5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 177 - 194, 30.12.2022

Uğur Takmak , Ahmet Ali Gazel , Ceren Utkugün

https://doi.org/10.47477/ubed.1182543

Öz

Günümüzde eğitim ortamlarında en yaygın kullanılan materyal ders kitaplarıdır. Bu sebeple öğrencilerin en kusursuz ders kitaplarını kullanmaları önem taşımaktadır. Ders kitaplarını en iyi tanıyan öğretmenlerle yapılan bu araştırmanın amacı 2019-2020 eğitim-öğretim yılında yayınlanan 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının farklı yönleriyle öğretmen görüşlerine göre incelenmesidir. Betimsel tarama modeli olarak tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında Afyonkarahisar il merkezinde bulunan ortaokullarda görev yapan 122 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verileri Ertürk ve Güler (2017) tarafından geliştirilen “Ders Kitabı İnceleme Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin sosyal bilgiler ders kitabının fiziksel ve görsel tasarımına, içeriğine, dil ve anlatımına ve ölçme ve değerlendirme boyutuna ilişkin verdikleri yanıtlardan elde edilen puan ortalamalarının oldukça yeterli düzeyinde olduğu bulgusu elde edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin sosyal bilgiler ders kitabının fiziksel ve görsel tasarımına, içeriğine, dil anlatımına ve ölçme ve değerlendirme boyutuna ilişkin verdikleri yanıtlardan elde edilen puan ortalamaların cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenleri açısından anlamlı olarak farklılaşmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler ders kitabı, ders kitabı, sosyal bilgiler öğretimi, sosyal bilgiler öğretmeni

5th Grade Social Studies Textbook Evaluation According to Teachers' Opinions

Öz

Today, the most widely used material in educational environments is textbooks. For this reason, it is important for students to use the most perfect textbooks. The purpose of this research, which was conducted with the teachers who know the textbooks best, is to examine the 5th grade social studies textbook published in the 2019-2020 academic year according to the views of the teachers with different aspects. The study group of the research, which was designed as a descriptive survey model, consisted of 122 social studies teachers working in secondary schools in Afyonkarahisar city center in the 2021-2022 academic year. The data were obtained by the questionnaire technique. The research data were obtained by using the “Textbook Review Scale” developed by Ertürk and Güler (2017). As a result of the study, it was found that the average score obtained from the responses given by the teachers regarding the physical design, visual design, content, language and expression and measurement and evaluation dimension of the social studies textbook was quite sufficient. In addition, it was determined that the average score obtained from the responses given by the teachers regarding the physical design, visual design, content, language and expression of the social studies textbook and the measurement and evaluation dimension did not differ significantly in terms of gender and year of work experience variables.

Anahtar Kelimeler

Text book, social studies text book, social studies teaching, social studies teacher

