Rekreatif Etkinliklere Katılan ve Katılmayan Bireylerin Koronavirüs 19 Fobisi, Algılanan Stres ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 61, 30.04.2022

Seher Büşra Altuntaş Zekiye Başaran Gökhan Çakmak

Öz

Doğal afetler gibi pandemilerde ani gelişen ve bireyleri tedirgin eden olaylardır. İki yıldan fazladır Koronavirüs 19 pandemisi bütün dünyayı etkisi altına almıştır. İnsanlar, bilinmezlik, kısıtlamalar ve ölümlerden olumsuz etkilenerek psikolojik tedirginlikler başlamıştır. Bu olumsuzluklara karşı destek olabilecek olaylardan bir tanesi rekreatif aktivitelerdir. Bu çalışmanın amacını da pandemi sürecinde rekreatif etkinliklere katılan ve katılmayan
bireylerin Koronavirüs 19 fobisi, algılanan stres ve sürekli kaygı düzeylerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Çalışmanın örneklemini, araştırmaya gönüllü destek veren 338 kişi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Koronavirüs 19 Fobisi, Sürekli Kaygı ve Algılanan Stres Ölçekleri kullanılmıştır. Veriler SPSS 25.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Yapılan normallik testi sonucunda parametrik testlerden Independent Samples T-testi ve One Way Anova testinden yararlanılmıştır. Farkın kaynağının tespit edilebilmesi için Post-hoc testlerinden Games-Howell testi uygulanmıştır. Bulgular; kadınlar erkeklerden daha yüksek Koronavirüs fobisi, stres ve kaygı puanına sahiptir.
Yaş grubu en genç olanların algılanan stres düzeyleri daha yüksek iken, yaşlı gurubun daha düşüktür. Algılanan stres kamu çalışanlarında daha düşük iken çalışmayanlarda Koronavirüs fobisinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç; pandemi sürecinde aktivite yapanların yapmayanlara göre algılanan stres, koronavirüs fobisi ve kaygı düzeyleri daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Aktivitelere katılmak fiziksel sağlık kadar pandemi gibi dönemlerde de psikolojik sağlık açısından yararları olduğu düşünülürse herkesin imkânları ölçüsünde
yapması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs, Stres, Kaygı

