Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite, Benlik Saygısı ve Kendini Sabotaj Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 110 - 125, 31.12.2021

Yetkin Utku Kamuk

Öz

Bu çalışmanın amacı, spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile, benlik saygısı ve
kendini sabotaj düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve kategorik değişkenlere göre, fark olup olmadığının
incelenmesidir. Çalışmanın yapılabilmesi için gerekli izinler (etik kurul izni ve kurum izni) alındıktan sonra,
Hitit Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi‟nde öğrenim görmekte olan öğrencilerden, evreni temsil etme
yeteneğine sahip 659 öğrenciye (444 erkek ve 215 kadın) IPAQ-SF, benlik saygısı ve kendini sabotaj ölçekleri
uygulanmıştır. Veriler normal dağılıma uygun olmadığından (Shapiro-Wilk; p>0,05), gruplar arasındaki farkların
tespiti için çoklu karşılaştırmalarda Kruskal-Wallis H ve ikili karşılaştırmalarda Mann-Whitney U testleri,
ilişkilerin istatistiksel analizi için ise Spearman rho testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, katılımcıların
fiziksel aktivite düzeylerinin benlik saygısı düzeyleri ile pozitif yönde düşük düzeyde korelasyona sahip olduğu,
kendini sabotaj düzeyleri ile fiziksel aktivite ve benlik saygısı düzeyleri arasında negatif yönlü ve düşük düzeyde
korelasyon bulunduğu tespit edilmiştir. Erkek öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin kadın öğrencilerden
yüksek düzeyde olduğu ancak benlik saygısı ve kendini sabotaj düzeylerinin cinsiyet değişkeninden
etkilenmediği bulunmuştur. Spor branşlarına göre değerlendirildiğinde, takım sporları yapan katılımcıların,
bireysel spor branşları yapanlara kıyasla kendini sabotaj puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Elde
edilen bulgulara göre, spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerinin arzu edilen seviyenin
altında olduğu, benlik saygısı düzeylerinin yüksek düzeyde ve kendini sabotaj düzeylerinin ise literatürde
belirtilen ortanca değere yakın olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayı, Beden Eğitimi, Egzersiz