Kaynakça

• Ablak, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitabının biçimsel özellikleri. B. Akbaba (Ed.). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu sosyal bilgiler içinde (ss. 52-77). Pegem.
• Alakaş, Y. (2019). Sosyal bilgiler 5. sınıf ders kitaplarının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi: Afyonkarahisar örneği (Yayın No. 566674). [Yüksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28. Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem.
• Charalambous, A. C. (2011). The role and use of course books ın EFL. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED524247.pdf
• Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007) İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler.
• Çimen Kurt, G. A. (2017). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabına yönelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı ve tutumlarının belirlenmesi. (Yayın No. 481274). [Yüksek Lisans Tezi Necmettin Erbakan Üniversitesi].
• Demir, Y. ve Atasoy, E. (2018). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının (2017) değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 753-780. https://doi.org/10.19171/uefad.505647
• Deniz, R. ve Sönmez, Ö. F. (2022). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tokat ili örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 125-139. https://doi.org/10.55107/turksosbilder.1091287
• Doğan, Y. ve Torun, F. (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Nereye Doğru Gidiyor? The Journal Of International Lingual Social and Educational Sciences, 4(2), 111-125. https://doi.org/10.34137/jilses.491670
• Ertürk, M. ve Güler, E. (2017). 5. 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Muğla ili örneği). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 64-76.
• Esen, S. (2017). 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. (Yayın No. 464637). [Yüksek Lisans Tezi Balıkesir Üniversitesi].
• Esmertaş, S. (2000). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının değerlendirilmesi. (Yayın No. 94685). [Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi].
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education. 2(1), 8-26.
• Güngördü, E. (2002). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Nobel.
• Haulle, E. & Kabelege, E. (2021). Relevance And Quality Of Textbooks Used In Primary Education In Tanzania: A Case Of Social Studies Textbooks. Contemporary Education Dialogue, 18(1), 12-28. https://doi.org/10.1177/0973184920962702
• İncekara, S. ve Karatepe, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeni program temelinde ders kitaplarına yönelik düşünceleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 46-64.
• İşbilir, F. O. (2019). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. (Yayın No. 559091). [Yüksek Lisans Tezi Fırat Üniversitesi].
• Julie H. L. ve Earl H. C. Jr. (1997) The "Real" experts address textbook issues. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 41(4), 282-291.
• Kabapınar, Y. (2006). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları. C. Öztürk (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi, demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 367-401). Pegem.
• Kalıpcı, G. (2008). İlköğretim 1998 ve 2004 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarına göre yazılmış 4.ve 5. sınıf ders kitaplarının öğrenme anlayışları, içerik ve kullanılabilirlik açılarından karşılaştırılması. (Yayın No. 226403). [Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi].
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Pegem.
• Kulantaş, N. (2007). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan öğrenci ders ve çalışma kitapları ile öğretmen kılavuz kitaplarının, öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayın No. 206956). [Doktora Tezi Gazi Üniversitesi].
• Küçükahmet, L. (2003). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Nobel.
• McGrath, I. (2002). Materials evaluation and design for language teaching. Edinburgh University.
• MEB (2018). MEB Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları İle Bunlara Ait E-İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_04/11161342_kurul_mu776talaasY.pdf
• MEB. (2007). Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve Kurumlarda Yapılacak Araştırma ve Araştırma Desteğine Yönelik İzin ve Uygulama Yönergesi. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2594_1.html.
• Mithans, M. & Grmek, M. I. (2020). The use of textbooks in the teachıng-learnıng process. A. Lipovec, J. Batic, E. Kranjec (Ed.), New Horizons in subject-specific education/Research aspects of subject-specific didactics (ss. 201-229). University of Maribor.
• Nalçacı, A. (2011). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Erzurum örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,15(2), 321-335.
• Nilsson, M. (2006). Textbooks and alternative material: positive and negative aspects. https://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A207097&dswid=9329
• Öztürk, C. ve Dilek, D. (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Pegem.
• Polat, L. (2012). İlköğretim 6.sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programının genel amaçlarına ulaşma düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri: (Elâzığ ili örneği).(Yayın No. 306489). [Yüksek Lisans Tezi Fırat Üniversitesi].
• Sever, R. (2010). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, tasarım örnekleri. Anı.
• Shamsi, N. (2004). Modern teaching of social studies. New Anmol.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu yeni programa göre düzenlenmiş yeni ders planı örnekleri. Anı.
• Şahin, H. (2004). Etkili bir sosyal bilgiler ders kitabının nitelikleri. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 365-375.
• Şahin, M. (2012). Ders kitaplarının mesaj tasarımı ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3), 129-154.
• Şimşek, S. (2016). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenleri için sosyal bilgiler öğretimi. Anı.
• Tan, Ş. (2008). Öğretimin materyallerle desteklenmesi. Ş. Tan (Ed.) Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (ss. 319-343). Pegem.
• Mentiş Taş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 519-531.
• Tertemiz, N., Ercan, L. ve Kayabaşı, Y. (2011). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi. L. Küçükahmet (Ed.) Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu İçinde; (ss. 34- 66), Nobel.
• Turan, M. (2015). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayın No. 395982) [Yüksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgilerde ders kitapları. B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde, (ss. 191-216). Pegem.
• Utkugün, C. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ders kitapları hakkında görüşleri. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 63-80. https://doi.org/10.29065/usakead.1034588
• Uyulgan, M. A., Özbayrak, Ö., Alpat, S. K. ve Alpat, Ş. (2011). Opinions of teachers and students on secondary education chemistry textbooks. Procedia Computer Science, 3, 1126-1130.
• Ünal, Ç. ve Ilgaz, S. (2005). I. kademe ilköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya konularının öğrencilerin soru sorma ve eleştiri yapma becerilerine olan katkısı (Erzurum İl Merkezi Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, (2), 129-139.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB lise 1. sınıf fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 305-321.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.