Kaynakça

• Alanoğlu, Ş. (2020). Düzenli rekreasyonel aktivitelerin yetişkin kadınların stres, mutluluk ve yaşam tatminleri üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabilim Dalı, Sakarya.
• Alisinanoğlu, F. ve Ulutaş, İ. (2003). Çocukların kaygı düzeyleri ile annelerinin kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğilim ve Bilim, 28(128), 65-71.
• Akyürek, G. ve Üstün, B. (2021). Akademik personelin ofislerindeki ergonomik düzenlemeye göre ağrı, stres ve fiziksel aktivite düzeylerinin karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 386-394.
• Alpar, R. (2018). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. 5. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ardahan, F., Turgut, T. ve Kalkan, K. (2016). Serbest zaman ve rekreasyon. F. Ardahan (Ed.), Her Yönüyle Rekreasyon (sf. 1-117). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arpacı, I., Karataş, K., ve Baloğlu, M. (2020). The development and initial tests for the psychometric properties of the COVID-19 Phobia Scale (C19P-S). Personality and Individual Differences, 164. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110108.
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O. ve Ercan, H. (2020). Fear of COVID-19 andpositivity: mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety, and stress. International Journal of Mental Health and Addiction, 19, 2369–2382. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00331-y Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. S. Baştürk (ed.) Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. 28. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, E. (2015). Boş zaman, rekreasyon ve etkinlik turizmi ilişkisi. İstanbul Journal of Social Sciences, 10, 1-17.
• Cohen, S., Kamarck, T. ve Mermelstein, R. (1983) A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385-396.
• Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),10(1), 213-227.
• Çalışkan, E. ve Kargın V. (2021). Türkiye'de sağlık çalışanlarında koronavirüs 19 korkusu ile mesleki yorgunluk, tükenmişlik ve toparlanma düzeyleri arasındaki ilişki. Çevre ve İş Sağlığı Arşivleri, Baskı Öncesi, 1-10. https://doi.org/10.1080/19338244.2021.2002796
• Çınar, F. ve Özkaya, B. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Pandemisinin medikal turizm faaliyetlerine etkisi. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 2(2), 35-50.
• Delibaş, L. (2021). Covid 19-Fobisi ve endişe şiddeti; meslek yüksekokulu örneği. Hastane Öncesi Dergisi, 6(2), 201-212.
• Eravşar, H. (2020). Rekreasyonun psikolojik iyilik ve yaşam tatminine etkisi. Ankara: İksad Yayınevi.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Göksu, Ö. ve Kumcağız, H. (2020). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4), 463-479.
• Çölgeçen, Y. ve Çölgeçen, H. (2020). Covid-19 pandemisine bağlı yaşanan kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Turkish Studies, 15(4), 261-275.
• Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.
• Karaküçük, S. (2014). Rekreasyon: boş zamanları değerlendirme. (Geliştirilmiş 7. Baskı) Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karaca, Y., Selçuk, M. H. ve Kalaycı, M. C. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin COVID19 fobilerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 13(2). https://doi.org/10.5336/sportsci.2020-80011 Kocamaz, M. ve Erdoğdu, M. (2021). Serbest zamanlarında fiziksel aktivite yapan ve yapmayan öğretim elemanlarının stres düzeylerinin ve sosyodemografik özelliklerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 9-24.
• Lee, E. H. (2012). Review of the psychometric evidence of the perceived stress scale. Asian Nursing Research, 6(4), 121-127. https://doi.org/10.1016/j.anr.2012.08.004.
• Mumcu, N. (2019). Aktif spor yapan ve yapmayan beden eğitimi öğrencilerinin stres ve mutluluk düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Çorum.
• Öner, N. ve Le Compte A. (1983). Durumluk ve sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, G. (2020). Corona günlerinde stres ve baş etme. H. Çaşkurlu ve C. Malakcıoğlu (Ed.). Üniversite Öğrencilerinin COVID-19 Pandemisinin doğru yönetimi konusunda eğitilmesi ve normalleşme sürecine katkısının sağlanması proje kitabı. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
• Özkılıçaslan, E. C. (2021). Covid-19 pandemisi döneminde farklı fiziksel aktivite düzeyine sahip bireylerde denge, egzersiz kapasitesi, uyku kalitesi ve korona virüs fobisinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kardiopulmoner Rehabilitasyon Programı, Ankara.
• Öztürk, S. E. (2019). Dart sporcularının durumluk ve sürekli kaygı düzeylerinin performansa etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Bilim Dalı, Bartın.
• Rahman, S. (2021). Tıp fakültesi öğrencilerinin COVID-19 fobi durumlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 35(1), 68–73.
• Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L. ve Lushene, R. E. (1970). Manual for the state-trait anxiety inventory. Polo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson. Tekin, E., Çilesiz, Z. Y. ve Gede, S. (2019). Farklı mesleklerde çalışanların algılanan stres düzeyleri ve stresle başa çıkma tarzları üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 79-89.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2020). Covid-19 (Sars-Cov-2 Enfeksiyonu) Genel Bilgiler, Epidemiyoloji ve Tanı. Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması.https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39551/0/covid19rehberigenelbilgilerepidemiyolojivetanipdf.pdf
• Timurtaş, E., Avcı, E. E., Ayberk, B., Demirbüken, İ. ve Bolat, M. G. (2022). Covid-19 pandemisi sırasında üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite, depresyon, stres, uyku ve yaşam kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 10(1), 17-26.
• Vapur, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres düzeylerinin boş zaman katılımı ve demografik özellikler açısından incelenmesi. Journal of Recreation and Tourism Research /JRTR, 8(3), 314-330.
• Yerlikaya, E. E. ve İnanç, B. (2007). Algılanan Stres Ölçeği’nin (ASÖ) Türkçe çevirisinin psikometrik özellikleri. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. İzmir, Turkey
• Yüce, G. E. ve Muz, G. (2021). COVID-19 pandemisinin yetişkinlerin diyet davranışları, fiziksel aktivite ve stres düzeyleri üzerine etkisi. Cukurova Medical Journal, 46(1), 283-291. https://doi.org/10.17826/cumj.794585