Kaynakça

• Abbasoğlu, E. Öncü, E. (2013). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının benlik saygıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 407 425
• Akçakoyun, F. (2018). Analysis of self-esteem levels of students in physical education and sports high school. Journal of Education and Training Studies, 6(2), 73-79.
• Akın, A. (2012). Kendini sabotaj ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164), 176-187.
• Alfermann, D., Stoll, O. (2000). Effects of physical exercise on self-concept and well-being. International Journal of Sport Psychology, 31(1):47–65.
• Anlı, G., Akın, A., Şar, A.H., Eker, H. (2015). Kendini sabotaj ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 160 172.
• Aydın, G.,Yalız Solmaz, D. (2016). Spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin fiziksel aktivite düzeyleri. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 34-46.
• Azevedo, M. R., Araujo, C. L. P., Reichert, F. F., Siqueira, F. V., Silva, M. C., Hallal, P. C. (2007). Gender differences in leisure-time physical activity. International Journal of Public Health, 52(1), 8–15. https://doi.org/10.1007/s00038-006-5062-1
• Baumeister, R.F., Campbell, J.D., Krueger, J.I., Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? American Psychological Society, 4(1), 1-44.
• Biddle, S. J. H., Mutrie, N., Gorely, T. (2015). Psychology of physical activity: determinants, well-being and interventions. London: Routledge.
• Biddle, S. J. H., Fox, K. R., Boutcher, S. H. (2000). Physical activity and psychological wellbeing. London: Routledge. Bulut, S. (2013). Sağlıkta sosyal bir belirleyici; fiziksel aktivite. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 70(4): 205-14. http://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2013.67442
• Büyükgöze, H., Gün, F. (2015). Araştırma görevlilerinin kendini sabotaj eğilimlerinin incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 689-704.
• Chen, L. H., Chen, M., Lin, M., Kee, Y. H., Shui, S. (2009). Fear of failure and selfhandicapping in college physical education. Psychological Reports, 105(3), 707– 713. https://doi.org/10.2466/pr0.105.3.707-713
• Chen, Z., Sun, K., Wang, K. (2018). Self-esteem, achievement goals, and self-handicapping in college physical education. Psychological Reports, 121(4), 690-704. https//doi.org/10.1177/0033294117735333
• Cheng, T. O. (2006). Obesity is a global challenge. The American Lournal of Medicine, 119, e11. https://doi.org/10.1016/j.amjmed.2006.04.006
• Coudevylle, G. R, Ginis, K. A. M., Famose, J. P. (2008a). Determinants of self-handicapping strategies in sport and their effects on athletic performance. Social Behavior and Personality, 36(3), 391-398. https://doi.org/10.2224/sbp.2008.36.3.391
• Coudevylle, G. R., Ginis, K. A. M., Famose, J. P., Gernigon, C. (2008b). Effects of selfhandicapping strategies on anxiety before athletic performance. The Sport Psychologist, 22(3), 304-315. https://doi.org/10.1123/tsp.22.3.304
• Cox, C. B., Guiliano, T. A. (1999). Constructing obstacles vs. making excuses: examining perceivers' reactions to behavioral and self-reported self-handicapping. Journal of Social Behavior and Personality, 14(3), 419-433.
• Dietrich, D. (1995). Gender differences in self handicapping: regardless of academic or social competence implications. Social Behavior and Personality, 23(4), 403–410.
• Eronen, S., Nurmi, J. E., Salmela-Aro, K. (1998). Optimistic, defensive-pessimistic, impulsive and self-handicapping strategies in university environments. Learning and Instruction, 8(2), 159-177.
• Fernandez-Bustos, J. G., Infantes-Paniagua, A., Cuevas, R.,Contreras, O. R. (2019). Effect of physical activity on self-concept: theoretical model on the mediation of body image and physical self-concept in adolescents. Frontiers in Psychology, 10, Article no: 1537. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01537
• Finez, L., Berjot, S., Rosnet, E., Cleveland, C.,Tice D. M. (2012). Trait self-esteem and claimed self-handicapping motives in sports situations. Journal of Sports Sciences, 30(16), 1757-65. https://doi.org/10.1080/02640414.2012.718089
• Gilani, S. R. M., Dashipour, A. (2017). The effects of physical activity on self-esteem: a comparative study. International Journal of High Risk Behaviors and Addiction, 6(1), e35955. https://doi.org/10.5812/ijhrba.35955
• Hallal, P. C., Victora, C. G., Wells, J. C. K., Lima, R. C. (2003). Physical inactivity: prevalence and associated variables in Brazilian adults. Medicine and Science in SportsandExercise, 35(11), 1894-1900.
• Hallal, P. C., Siqueira, F. V. (2004). Compliance with vigorous physical activity guidelines in Brazilian adults: prevalence and correlates. Journal of Physical Activity and Health, 1(4), 389–397. https://doi.org/10.1123/jpah.1.4.389
• Hallal, P. C., Victoria, C. G., Azevedo, M. R., Wells, J. C. K. (2006). Adolescent physical activity and health. Sports Medicine, 36(12), 1019-1030.
• Harris, R. N, Snyder, C. R., Higgins, R. L., Schrag, J. L. (1986). Enhancing the prediction of self-handicapping. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1191-1199.
