Türkiye’de Faizsiz Finans Kuruluşları Açısından Bir Dönüm Noktası: Faizsiz Finans Muhasebe Standartları (FFMS) Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 77 - 102, 02.05.2019

Mustafa Tevfik Kartal , Hayrettin Ay

Öz

Türkiye’de 1985 yılında faaliyet
göstermeye başlayan faizsiz finans kuruluşlarının sektör payı 2019 Mart sonu
itibarıyla %5,5 olarak gerçekleşmiştir. Sektör payının yeterince gelişmemesi
çeşitli eksiklikler/sorunlar bulunduğunu göstermektedir. Bu eksikliklerden birisi
faizsiz finans kuruluşlarının faaliyetlerine uygun muhasebe ve finansal
raporlama çerçevesinin bulunmamasıdır. Bu kapsamda, faizsiz finans
kuruluşlarının muhasebe ve raporlama çerçevesi eksikliğine yönelik olarak 21.05.2019
tarihinde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK)
tarafından FFMS yayınlanmıştır. Düzenleme faizsiz finans kuruluşlarına ilave
raporlama yükümlülükleri getirmektedir. Zekât ve sadaka fonu ile karz fonu
kaynakları ve kullanımları tabloları bu yükümlülüklerden bazılarıdır. Ayrıca,
yeni raporlama çerçevesi 2020 yılında uygulamaya gireceğinden faizsiz finans
kuruluşlarının hazırlık çalışmalarını tamamlamak ve raporlama altyapılarını
uyarlamak için sınırlı bir zamanı bulunmaktadır. Türk Bankacılık Sektörü
açısından ise düzenlemenin sektör verilerinin konsolide edilmesi ve mevduat
bankacılığı-katılım bankacılığı kıyaslamalarında eşleştirme sorunlarına neden
olacağı düşünülmektedir. Diğer taraftan, yeni raporlama çerçevesi ile birlikte
faizsiz finans kuruluşları faaliyetlerini faizsiz finans yaklaşımı çerçevesinde
raporlama imkânına kavuşmuştur. Düzenlemenin getirdiği uygulamaların olumsuz
gelişmelere neden olmaması için Türk Bankacılık Sektörü ve Türk Katılım
Bankacılığı üzerindeki etkileri KGK, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
(BDDK) ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği tarafından izlenmeli, olumsuz
etkilerin görülmesi halinde gerekli tedbirler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Faizsiz Finans, Katılım Bankaları, Finansal Raporlama, Muhasebe, FFMS, KGK, Türkiye

Kaynakça

• BDDK. (2017a). Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ. 20.09.2017 tarihli ve 30186 sayılı Resmi Gazete.
• BDDK. (2017b). Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ. 20.09.2017 tarihli ve 30186 sayılı Resmi Gazete.
• Biçer, A. (2011). Participation Banks in Turkey, Is There Still an Ample Room to Go Further? http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/IFN%20ARTICLE.DOC, Erişim tarihi: 26.05.2019.
• BK. (2005). 5411 sayılı Bankacılık Kanunu. 01.11.2005 tarih ve 25983 sayılı Resmi Gazete.
• Cavlak, H., Güneş, N., & Cebeci, Y. (2017). Yasal Düzenlemeler ve Türkiye Muhasebe Standartları Açısından Satış ve Geri Kiralama İşlemleri. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 1(3), 33-51.
• Erkuş, H., & Çenberlitaş, İ. (2016). İslami Finansal Araçlardan Olan Sukuk’ların Muhasebeleştirilmesi. Dicle Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(11), 245-262.
• Ersoy, M., Çatıkkaş, Ö., & Yatbaz, A. (2018). İslami Muhasebenin Geleneksel Muhasebe ile Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 4(1), 96-110.
• Gökgöz, A. (2013). Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35), 107-121.
• Gönen, S., & Akça, N. (2014). Finansal Kiralama İşlemlerinin TMS-17 Kiralama İşlemleri Standardı ve Vergi Usul Kanunu Açısından Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (64), 71-94.
• Kartal, M. T., & Demir, C. H. (2017a). Türkiye’de Katılım Bankacılığının Sektör Payı Hedefi Üzerine Bir Analiz. Route Educational & Social Science Journal, 14(3), 33-58.
• Kartal, M. T., & Demir, C. H. (2017b). Türkiye'de Katılım Bankacılığında Sorunlu Kredilerin Varlık Yönetim Şirketlerine Satışı Üzerine Bir İnceleme ve Yöntem Önerileri. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 3(1), 89-115.
• Kartal, M. T. (2019). Uygulamalı Finansal Tablolar Analizi, Bölüm 11: Finansal Tablolarda Dipnot Okuma ve Yorumlama, Editör: Doç. Dr. Aysel Gündoğdu, Gazi Kitapevi, 279-308.
• KGK. (2019). FFMS. 21.05.2019 tarih ve 30780 sayılı Resmi Gazete.
• KHK. (2011). 660 sayılı KHK, 02.11.2011 tarih ve 28103 sayılı Resmi Gazete.
• Özulucan, A., & Deran, A. (2009). Katılım Bankacılığı ile Geleneksel Bankaların Bankacılık Hizmetleri ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 85-108.
• TKBB. (2012). AAOIFI Finans Kuruluşları İçin Faizsiz Bankacılık Standartları. Çeviren: Mehmet Odabaşı, İshak Emin Aktepe.
• TKBB. (2019a). Hakkımızda. http://www.tkbb.org.tr/tarihce, Erişim tarihi: 26.05.2019.
• TKBB. (2019b). Mukayeseli Tablolar. http://www.tkbb.org.tr/mukayeseli-tablolar, Erişim tarihi: 26.05.2019.
• TTK. (2011). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete.
• Yıldız, Ş., & Akyel, N . (2018). Yeni Muhasebe Uzmanlık Alanlarının Muhasebe Eğitimindeki Yeri ve Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (79), 47-66.