 2007. Use of chemical mutagenesis in ımproving upland cotton. https://wcrc.confex.com/wcrc/2007/techprogram/P1849.HTM(30.12.2019)
• Naivar, K.S., 1996. Fiber quality parameters and within-boll yield components of Gossypium arboreum L Putative mutant lines. M.S. Thesis. Texas A&M University. 71 p.
• Percy, R., Hendon, B., Bechere, E., Auld, D., 2015. Qualitative genetics and utilization of mutants. Cotton, 155-186.
• Silme, R S., Çağırgan, M.İ., 2006. Mutasyon teknikleriyle geliştirilmiş çeşitlerin ekonomik katkısı. Tarım ekonomisi kongresi, s: 885-893, Antalya.
• Yazıcı, L., Çoban, M., Çiçek, S., Tuncel, N., Küçüktaban, F., 2016. Nazilli 663 Pamuk (Gossypium hirsitum L.) çeşidinde farklı gama ışını dozlarının M1 bitkilerinde fide gelişimi üzerine etkisi ve uygun gama dozunun belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-2):88-93, Ankara.