• Hirt, E. R., McCrea, S. M., Boris, H. I. (2003). I know you self-handicapped last exam: gender differences in reactions to self-handicapping. Journal of Personality and Social Psychology, 84(1), 177-193. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.1.177
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, A. M., İnan. T., Kelleci, M. (2010). Cumhuriyet Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin atılganlık ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sports Sciences, 5(3), 218-226.
• Kearnes, H., Forbes, A., Gardiner, M. (2007). A cognitive behavioural coaching intervention for the treatment of perfectionism and self-handicapping in a nonclinical population. Behaviour Change, 24(3), 157-172.
• Kılıç, T., Uğurlu, A., Doğan A. (2017). Öğretmenlik bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 38-43.
• King, A. C., Blair, S. N., Bild, D. E., Dishman, R. K., Dubbert, P. M., Marcus, B. H. et al. (1992). Determinants of physical activity and interventions in adults. Medicine and Science in Sports and Exercise, 24(6), S221-S236. https://doi.org/10.1249/00005768-199206001-00005
• Knöchel, C., Oertel-Knöchel, V., O‟Dwyer, L. Prvulovic, D. Alves, G., Kollmann, B. et al. (2012). Cognitive and behavioural effects in physical exercise in psychiatric patients. Progress in Neurobiology, 96, 46-68. https://doi.org/10.1016/j.pneurobio.2011.11.007
• Liu, M., Wu, L., Ming, Q. (2015). How does physical activity intervention improve selfesteem and self-concept in children and adolescents? Evidence from a meta-analysis. PLoS ONE, 10(8), e0134804. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0134804
• Lucas, J. W., Lovaglia, M. J. (2005). Self-handicapping: gender, race and status. Current Research in Social Psychology, 10(15), 234-249.
• Monteiro, C. A., Conde, W. L., Matsudo, S. M., Matsudo, V. R., Bonsenor, I. M., Lotufo, P. A. (2003). A descriptive epidemiology of leisure-time physical activity in Brazil, 1996–1997. Revista Panamericana de Salud Publica, 14(4), 246–254. https://doi.org/10.1590/s1020-49892003000900005
• Ölçücü, B., Vatansever, Ş., Özcan, G., Çelik, A., Çelik, Y. (2015). Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyi ile depresyon ve anksiyete ilişkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 294 303.
• Özşaker, M., Canpolat, M., Yıldız, L. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ve benlik saygıları arasındaki ilişki. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 155-164.
• Öztürk, M. (2005). Üniversitede eğitim-ögretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Rhodewalt, F. (1990). Self-handicappers: Individual differences in the preference for anticipatory self-protective acts. (Ed) R. Higgins, C. R. Snyder, and S. Berglas. Selfhandicapping: the paradox that isn't. New York: Guilford Press.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. New Jersey: Princeton University Press.
• Sani, S. H. Z., Fathirezaie, Z., Brand, S., Pühse, U., Holsboer-Trachsler, E., Gerber, M. et al. (2016). Physical activity and self-esteem: testing direct and indirect relationships associated with psychological and physical mechanisms. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 2617–2625. https://doi.org/10.2147/NDT.S116811
• Self, E. A. (1990). Situational influences on self-handicapping. (Ed) R. Higgins, C. R. Snyder ve S. Berglas. Self-handicapping: the paradox that isn't. New York: Guilford Press. Sonstroem, R. J. (1998). Physical self-concept: assessment and external validity. Exercise and Sport Sciences Reviews, 26(1), 133–64.
• Tice, D. M. (1991). Esteem protection or enhancement? Self-handicapping motives and attributions differ by trait self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 60(5), 711-725. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.5.711
• Tukuş, L. (2010). Benlik saygısı değerlendirme ölçeği-kısa formu Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Uzmanlık Tezi. Kocaeli.
• Üzar Özçetin, Y. S., Hiçdurmaz, D. (2016). Kendini sabote etme ve ruh sağlığı üzerine etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 145-154. https://doi.org/10.18863/pgy.13806
• Üzbe, N., Bacanlı, H. (2015). Başarı hedef yönelimi, benlik saygısı ve akademik başarının kendini engellemeyi yordamadaki rolü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 33-50.
• Vonk, R. (2006). Improving self-esteem. In: M. Kernis (Ed.), Self-esteem: Issues and answers. New York: Psychology Press.
• Weary, G., Williams, J. P. (1990). Depressive self-presentation: beyond self handicapping. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 892-898. https://doi.org/10.1037/0022-3514.58.5.892
• World Health Organization (WHO). (2020). WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Geneva: World Health Organization.
• Yavuzer, Y. (2015). Investigating the relationship between self-handicapping tendencies, selfesteem and cognitive distortions. Educational Sciences: Theory and Practice, 15(4), 879-890. https://doi.org/10.12738/estp.2015.4.2434
• Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2011). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zuckerman, M., Tsai, F. F. (2005). Costs of self-handicapping. Journal of Personality, 73(2), 411-442.